Aksjologiczny wymiar paidei w rozważaniach Sebastiana Petrycego z Pilzna

Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego

[…] monografia jest interesującym studium historyczno-filozoficznym na temat aktualności myśli pedagogicznej Sebastiana Petrycego z Pilzna (1554–1626). […] Studiujący pedagogikę mogą się spotkać z syntetycznym omówieniem poglądów tego arystotelika, który przecież nie napisał żadnego osobnego dzieła o kształceniu czy wychowaniu. […] Niniejsza książka ma znaczenie dla współczesnej pedagogiki ogólnej i komparatystyki myśli pedagogicznej. Pozwala bowiem współczesnych aretologom pedagogicznym zobaczyć i porównać, w jakiej mierze filozoficzno-pedagogiczna koncepcja Sebastiana Petrycego jest ponadczasowa oraz czy wzbudza potrzebę powrotu do stawiania nauczycielom i wychowawcom pytań pierwszych. […] Autorka uświadamia w swojej rekonstrukcji, jak historia kołem się toczy, a także w pewnej mierze, pośrednio obnaża słabości i nieskuteczność edukacji, która przez wieki nie była i nie jest w stanie dokonać „moralnej przemiany społeczeństw i obywateli” w procesie wychowania dzieci i młodzieży. Możemy dzięki tej publikacji rozpoznać odwieczny dylemat, w jakim stopniu każde kolejne pokolenie jest nieskuteczne w sferze wychowania społeczno-moralnego pomimo posiadanej przecież świadomości uwarunkowań procesów, które powinny być coraz lepiej wzmacniane. […] książkę Agnieszki Michalkiewicz-Gorol cechuje bogactwo wykorzystanej literatury przedmiotu, co świadczy o erudycji autorki i wysokim poziomie kompetencji poznawczych w zakresie filozofii epoki renesansu.
_______________________________

W niniejszej książce została uwzględniona znakomita większość funkcjonujących w literaturze z zakresu myśli pedagogicznej, historii filozofii, literatury i medycyny opracowań dotyczących życia i twórczości Sebastiana Petrycego z Pilzna.

Monografia stanowi poszerzoną oraz uzupełnioną wersję rozprawy doktorskiej i składa się z trzech rozdziałów. 

Pierwszy rozdział koncentruje się na dorobku pedagogicznym Sebastiana Petrycego z Pilzna. Antyczne i średniowieczne tło są punktem wyjścia do szczegółowego opisu warsztatu naukowego wspomnianego pedagoga. Podkreślono cały katalog jego naukowych zainteresowań i doświadczeń, który wpłynął na formułę oraz treść rozstrzygnięć w dziedzinie pedagogiki. Wskazanie wielości sposobów ujęcia przez Petrycego problematyki wychowawczej pozwala na pełniejszy i głębszy wgląd w jego koncepcję pedagogiczno-filozoficzną. Analizie poddano również konkretne zagadnienia aksjologiczne służące wychowaniu człowieka i obywatela. Istotna jest tutaj próba dowiedzenia, że pilźnianin w swojej teorii wychowania wyznaczył ramy, które z uwagi na humanistyczny uniwersalizm mogą posłużyć za impuls do budowy współczesnego systemu pedagogiki.

Rozdział drugi został poświęcony porządkowi aretologicznemu wypracowanemu przez Petrycego. Zawiera analizę przyjętego przez niego systemu wartości, w tym arete w jego rozumieniu wychowania. Na pierwszy plan wysuwa się przekonanie Petrycego, że w pojęcie arete wpisany jest aspekt demokratyzacji życia społecznego. Istotny przedmiot rozważań tego rozdziału stanowi także zagadnienie paidei – jej klasyczny kształt, recepcja w epoce renesansu i główne założenia jej nowej koncepcji, współcześnie będącej ważnym wątkiem w debacie dotyczącej rozwoju pedagogiki.

Rozdział trzeci skupia się na recepcji dorobku pedagogicznego Petrycego na przestrzeni czterech stuleci, a zwłaszcza na próbie ustalenia, na ile renesansowa pedagogika aksjologiczna wypracowana przez omawianego arystotelika może stanowić oparcie dla współczesnej pedagogiki. Wnikliwej analizie poddano tutaj problem wychowania w cnotach z uwzględnieniem katalogu cnót przygotowanego przez Petrycego. Kluczowym elementem tej części publikacji jest odniesienie poczynionych przez pilźnianina rozstrzygnięć z zakresu aretologii do współczesnej filozofii moralnej (etyki cnót) i wybranych współczesnych systemów wychowania.

Spis treści: