Jedna przyroda czy przyrody alternatywne? O pojmowaniu i obrazach przyrody w polskiej poezji

Seria MODERNIZM W POLSCE. Tom 31

Książka ta, wychodząc od koncepcji (Johna Urry'ego i Phila Macnaghtena) istnienia alternatywnych, niesprowadzalnych do siebie metod definiowania przyrody, stanowi próbę prześledzenia sposobów rozumienia i budowania obrazów przyrody w polskiej poezji nowoczesnej. Głównym punktem zainteresowania tej pracy jest twórczość polskich poetów nowoczesnych, takich jak Bolesław Leśmian, Julian Przyboś, Czesław Miłosz oraz Stanisław Barańczak. Analiza ich wierszy jest osadzona zarówno w nieco szerzej pojętym kontekście filozoficznym, zwłaszcza zaś estetycznym i ekokrytycznym, jak i historycznoliterackim. Interpretacja  twórczości wzmiankowanych poetów jest zarazem próbą odpowiedzi na pytanie, czy rzeczywiście każdy z tych twórców wykształcił swój indywidualny sposób rozumienia i obrazowania przyrody oraz jakie są jego konsekwencje dla tego, jak kształtują się relacje między jednostką a światem zewnętrznym. Przełamanie opozycyjnego traktowania pojęć takich jak natura i kultura owocuje znaczącą zmianą w tym, jak pojmowana jest tożsamość podmiotu, a także komplikuje wcześniej jednoznaczne, konwencjonalne modele postrzegania przyrody.

SPIS TREŚCI

1. PRZYRODA, NATURA, ŚRODOWISKO. PRÓBY DEFINIOWANIA

I PROBLEMY Z TWORZENIEM TEORII

1.1. Filozoficzne próby definiowania przyrody

1.2. Pojęcie środowiska i perspektywa ekokrytyczna w rozważaniach

nad przyrodą

2. POCZĄTKI MODERNIZMU, POCZĄTKI NOWOCZESNEGO

MYŚLENIA O PRZYRODZIE

2.1. Oświeceniowe początki nowoczesnego postrzegania natury

2.2. Romantyczne kreacje przyrody i problem zakorzenienia

w naturze

3. PRZESTRZEŃ GRANICZNA. O OBRAZACH PRZYRODY

W TWÓRCZOŚCI BOLESŁAWA LEŚMIANA

3.1. Pamięć i (nie)świadomość

Związek między człowiekiem a przyrodą

3.2. Przestrzenie graniczne.

Problem uczestnictwa człowieka w przyrodzie

3.3. Podmiotowość człowieka, podmiotowość przyrody.

Problem odczłowieczenia

4. EPIFANIA, KONSTRUKT, WSPOMNIENIE. STRATEGIE OPISU

PRZYRODY W POEZJI JULIANA PRZYBOSIA

4.1. Między epifanią a konstruktem. Sposoby doświadczania

przyrody w poezji Juliana Przybosia

4.2. Problem pamięci. Przyroda wspominana – między wyobrażeniem

a rzeczywistością

5. PRZYRODA POD WŁADZĄ HISTORII.

RELACJE MIĘDZY PRZYRODĄ, PAMIĘCIĄ A HISTORIĄ

W POEZJI CZESŁAWA MIŁOSZA

5.1. Krajobrazy dzieciństwa. Tradycja a historia

5.2. Rzeka czasu. Problem pamięci

w twórczości Czesława Miłosza

5.3. Konfrontacja ze wspomnieniami

6. PRZYRODA JAKO WIELKI NIEOBECNY CZY SZUKANIE

ŚLADÓW NATURY? O RODZAJACH OBECNOŚCI PRZYRODY

W TWÓRCZOŚCI STANISŁAWA BARAŃCZAKA

6.1. Zima w utworach Barańczaka – opresor czy wyzwoliciel?

6.2. W papierowej przestrzeni podróży zimowej

6.3. Podsumowanie

7. ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

SUMMARY

INDEKS NAZWISK

INDEKS RZECZOWY