Jakość życia chorych po rewaskularyzacji krytycznego zwężenia tętnicy szyjnej wewnętrznej

Czytelnik znajdzie w tej monografii wnikliwą analizę rozwoju technik chirurgicznych otwartych i wewnątrznaczyniowych oferowanych chorym z krytycznym zwężeniem tętnic szyjnych oraz opis postępu technologii medycznych oparty na najnowszej literaturze przedmiotu. Dotychczasowe badania chorych operowanych z powodu krytycznego zwężenia tętnic szyjnych wewnętrznych koncentrowały się głównie na bezpośrednich następstwach wykonywanych procedur (przeżycie/zgon, duże powikłania, tj. udar mózgu, zawał mięśnia sercowego, krwiak, porażenie nerwów czaszkowych). Zbyt mało natomiast uwagi poświęcono bardzo istotnemu dla chorego aspektowi, jakim jest jego jakość życia związana ze stanem zdrowia […]. W dziele tym omówiono kompleksowo i systematycznie problematykę zwężenia tętnic szyjnych, sposobów ich leczenia oraz wszelkich czynników mających wpływ na zdrowie chorego i jego jakość życia […]. Monografia jest szczególnie cenna, gdyż dodaje nowe argumenty i wnioski do trwającej od wielu lat na całym świecie dyskusji pomiędzy zwolennikami metod chirurgicznych rewaskularyzacji tętnic szyjnych a interwencjonalistami wewnątrznaczyniowymi […]. Jest to głos nadzwyczaj wyważony, oparty na szczegółowej i profesjonalnej analizie statystycznej, bez faworyzowania którejkolwiek z metod rewaskularyzacyjnych.

Z recenzji prof. dr. med. Piotra Kasprzaka

Przedstawione w tej monografii badania wypełniają lukę w polskiej, a nawet światowej literaturze, przynosząc nowe propozycje odpowiedzi na pytania dotyczące efektywności dwóch metod operacyjnych: endarterektomii i angioplastyki tętnic szyjnych z implantacją stentu. Pozwalają one na lepsze zrozumienie chorego z krytycznym zwężeniem tętnic szyjnych, bliższe poznanie jego stanu zdrowia oraz dolegliwości i ograniczeń w różnych obszarach jakości życia […]. Po odsunięciu bezpośredniego zagrożenia utraty życia chory pozostaje w trudnym stanie psychicznym, z różnymi dolegliwościami pooperacyjnymi warunkującymi jakość życia. Tym zagadnieniom poświęcona jest ta monografia, a jej przydatność docenią zapewne nie tylko chirurdzy naczyniowi, angiolodzy i radiolodzy interwencyjni, ale też specjaliści z innych dziedzin zaangażowani w kompleksową opiekę nad chorymi po operacji krytycznego zwężenia tętnicy szyjnej, a więc np. specjaliści neuronauk (neurolodzy, neuropsycholodzy, psycholodzy kliniczni i neurologopedzi), lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i fizjoterapeuci, jak również studenci medycyny i innych pokrewnych kierunków […]. Przydatność monografii podnoszą jej klarowna struktura, jasny i przejrzysty wykład osadzony w najnowszej literaturze przedmiotu, oparty na wielkim doświadczeniu klinicznym i bogatym materiale własnych badań Autora. Dodatkowo zwraca uwagę atrakcyjna dla Czytelnika i ułatwiająca lekturę szata graficzna: rysunki, tabele i fotografie […]. Ten znakomity wykład autorski oraz świetny materiał ilustracyjny pozwala lepiej zrozumieć problematykę, ze swej istoty skomplikowaną i niełatwą do zrozumienia przez osoby nieposiadające specjalistycznego przygotowania. A przecież i do nich ta monografia zapewne trafi.

Z recenzji prof. zw. dr hab. Marii Pąchalskiej

Dla kogo jest ta monografia?

Przedstawione w monografii materiały zostały tak przygotowane, aby mogli z nich korzystać nie tylko studenci medycyny i innych, pokrewnych kierunków, lecz także specjaliści chirurgii naczyniowej, angiolodzy i radiolodzy interwencyjni oraz specjaliści neuronauk (neurolodzy, neuropsycholodzy, psycholodzy kliniczni i neurologopedzi, lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i fizjoterapeuci) zajmujący się długofalową opieką nad chorymi z krytycznym zwężeniem tętnic szyjnych.

Należy wspomnieć o dwóch ważnych elementach konstrukcji tej publikacji, które dodatkowo podnoszą jej naukowy i dydaktyczny walor. Pierwszy to szczegółowy opis technik chirurgicznych otwartych i wewnątrznaczyniowych oferowanych chorym z krytycznym zwężeniem tętnic szyjnych, pozwalający dopełnić dyskurs teoretyczny wglądem w rzeczywiste sytuacje ludzi, których dotknęły dramatyczne wydarzenia rujnujące ich dotychczasowe życie i niekorzystnie wpływające na ich jakość życia. Jak wiadomo, stan psychiczny człowieka nie jest obojętny dla zdrowia organizmu i odwrotnie: ból, dyskomfort, dysfunkcja w dowolnej części ciała prawie zawsze prowadzą do utraty równowagi emocjonalnej, niekiedy do zaburzeń poznawczych i zaburzeń zachowania, a więc do obniżenia jakości życia związanej ze stanem zdrowia. Płynie stąd konieczność współpracy całego zespołu terapeutycznego, w skład którego, zgodnie z zasadami medycyny faktów (evidence based medicine), wchodzą również pacjent i jego rodzina.

Drugim zaś elementem sprawiającym, że jest to książka przyjazna dla odbiorcy, są rysunki, tabele i fotografie. Nie tylko o podniesienie atrakcyjności czytelniczej tu chodzi, lecz także o fakt, że szata graficzna, zwłaszcza rysunki objaśniające omawiane w książce zjawiska i procesy, pozwala lepiej zrozumieć wykład, ze swej istoty skomplikowany i niełatwy do zrozumienia przez osobę, która do tej pory nie zajmowała się tym tematem. A przecież i do takich czytelników (np. studentów czy osób zainteresowanych problematyką, lecz nieposiadających specjalistycznego przygotowania) książka ta zapewne trafi.

Spis treści:

Wstęp       

1. Problematyka zwężenia lub niedrożności tętnicy szyjnej wewnętrznej    

1.1. Wprowadzenie  

1.2. Istota zwężenia lub niedrożności tętnic szyjnych wewnętrznych    

1.3. Przyczyny zwężenia lub niedrożności tętnic szyjnych wewnętrznych      

1.4. Udar mózgu jako następstwo zwężenia czy niedrożności tętnicy szyjnej wewnętrznej lub jako efekt jej rewaskularyzacji

1.5. Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego. Program POLKARD 

1.6. Dynamika przebiegu niedokrwienia mózgu a możliwości interwencji chirurgicznej

1.7. Udar mózgu a agresywne leczenie zachowawcze  

1.8. Podsumowanie  

2. Zabiegi operacyjnej rewaskularyzacji krytycznego zwężenia tętnicy szyjnej wewnętrznej (carotid endarterectomy, CEA)

2.1. Wprowadzenie

2.2. Pierwsze próby przywrócenia dopływu krwi do mózgu

2.3. Pierwsze operacje tętnic szyjnych bez cech niedrożności lub zwężenia 

2.4. Leczenie rekonstrukcyjne zwężonych tętnic szyjnych

2.5. Porównawcze badania kliniczne endarterektomii tętnic szyjnych wewnętrznych (CEA) z angioplastyką tętnic szyjnych wewnętrznych z implantacją stentu (CAS)  

2.6. Obecnie stosowane metody operacyjnej rewaskularyzacji krytycznie zwężonych tętnic szyjnych wewnętrznych

2.7. Wskazania do neuroprotekcji u chorych zakwalifikowanych do procedury CEA

 2.8. Badania nad oceną neuroprotekcji w procedurze CEA

 2.9. Powikłania po procedurze CEA

2.10. Podsumowanie  

3.  Wewnątrznaczyniowa rewaskularyzacja krytycznie zwężonych tętnic szyjnych wewnętrznych (angioplastyka) z implantacją stentu (carotid artery stenting, CAS)  

 3.1. Wprowadzenie  

 3.2. Pierwsze próby wewnątrznaczyniowej rewaskularyzacji zwężonych tętnic szyjnych wewnętrznych  

 3.3. Wyniki światowych badań klinicznych zastosowania angioplastyki krytycznie zwężonych tętnic szyjnych wewnętrznych z implantacją stentu (od najstarszych historycznie do późniejszych) 

 3.4. Metoda wewnątrznaczyniowa, czyli angioplastyka tętnicy szyjnej wewnętrznej z implantacją stentu –opis procedury  

 3.5. Postęp technologiczny w budowie stentów i ich zastosowanie w operacjach tętnic szyjnych 

 3.6. Systemy neuroprotekcji przeciwzatorowej mózgu 

 3.7. Wskazania do przeciwzatorowej neuroprotekcji u chorych zakwalifikowanych do procedury CAS

 3.8. Badania skuteczności neuroprotekcji z wykorzystaniem 
różnych systemów (proksymalnych i dystalnych) w procedurze CAS  

 3.9. Podsumowanie 

4. Wytyczne dotyczące rewaskularyzacji    

 4.1. Wprowadzenie  

 4.2. Klasyfikacja Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej (European Society for Vascular Surgery) 

 4.3. Wytyczne opracowane przez Amerykańskie Towarzystwa Kardiologiczne (American College of Cardiology Foundation,American Heart Association) w 2011 roku

 4.4. Nowelizacja wytycznych dotyczących rewaskularyzacji tętnicy szyjnej wewnętrznej opracowana przez Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (American Heart Association) wspólnie z Europejskim Towarzystwem Chirurgii Naczyniowej (European Society for Vascular Surgery)  

 4.5. Podsumowanie

5. Jakość życia związana ze stanem zdrowia  

5.1. Wprowadzenie    

5.2. Istota i badania jakości życia  

5.3.  Jakość życia związana ze stanem zdrowia (HRQoL) chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej (ICA)  

5.4.  Bio-psycho-społeczny model jakości życia chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej (ICA) 

5.5.  Zjawisko izolacji społecznej u chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej (ICA), którzy poddali się zabiegowi rewaskularyzacji  

5.6.  Strategie radzenia sobie z obniżoną jakością życia przez chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej, którzy poddali się zabiegowi rewaskularyzacji  

5.7.  Współpraca zespołu w procesie leczenia chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej (ICA), którzy poddali się zabiegowi rewaskularyzacji     

5.8. Podsumowanie    

6. Jakość życia pacjentów po operacji tętnicy szyjnej wewnętrznej –metodologia badań własnych  

6.1. Problematyka badawcza i cel badań      1

6.2. Pytania i hipotezy badawcze  

6.3. Materiał i metoda  

6.4. Procedura wyboru metody rewaskularyzacji  

6.5. Sposoby przeprowadzania operacji  

6.6. Narzędzia i techniki badań  

6.7. Protokół badania  

6.8. Podsumowanie     

7. Jakość życia związana ze stanem zdrowia chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej (ICA) – wyniki    

7.1. Wprowadzenie  

7.2. Różnice demograficzne i związane ze stylem życia  

7.3.  Różnice między badanymi grupami w zakresie stanu zdrowia zdiagnozowanego przed rewaskularyzacją  

7.4.  Różnice w zakresie jakości życia ze względu na rodzaj zastosowanej metody operacyjnej  

7.5.  Czynniki wpływające na wielkość poprawy jakości życia po rewaskularyzacji  

7.6. Różnice w zakresie powikłań po rewaskularyzacji    

7.7. Weryfikacja hipotez  

7.8. Podsumowanie 

8.  Jakość życia związana ze stanem zdrowia chorych z krytycznym zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej (ICA) – podsumowanie i dyskusja wyników badań  

8.1. Wprowadzenie    

8.2.  Wiek chorego a efektywność rewaskularyzacji metodami CAS i CEA  

8.3.  Schorzenia towarzyszące jako czynniki wpływające na poziom poprawy jakości życia  

8.4.  Stan chorego po rewaskularyzacji w obserwacji krótko- i długoterminowej  

8.5.  Interpretacja uzyskanych wyników badań:względność poczucia jakości życia  

8.6. Przestrzeganie wytycznych przed rewaskularyzacją i w czasie zabiegu 

8.7. Podsumowanie  

9. Wnioski i kierunki dalszych badań  

9.1. Wprowadzenie    

9.2. Wnioski natury badawczej  

9.3. Wnioski natury aplikacyjnej  

Aneks      

Załącznik 1. Kwestionariusz Socjodemograficzny  

Załącznik 2. Kwestionariusz Stanu Zdrowia    

Załącznik 3. Skala Oceny Jakości Życia SF-36  

Załącznik 4. Wzrokowa Analogowa Skala Samopoczucia  

Słownik skrótów      

Piśmiennictwo