Bezpieczeństwo narodowe Rosji w neoeurazjatyzmie Aleksandra Dugina na tle współczesnej rosyjskiej debaty politycznej i akademickiej

Książka jest rezultatem rozważań nad niezwykle złożonym, ukształtowanym w silnej opozycji do cywilizacji zachodniej rozumieniem bezpieczeństwa narodowego Rosji, reprezentowanym przez A.G. Dugina – jednego z najbardziej kontrowersyjnych, a zarazem rozpoznawalnych współczesnych rosyjskich intelektualistów. Książka ta integruje różne perspektywy opisu i analizy zagadnienia bezpieczeństwa (wymiar polityczny, ideologiczny, historyczny, militarny, cywilizacyjno-kulturowy, antropologiczny, etyczny, religijny), wpisując się w obszar badań nauk o bezpieczeństwie. Jej kluczową tezą jest stwierdzenie, że w poglądach Dugina wyrażają się w jaskrawej formie podstawy współczesnej rosyjskiej koncepcji bezpieczeństwa narodowego oraz główne kierunki polityki bezpieczeństwa realizowanej przez państwo. Z tego powodu analiza poglądów Dugina, ustalenie ich genezy, kontekstu ideologicznego i politycznego oraz wynikających z nich rekomendacji okazują się niezwykle pomocne w zrozumieniu kierunku ewolucji oraz założeń państwowych dokumentów strategicznych dotyczących problematyki bezpieczeństwa.

Spis treści:

Wykaz skrótów
Wstęp

Rozdział 1. Rosyjski dyskurs o bezpieczeństwie narodowym na tle międzynarodowej refleksji naukowej

1.1. Zachodnie koncepcje bezpieczeństwa w rosyjskim kontekście interpretacyjnym
1.1.1. Podejście holistyczne w badaniach nad bezpieczeństwem
1.1.1.1. Podstawowe rozumienie bezpieczeństwa
1.1.1.2. Inne elementy koncepcji bezpieczeństwa
1.1.1.3. Implikacje stanowiska realistycznego dla koncepcji bezpieczeństwa
1.1.2. Rola państwa w procesie tworzenia bezpieczeństwa
1.1.2.1. Państwo jako podmiot bezpieczeństwa
1.1.2.2. Bezpieczeństwo narodowe a bezpieczeństwo państwa
1.2. Ewolucja miejsca Rosji w polityce międzynarodowej po 1991 roku i jej znaczenie dla rosyjskich koncepcji bezpieczeństwa narodowego
1.2.1. Współczesne rosyjskie interpretacje głównych procesów i wydarzeń politycznych po 1991 roku w aspekcie bezpieczeństwa narodowego
1.2.1.1. Rosyjska ewolucja polityczna po roku 1991 w perspektywie bezpieczeństwa narodowego
1.2.1.2. Rezultat rosyjskiej ewolucji politycznej: samookreślenie się Rosji względem Zachodu
1.2.2. Rosja wobec polityki bezpieczeństwa prowadzonej przez państwa Zachodu
1.2.2.1. Nieskuteczność prób współpracy Rosji z Zachodem w kwestiach bezpieczeństwa
1.2.2.2. Azjatycki wektor rosyjskiej polityki bezpieczeństwa
1.2.3. Ekscepcjonalizm rosyjski w kontekście problematyki bezpieczeństwa
1.2.3.1. Rewizjonizm
1.2.3.2. Zwrot konserwatywny
1.3. Pojęcie bezpieczeństwa we współczesnym dyskursie rosyjskim
1.3.1. Pojęcie bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej
1.3.1.1. Rosyjskie rozumienie interesów narodowych
1.3.1.2. Definicja bezpieczeństwa narodowego w kontekście zagrożeń
1.3.2. Główne wymiary bezpieczeństwa narodowego
1.3.2.1. Bezpieczeństwo militarne
1.3.2.2. Bezpieczeństwo kulturowe i społeczne
1.3.2.3. Bezpieczeństwo ekonomiczne
1.3.3. Tworzenie bezpieczeństwa w wymiarze krajowym i międzynarodowym
1.3.3.1. Zasady tworzenia bezpieczeństwa w ramach systemu zapewnienia bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej
1.3.3.2. Międzynarodowa współpraca na rzecz bezpieczeństwa

Rozdział 2. Źródła i podstawy ideologiczne Duginowskiej koncepcji bezpieczeństwa Rosji

2.1. Źródła i ogólna charakterystyka poglądów A.G. Dugina
2.1.1. Źródła poglądów A.G. Dugina
2.1.1.1. Zachodnia myśl polityczna
2.1.1.2. Rosyjska tradycja intelektualna
2.1.2. Polityczne znaczenie A.G. Dugina
2.1.2.1. Ewolucja poglądów
2.1.2.2. Znaczenie w rosyjskiej debacie naukowej i politycznej
2.2. Główne tezy geopolityczne
2.2.1. Antyokcydentalizm
2.2.1.1. Problemy Duginowskiej definicji Zachodu
2.2.1.2. Płaszczyzny ekspansywności Zachodu
2.2.1.3. Zachód jako egzystencjalny przeciwnik Rosji
2.2.2. Teoria cywilizacji
2.2.2.1. Konteksty interpretacyjne: konfrontacja i imperializm
2.2.2.2. Geneza i istota cywilizacji
2.2.3. Geopolityczne podziały świata
2.2.3.1. Ląd i Morze
2.2.3.2. Centrum, peryferie i półperyferie
2.2.4. Odrębność cywilizacyjna Rosji
2.2.4.1. Rosja jako cywilizacja
2.2.4.2. Odrębność systemu i struktur politycznych
2.2.4.3. Ciągłość historyczna
2.2.5. Konsekwencje geopolitycznych tez A.G. Dugina dla jego koncepcji bezpieczeństwa
2.2.5.1. Konfrontacja z Zachodem jako warunek bezpieczeństwa Rosji
2.2.5.2. Ideologiczne uzasadnienie rosyjskiego imperializmu
2.3. Poglądy filozoficzno-aksjologiczne
2.3.1. Antropologia
2.3.1.1. Definicja człowieka
2.3.1.2. Definicja ludu
2.3.2. Aksjologia
2.3.2.1. Antyindywidualizm
2.3.2.2. Państwocentryzm
2.3.2.3. Tradycjonalizm
2.3.3. Filozofia wojny
2.3.3.1. Wojna jako zjawisko konieczne i pozytywne
2.3.3.2. Wojna jako źródło rosyjskiej tożsamości
2.3.3.3. Antypacyfizm
2.3.4. Znaczenie poglądów filozoficzno-aksjologicznych A.G. Dugina dla jego koncepcji bezpieczeństwa
2.3.4.1. Jednostka jako obywatel w służbie państwu
2.3.4.2. Imperializm jako teoretyczna podstawa koncepcji bezpieczeństwa

Rozdział 3. Podmiot i główne wymiary bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej

3.1. Podmiot bezpieczeństwa narodowego
3.1.1. Bezpieczeństwo jako właściwość państwa
3.1.1.1. Centralizacja władzy państwowej jako warunek bezpieczeństwa
3.1.1.2. Struktura federalna Rosji w kontekście bezpieczeństwa
3.1.1.3. Ideologia państwowa jako element bezpieczeństwa państwa
3.1.2. Suwerenność państwa
3.1.2.1. Pojęcie suwerenności państwa
3.1.2.2. Zagrożenia dla suwerenności Rosji
3.1.2.3. Suwerenność państwa w rosyjskiej polityce bezpieczeństwa
3.1.3. Wróg wewnętrzny jako zagrożenie dla państwa
3.1.3.1. Problem wroga wewnętrznego we współczesnej rosyjskiej debacie publicznej
3.1.3.2. Piąta kolumna
3.1.3.3. Szósta kolumna
3.2. Bezpieczeństwo kulturowe i społeczne
3.2.1. Społeczne podłoże zagrożeń dla bezpieczeństwa
3.2.1.1. Sytuacja społeczno-ekonomiczna
3.2.1.2. Sytuacja demograficzna
3.2.1.3. Zjawisko imigracji w kontekście bezpieczeństwa
3.2.2. Konflikty etniczne jako zagrożenia dla bezpieczeństwa
3.2.2.1. Ogólna charakterystyka konfliktów etnicznych w Rosji
3.2.2.2. Dowartościowanie niesłowiańskich grup etnicznych jako źródło konfliktów
3.2.2.3. Nacjonalizm rosyjski (ruski)
3.2.2.4. Nacjonalizm i separatyzm mniejszości etnicznych
3.3. Bezpieczeństwo ekonomiczne
3.3.1. Sytuacja gospodarcza współczesnej Rosji
3.3.1.1. Problemy rozwojowe gospodarki rosyjskiej
3.3.1.2. Postulowany kierunek rozwoju gospodarczego Rosji
3.3.2. Rosja w światowym systemie gospodarczym
3.3.2.1. Zagrożenia ekonomiczne Rosji w aspekcie międzynarodowym
3.3.2.2. Rosja jako ośrodek eurazjatyckiej integracji gospodarczej
3.3.3. Potencjał surowcowy jako kwestia bezpieczeństwa narodowego
3.3.3.1. Eksport surowców naturalnych jako narzędzie geopolityki rosyjskiej
3.3.3.2. Kierunki rozwoju polityki rosyjskiej w aspekcie surowcowym
3.4. Bezpieczeństwo informacyjne i militarne w ujęciu integralnym
3.4.1. Bezpieczeństwo informacyjne w kontekście teorii wojen sieciowych
3.4.1.1. Wojna sieciowa przeciwko Rosji
3.4.1.2. Środki masowego przekazu w rosyjskiej polityce bezpieczeństwa
3.4.2. Zagrożenia militarne i terrorystyczne
3.4.2.1. Militaryzm Zachodu jako zagrożenie dla Rosji
3.4.2.2. Zachód jako źródło współczesnego terroryzmu

Rozdział 4. Polityka zagraniczna w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej

4.1. Rosja w Duginowskiej koncepcji nowego ładu światowego
4.1.1. Rosja jako gwarant bezpieczeństwa w wielobiegunowym świecie
4.1.1.1. Duginowska interpretacja wielobiegunowości
4.1.1.2. Rola Związku Radzieckiego w kształtowaniu ładu światowego
4.1.1.3. Sytuacja międzynarodowa Rosji w kontekście światowej dominacji Zachodu
4.1.1.4. Międzynarodowy status Rosji w polityce W.W. Putina
4.1.2. Zasada imperialna u źródeł koncepcji rosyjskiej przestrzeni strategicznej
4.1.2.1. Od rosyjskiej interpretacji zasady ograniczonej suwerenności  do Duginowskiej zasady imperialnej
4.1.2.2. Rozpad Związku Radzieckiego jako negatywna realizacja zasady imperialnej
4.1.2.3. Zasada imperialna w kontekście kierunków polityki zagranicznej Rosji
4.2. Kwestie bezpieczeństwa w polityce zagranicznej Rosji
4.2.1. Obszar postulowanej integracji eurazjatyckiej
4.2.1.1. Aplikacja koncepcji rosyjskiej przestrzeni strategicznej w polityce zagranicznej Rosji
4.2.1.2. Projekt Unii Eurazjatyckiej w kontekście Duginowskiego modelu integracji przestrzeni poradzieckiej
4.2.2. Relacje rosyjsko-chińskie w perspektywie bezpieczeństwa Rosji
4.2.2.1. Chiny jako partner i sojusznik Rosji
4.2.2.2. Chiny jako potencjalne zagrożenie dla Rosji
4.2.3. Polityka Rosji wobec wybranych państw nieprzyjaznych
4.2.3.1. Gruzja
4.2.3.2. Polska
4.2.3.3. Ukraina

Zakończenie
Bibliografia
1. Źródła
1.1. Publikacje Aleksandra G. Dugina
1.2. Akty prawne Federacji Rosyjskiej
1.2.1. Dokumenty strategiczne
1.2.2. Ustawy federalne
1.2.3. Dekrety prezydenta Federacji Rosyjskiej
1.2.4. Rozporządzenie Rady Ministrów Federacji Rosyjskiej
2. Literatura przedmiotu
2.1. Biografia i myśl A.G. Dugina
2.2. Rosyjska polityka bezpieczeństwa i polityka zagraniczna
2.3. Rosyjska myśl konserwatywna
2.4. Ogólna problematyka rosjoznawcza
2.5. Problematyka bezpieczeństwa i nauk politycznych
3. Literatura pomocnicza