Animacja społeczno-kulturalna współczesne wyzwania Młodzież i seniorzy jako odbiorcy kultury

Animacja społeczno-kulturalna jest jednym z kierunków pedagogiki zajmującym się zagadnieniem praktyki wychowawczej i edukacyjnej, realizowanej w obszarze szeroko rozumianej kultury. Można jednak powiedzieć, iż jest to tradycyjne zagadnienie pedagogiki w ogóle, gdyż we wszystkich subdyscyplinach pedagogicznych w mniejszym lub większym stopniu pojawia się i jest podejmowany temat kultury i jej wpływu na proces wychowania.

Przy czym chodzi tu nie tylko o fundamentalne dla animacji społeczno-kulturalnej zagadnienie wartości, które jest przecież podstawą każdego myślenia o wychowaniu i edukacji, ale także o konkretne praktyczne rozstrzygnięcia – o wykorzystywanie treści kulturowych w działaniach edukacyjnych. Jest to przestrzeń rozważań i projektów dotyczących wychowania realizowanego przez określone, różnorodne instytucje edukacyjne. Za tym idzie zaś potrzeba nie tylko rozpoznawania i wpisywania się w określony kontekst, dziedzictwo i tożsamość kulturową, ale także odczytywania zmieniających się potrzeb kulturalnych ludzi, co przekłada się na możliwe i potrzebne uczestnictwo w kulturze wszystkich jednostek uczestniczących w życiu społecznym: dzieci, młodzieży, dorosłych oraz osób starych – seniorów.

Tradycji rozwoju animacji społeczno-kulturalnej – tak szeroko i specyficznie tu rozumianej: jako praktyki wychowawczej odwołującej się do kultury – można i należy poszukiwać wieloaspektowo, a także w dość odległej przeszłości – na drogach rozwoju pedagogiki.

utorzy tej monografii starali się podejść do tematyki dość szeroko, rekonstruując zagadnienie animacji społeczno-kulturalnej w tradycji pedagogiki kultury czy edukacji humanistycznej, jak również wskazując na osiągnięcia i rozstrzygnięcia, jakie w tym zakresie wypracowano w pedagogice społecznej. Kierunki tych poszukiwań i rekonstrukcji zostały zawarte w rozdziale pierwszym. Jeśli zaś chodzi o podejmowane i realizowane dziś działania wychowawcze i animacyjne związane z kulturą, szczególnie w kontekście ich współczesnych przemian i wyzwań, uwzględniono w książce dwa wątki takich uwarunkowań – w odniesieniu do młodzieży i seniorów. Te dwa biegunowo różne i odmienne obszary oddziaływań wydają się szczególnie wrażliwe i podatne na zmiany kulturowe i w rezultacie niosą zapotrzebowanie na specyficzną praktykę wychowawczo-animacyjną. Stanowią więc tym samym szczególne wyzwanie dla współczesności.

Książka składa się z trzech rozdziałów poświęconych powyższym zagadnieniom. Należy też powiedzieć, iż powstała ona w zespole badawczym złożonym z trzech osób, które od lat prowadzą swoje badania w tych obszarach, zajmując się, po pierwsze, rekonstrukcją podstaw teoretycznych działań wychowawczych i animacyjnych warunkowanych społecznie i środowiskowo – w tym zagadnieniem podstaw animacji społeczno-kulturalnej; następnie – funkcjonowaniem młodzieży, także w kontekście jej aksjologicznych wyborów i uczestnictwa w kulturze, jak również zagadnieniem funkcjonowania seniorów i podejmowania wobec nich działań animacyjnych. W książce kolejne rozdziały skupiają się właśnie na tych tematach.

Na końcu publikacji Czytelnik znajdzie również wykaz pojęć/haseł związanych z jej problematyką, co w naszym zamierzeniu ma służyć szczegółowemu, a jednocześnie szerokiemu rozpoznaniu podjętych w książce wątków problemowych. Ponieważ zagadnienie animacji społeczno-kulturalnej z jednej strony wyrasta z bogatej tradycji namysłu nad wychowaniem, z drugiej zaś – jest ciągle aktualnym i żywo dziś podejmowanym zagadnieniem, w książce zamieszczona została bogata, rozbudowana bibliografia przedmiotowa, umożliwiająca wgląd w literaturę, z której skorzystali autorzy, ale także głębszą penetrację tego zagadnienia. Publikację uzupełnia również dodatkowa, ale z naszego punktu widzenia równie istotna bibliografia anglojęzyczna.

Mamy nadzieję, że nasza książka będzie dobrym i ważnym głosem w dyskusji nad współczesnymi uwarunkowaniami animacji społeczno-kulturalnej, a także dobrą pomocą dla praktyków realizujących swoje zadania w tym obszarze.

Spis treści:

Wstęp    


1. Kultura – rozumienie pojęcia, wybrane konteksty   

1.1. Kultura i jej znaczenia  
1.1.1. Społeczny i antropologiczny wymiar kultury    
1.1.2. Kultura a wartości   
1.2. Animacja społeczno-kulturalna – geneza, rozwój koncepcji, perspektywa pedagogiczna
1.2.1. Początki – nurt oświatowo-kulturalny   
1.2.2. Rozwój koncepcji – nurt systemowy – działalność kulturalno-oświatowa   
1.2.3. Edukacja środowiskowa i edukacja kulturalna  
1.2.4. Animacja społeczno-kulturalna – charakterystyka  


2. Uczestnictwo młodzieży w kulturze 

2.1. Uczestnictwo młodzieży w kulturze – konteksty teoretyczne   
2.1.1. Partycypacja kulturalna/ w kulturze – rozstrzygnięcia terminologiczne 
2.1.2. Młodzież w ujęciu definicyjnym
2.1.3. Młodzież w kontekście wybranych teorii/koncepcji rozwoju człowieka
2.2. Aktywność kulturalna młodego pokolenia – wybrane aspekty i konteksty
2.2.1. Aksjologiczne aspekty uczestnictwa młodzieży w kulturze   
2.2.2. Społeczno-pedagogiczne konteksty uczestnictwa młodzieży w kulturze 
2.3. Młodzież – (nie)uczestnicy kultury  
2.3.1. Nowe formy uczestnictwa młodzieży w kulturze – możliwości i ograniczenia 
2.3.2. Wyzwania dla animacji społeczno-kulturalnej – drogowskazy 


3. Wybrane przestrzenie aktywności seniorów       

3.1. Wybrane obszary optymalnego starzenia się człowieka w okresie późnej dorosłości 
3.1.1. Starzenie się człowieka w okresie późnej dorosłości 
3.1.2. Obszary uczestnictwa w kulturze ludzi w okresie późnej dorosłości 
3.1.3. Całożyciowe uczenie się jako fundament wysokiej jakości życia ludzi starszych 
3.2. Człowiek w podeszłym wieku w przestrzeni ekonomicznej 
3.3. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość seniorów jako podstawa wyznaczania kierunków w animacji społeczno-kulturalnej   
3.3.1. Materiał i metoda 
3.3.2. Wyniki badań     
3.3.3. Wyzwania w pracy z seniorami w sferze animacji społeczno-kulturalnej

Zakończenie    
Słownik pojęć    
Bibliografia   
Summary    
Noty o autorach