Arteterapia część 1

Arteterapia to jeden z „najpiękniejszych problemów” współczesnej psychiatrii, całej medycyny, ale też szerzej – „zaangażowanych społecznie” nauk społecznych. Nie da się jej uprawiać, będąc specjalistą tylko w jednej dziedzinie. W medycynie arteterapia jest klasyfikowana jako część rehabilitacji, ale równocześnie ciągle okazuje się, że jest zbyt duża i zbyt niezależna na tego typu poddaństwo. Czerpiąc wzorce z nauk medycznych, arteterapia przenika i inspiruje takie kierunki, jak pedagogika, pedagogika specjalna i edukacja artystyczna.

O arteterapii można mówić poprzez podobieństwo do psychoterapii. Psychoterapia jest częścią psychiatrii, metodą leczenia zaburzeń psychicznych za pomocą szczególnych technik – osobistych oddziaływań terapeuty. W przypadku arteterapii medycznej też mówimy o leczeniu za pomocą szczególnych technik – przy wykorzystaniu środków artystycznych. Z arteterapią jest też podobny kłopot jak z psychoterapią – wykracza poza oddziaływania medyczne. Przy wykorzystaniu jej metod możliwa jest zmiana postaw psychologicznych, socjologicznych czy kulturowych. W tym kontekście określenie „terapia” staje się mylące, a powinno wyraźnie dyscyplinować. I jeszcze jedno podobieństwo do psychoterapii – arteterapia nie posiada krytycznej sumy badań empirycznych potwierdzających „tak” lub „nie” wskazania i efektywność stosowania. To nie zarzut, lecz raczej wyzwanie dla naukowców i praktyków.

Dlaczego więc arteterapia? Ani terapeuci, ani przede wszystkim pacjenci nie chcą rezygnować ze szczególnej postawy arteterapeutycznej, która pozwala przezwyciężać niemoc innych metod leczenia. Nie chcą rezygnować z postawy, która wyzwala akt twórczy – udostępnia im energię życiową i poczucie sprawstwa we własnym życiu, a zwłaszcza w chwili próby – w chorobie.

Upowszechnienie i emancypacja arteterapii powodują, że nieuchronne stają się procesy standaryzacji. Ten podręcznik jest także tego wyrazem. To obrastanie przepisami budzi niechęć artystów, ale jest gwarancją bezpieczeństwa dla pacjentów. Ustalenie reguł stwarza podstawy do dalszego wzrostu wiedzy i praktyki.

Arteterapia – pozostałe części:

1. https://arik.pl/pl/p/Arteterapia-czesc-2/10720
2. https://arik.pl/pl/p/Arteterapia-czesc-3/10721

Spis treści:   
 
Wprowadzenie
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
   
1. PODSTAWY ARTETERAPII
 
1.1. Definicje arteterapii  
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Wita Szulc

1.2. Historia i rozwój arteterapii
Wita Szulc

1.2.1. Szkic arteterapii
Marta Szczukiewicz

1.3. Koncepcje arteterapii  

1.3.1. Rodzaje arteterapii
Maria Pałuba, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.3.2. Modele arteterapii  
1.3.2.1. Model teoretyczny – mechanizmy leczące w arteterapii  
Bartosz Łoza
1.3.2.2. Model teoretyczny – schemat oddziaływań terapeutycznych w arteterapii  
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.3.2.3. Model percepcji i kreacji wartości artystyczno-estetycznych w procesie leczenia sztuką  
Tomasz Rudowski
1.3.2.4. Model uczenia się zachowań aprobowanych społecznie w arteterapii jednostek nieprzystosowanych społecznie 
Tomasz Rudowski
1.3.2.5. Model zmiany zachowania przez warunkowanie klasyczne – w arteterapii osób nieprzystosowanych społecznie  
Tomasz Rudowski
1.3.2.6. Model resocjalizacyjnej zmiany w działaniu arteterapeutycznym
Janina Florczykiewicz
1.3.2.7. W stronę modelu narodowego arteterapii w Australii  
Sheridan Linnell, Jill Westwood

1.4. Arteterapia jako szczególna forma leczenia

1.4.1. Uwarunkowania prawno-medyczne zawodu arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.4.2. Zasady doboru technik arteterapii  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.4.3. Mechanizmy leczące: poznawcze, emocjonalne i behawioralne  
Anna Mosiołek
1.4.4. Dialog arteterapeutyczny z pacjentem  
Iwona Patejuk-Mazurek
1.4.5. Arteterapia w kompleksowym procesie leczenia  
Paweł Bednarski
1.4.6. Arteterapia w rehabilitacji  
Maria Pałuba
1.4.7. Bezpieczeństwo i etyka w arteterapii  
Maja Polikowska

1.5. Edukacja w arteterapii

1.5.1. Szkoły i programy kształcenia arteterapeutów  
Wita Szulc
1.5.2. USA: standardy nauczania arteterapii – program studiów magisterskich AATA  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.3. Wielka Brytania: standardy zawodu arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.4. Wielka Brytania: rejestracja w zawodzie arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.5. Proponowane polskie standardy – studia magisterskie  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.6. Proponowane polskie standardy – certyfikat arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Tomasz Rudowski

1.6. Społeczny wymiar arteterapii. Eseje o arteterapii

1.6.1. Arteterapia jako działanie przeciw wykluczeniu  
Magdalena Tyszkiewicz
1.6.2. Światy Równoległe – Wyobraźnia i Czyn w Terapiach Kreatywnych  
Magdalena Tyszkiewicz, Wanda Żuchowicz
 
2. TECHNIKI I PROGRAMY ARTETERAPII
 
2.1. Techniki arteterapii

2.1.1. Rysunek  
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Anna Zielińska
2.1.2. Malarstwo
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Anna Zielińska, Bartosz Łoza
2.1.3. Grafika  
Szymon Damian, Anna Stołowska, Anna Grzelak-Teśniarz
2.1.4. Rzeźba
Anna Zielińska, Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
2.1.5. Ceramika  
Renata Kochan
2.1.6. Tkanina  
Anna Grzelak-Teśniarz, Anna Stołowska
2.1.7. Collage  
Wiesław Karolak
2.1.8.1. Drama  
Adrian Łania
2.1.8.2. Drama  
Magdalena Ostolska
2.1.9. Terapia dźwiękiem i muzyką  
Mateusz Wiszniewski
2.1.10. Taniec w terapii, profilaktyce i edukacji  
Mateusz Wiszniewski
2.1.11. Taniec i ruch
Aleksandra Rayska, Katarzyna Dańska, Izabela Guzek, Marta Kawczyńska, Anna Olejnik, Anna Serafin, Agnieszka Sokołowska
2.1.12. Literatura
Paulina Wnukiewicz
2.1.13. Film i multimedia
Bartosz Łoza
2.1.14. Sztuka sakralna  
Anna Mosiołek

2.2. Kompleksowe programy arteterapeutyczne
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota

2.2.1. Razem w życiu, razem w sztuce  
Maria Pałuba
2.2.2. Arteterapia w psychiatrii
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Paweł Bednarski, Anna Zielińska
2.2.3. Land art  
Wiesław Karolak
2.2.4. Upcykling  
Wiesław Karolak
2.2.5. luzje wieloznaczne i mindfulness w arteterapii  
Robert Bartel
2.2.6. Koło i spiralny labirynt w arteterapii i twórczym rozwoju  
Robert Bartel
2.2.7. Oddziaływania środowiskowe w arteterapii  
Andrzej Kowal
2.2.8. Arteterapeutyczny program dla skazanych  
Janina Florczykiewicz
   
3. DODATKI
 
3.1. WHO IS WHO w polskiej arteterapii?

3.2. Załączniki edukacyjne  

3.2.1. Pytania dla studentów
3.2.2. Zadania ćwiczeniowe
3.2.3. Przykłady projektów i dokumentacja audio-wizualna