Antropologia kulturowa część I Wprowadzenie do wiedzy o kulturze

    Dwuczęściowa 'Antropologia kulturowa' jest opracowaniem podręcznikowym przeznaczonym dla dydaktycznych potrzeb realizacji przedmiotu kształcenia pod tym samym tytułem  a także samokształcenia osób zainteresowanych problematyką kultury.
W zamyśle Autora celem tego podręcznika - jak pisze na s. 7,-'jest dostarczenie studiującym podstawowych wiadomości objętych programem przedmiotu, motywowanie do studiów przez wskazanie istotnej roli kultury w życiu każdego człowieka i narodu, przyjęcie roli przewodnika po bogatej literaturze przedmiotu, kierowanie samokształceniem  oraz umożliwienie samokontroli stopnia opanowania wiadomości'.
Obydwie części pracy zawierają zestawy pytań  dla studentów przyporządkowane treści kolejnych rozdziałów, listę proponowanych lektur (w ujęciu komplementarnym) oraz bibliografię, (łącznie 394 strony tekstu) […].
Struktura pierwszej części  p.t. 'Antropologia kulturowa, wprowadzenie do wiedzy o kulturze', zbudowana jest z sześciu merytorycznych rozdziałów oraz poprzedzających 'Uwag wstępnych'
W 'Uwagach' Autor wykłada własne stanowisko w kwestii rozumienia tego czym jest antropologia kulturowa, uzasadnia interdyscyplinarny charakter antropologii oraz wielości wątków tematycznych podejmowanych przez badaczy reprezentujących  różne dyscypliny naukowe […]
Pierwsza  części pracy  wprowadza czytelnika w podstawowe zagadnienia i pojęcia antropologii  kultury.  Autor analizuje genealogię pojęcia 'kultura', wskazuje źródła wieloznaczności i różnorodności ujęć tego pojęcia w kontekście innych pojęć jak 'natura' i 'cywilizacja', bada podstawowe składnik kultury (rzeczy, znaki i zachowania ludzi), wskazuje konsekwencje wąskiego i szerokiego rozumienia  terminu.
Rozdział drugi obszerniejszy, poświęcony został kategoriom i typom kultury, elementom składowym ( wartości, wzory, kanon, mity i symbole), systemom kultury (nauka, religia, sztuka, język, komunikacja interpersonalna ) oraz procesom  kultury do których zaliczono powszechnienie i uczestnictwo w kulturze oraz animację kulturalną […] ...
 

     Praca Profesora Janusza Gajdy jest nie tylko podręcznikiem ale jednocześnie interesującym studium przemian obyczajowych. Dlatego Autorowi trzeba przyznać rację  Ciało jest nośnikiem wszelkiego ruchu i warunkiem naszego bycia w świecie. Każdy krok, dotyk czy oddech poświadcza  nasze istnienie i uzmysławia związek między tym, co jest w nas wewnętrzne, a tym co jest  na zewnętrz.  W tym znaczeniu ciało jako kategoria pojęciowa (biologiczna i symboliczna)  przynależy ze swej istoty do tego, czym zajmuje się współczesna antropologia kulturowa i kulturowo zorientowana pedagogika […]

dr hab. Alicja Anna Kotusiewicz, prof. WSPZNP w Warszawie

 

Książka dostępna w wersji elektronicznej:

Uwagi wstępne. Rozumienie antropologii i charakter opracowania

 

Rozdział I

Treść i zakres pojęcia „kultura”

1. Genealogia pojęć „kultura” i „cywilizacja” oraz relacje:

natura – kultura, cywilizacja – kultura

Natura – kultura

Cywilizacja – kultura

2. Podstawowe składniki kultury, fakt kulturowy

3. Szerokie i wąskie rozumienie kultury, różne aspekty jej definiowania

 

Rozdział II

Podstawowe pojęcia dotyczące kultury

1. Kategorie i typy kultury

2. Elementy kultury (wartość, wzory, kanon, obyczaj, obrzęd, rytuał, mit, symbol)

3. Systemy kultury (nauka, religia, sztuka, język – komunikacja)

4. Procesy kultury

Uczestnictwo w kulturze a upowszechnianie kultury

Formy i funkcje uczestnictwa w kulturze

Dylematy animacji kulturalnej w dobie gwałtownych przemian

społecznych i cywilizacyjnych

 

Rozdział III

Wybrane koncepcje rozwoju i badań kultury

1. Ewolucjonizm i dyfuzjonizm

Ewolucjonizm

Dyfuzjonizm

2. Funkcjonalizm i holizm

Funkcjonalizm

Holizm

3. Kierunek etnopsychologiczny i strukturalizm

Kierunek etnopsychologiczny

Strukturalizm

4. Kultura w ujęciu marksistowskim

5. Kultura we współczesnej myśli katolickiej

 

Rozdział IV

Tradycja i dorobek w rozwoju kultury

1. Rola tradycji w rozwoju kultury

2. Główne czynniki decydujące o rozwoju kultury

3. Trzy układy a trzy zakresy zasięgu kultury

4. Uwarunkowania rozwoju kultury

5. Trwały wkład w ogólnoludzkie dziedzictwo epok i prądów społeczno-kulturowych

 

Rozdział V

Kultura w życiu człowieka

1. Człowiek jako wytwór i twórca kultury

2. Konsumpcja i komercjalizacja kultury a styl i jakość życia

Konsumpcja i komercjalizacja kultury

Styl życia i jakość życia

3. Funkcje kultury w życiu człowieka

4. Samotność jako nowe zjawisko w relacji człowiek – kultura

 

Rozdział VI

Kultura w życiu narodów

1. Kultura a tożsamość narodu

2. Media w kształtowaniu tożsamości narodowej i rozumieniu innych kultur

3. Kontakty i zderzenia kultur

Podstawowe pojęcia dotyczące zderzenia kultur

Państwo – naród – narodowość, zderzenia kultur narodowych

4. Współczesny wymiar wychowania do kultury i przez kulturę

5. Europejskość jako podstawowa kategoria wspólnotowych wartości

w międzykulturowej edukacji jednoczących się państw europejskich

 

Polecane lektury uzupełniające

 

Bibliografia (wybór)