Animacja kultury w perspektywie pedagogicznej Studia i szkice

Główną wartość książki Dariusza Kubinowskiego i Urszuli Lewartowicz upatruję w tym, iż w sposób systematyczny prezentuje ona stan refleksji na temat animacji kultury w Polsce po 1989 roku. Porządkuje to, co funkcjonuje w dużej mierze w postaci rozproszonych artykułów, i dzięki temu jest pomocna w ocenie tej dziedziny, może stać się również punktem wyjścia do postawienia dalszych pytań. […] Cel główny, czyli zdanie relacji ze stanu badań nad animacją, w moim przekonaniu w pełni udało się osiągnąć. Czytając książkę, można się przekonać, że jest ona zgodna z tym, co jest podnoszone i co się twierdzi na temat animacji w nurcie inspirowanym przez pedagogikę kultury. Świadczy o tym już sama struktura publikacji, w której w kolejnych rozdziałach omówione są najczęściej podnoszone i dyskutowane zagadnienia, a także odpowiednio dobrana, szeroka literatura przedmiotu.

Z recenzji dr hab. Ewy Bobrowskiej

Monografia składa się zasadniczo z dziesięciu rozdziałów. W dużej mierze tworzą ją nowe, powstałe z myślą o niej opracowania. W publikacji autorzy wykorzystali i rozwinęli ponadto fragmenty kilku opublikowanych wcześniej tekstów. Rozdział pierwszy poświęcony został charakterystyce kultury i animacji jako kategorii pedagogicznych. Zaprezentowano tu poglądy pedagogów kultury, antropologów oraz teoretyków animacji społeczno-kulturalnej ukazujące kulturę oraz animację w rozmaitych kontekstach pedagogicznych.

W rozdziale drugim szczegółowo scharakteryzowane zostały cechy konstytutywne animacji kultury, takie jak:  

– główny jej cel, czyli ożywianie, aktywizowanie, zmienianie; 

– kategoria „kultury własnej” jako przedmiot działań animacyjnych; 

– humanistyczna metodyczność jako nadrzędna zasada animacyjnej metodyki; 

– zasada konstruktywnego relatywizmu aksjologicznego jako warunek niezbędny pojmowania animacji
jako idei pedagogicznej; 

– istota i specyfika roli społecznej animatora kultury. 

Trzeci rozdział charakteryzuje współczesne paradygmaty animacji kultury: paradygmat animacji zabawy, paradygmat (re)animacji dziedzictwa kulturowego, paradygmat zmiany prohumanistycznej. Omówiono je w perspektywie teoretyczno-praktycznej, z uwzględnieniem wymiarów: ideologicznego, teleologicznego, aksjologicznego, metodycznego i ewaluacyjnego. Rozdział czwarty skupia się na synergicznym potencjale animacji kultury w perspektywie pedagogicznej. Przedstawiono tu związki animacji z takimi obszarami praktyki społeczno-edukacyjno-kulturowej, jak: edukacja kulturalna, upowszechnianie kultury, mediacja kulturalna, edukacja artystyczna i estetyczna, animacja społeczna i animacja współpracy środowiskowej, animacja religijna, animacja międzykulturowa, edukacja medialna. Kolejny rozdział poświęcony został animacji kultury w instytucjonalnej działalności kulturalnej. Scharakteryzowano tu pojęcie działalności kulturalnej, wskazano najważniejsze grupy czynników warunkujących funkcjonowanie podmiotów ją realizujących oraz zaprezentowano animację kultury jako jeden z jej istotnych nurtów. W rozdziale szóstym animacja wpisana została w kontekst szkolny, z uwzględnieniem trzech zasadniczych obszarów, w których znajduje swoje zastosowanie jako dziedzina praktyki edukacyjno-kulturalnej: zajęć obligatoryjnych, edukacji pozalekcyjnej oraz przestrzeni organizacyjno-normatywnej. Siódmy rozdział koncentruje się na zagadnieniach związanych z metodyką animacyjnych projektów kulturalnych. Zaprezentowano tu dotychczasowe propozycje typologizacji form, metod i technik animacji oraz dokonano własnej próby kategoryzacji metod i technik wykorzystywanych w animacyjnych projektach kulturalnych. Kolejne dwa rozdziały poświęcone zostały realizatorom animacyjnych działań. W rozdziale ósmym scharakteryzowano role animatora kultury, tendencje i przemiany w sposobach jego definiowania oraz zasadnicze obszary dylematyczności. Rozdział dziewiąty przedstawia natomiast animatorów kultury w kontekście praktycznym. Opisano tu sylwetki pięciorga animatorów kultury, omawiając ich ścieżki zawodowe, najważniejsze działania oraz sposoby myślenia o animacji społeczno-kulturalnej. Ostatni, dziesiąty rozdział książki poświęcony został etycznym aspektom działań animatora kultury. Zaprezentowano tu najważniejsze wytyczne i zasady – aksjologiczne drogowskazy – animacyjnych działań oraz wyznaczono najistotniejsze w pracy animatora wyzwania i niebezpieczeństwa noszące znamiona etycznej dylematyczności.

Spis treści:

Wstęp (Dariusz Kubinowski, Urszula Lewartowicz)            

1. Kultura i animacja jako kategorie pedagogiczne (Dariusz Kubinowski)        

2. Cechy konstytutywne animacji kultury (Dariusz Kubinowski)         

3. Paradygmaty animacji kultury (Dariusz Kubinowski)         

4. Synergiczny potencjał animacji kultury (Dariusz Kubinowski)        

5. Animacja w instytucjonalnej działalności kulturalnej (Dariusz Kubinowski)        

6. Animacja kulturalna w szkole (Urszula Lewartowicz)         

7. Metodyka animacyjnych projektów kulturalnych (Urszula Lewartowicz)        

8. Role animatora kultury (Urszula Lewartowicz)     

9. Animatorzy w praktyce – wybrane sylwetki (Urszula Lewartowicz)     

10. Etyka animatora kultury (Dariusz Kubinowski)     

Zakończenie (Dariusz Kubinowski, Urszula Lewartowicz)     

Bibliografia