BIAŁE KARTKI Niewypowiedziane narracje w arteterapii dzieci doświadczających choroby nowotworowej

Książka jest refleksyjną narracją w formie autoetnograficznej opowieści o dzieciach doświadczających choroby nowotworowej i znaczeniu jakie nadają swoim twórczym działaniom. 

Jest ona wyrazem próby dojrzenia tego co może powiedzieć, wyrazić dziecko, angażujące się lub nie w proces własnej aktywności twórczej poprzez swoją kreację artystyczną i ekspresję własną. Opisana praca badawcza pozwala dostrzec ważne aspekty opisanego w niej problemu. Z jednej strony jest próbą opisu szczególnej, naznaczonej cierpieniem sytuacji dzieci chorych onkologicznie. Z opisu tego dowiadujemy się, jak dzieci i ich rodzice przeżywają swoją trajektorię cierpienia. Co jest dla nich źródłem lęku, jak sobie z nim radzą, jakiego wsparcia potrzebują. Z drugiej zaś strony praca ta jest próbą pokazania pewnej drogi, dzięki której możliwy staje się nie tylko rozwój dziecka w chorobie i poprzez chorobę ale także jest otwarciem problematyki cierpienia na przestrzeń sztuki. Okazuje się bowiem, że dzięki kreacji i autokreacji możliwy staje się inny niż dotychczas ogląd rzeczywistości, pojawia się nowy język, nowe znaczenia, dzięki którym nie tylko poszerza się doświadczenie osób cierpiących ale pojawiają się także nowe, niedostępne dotychczas środki wyrazu tego trudnego, egzystencjalnego doświadczenia. Sztuka otwiera przed nami nowe perspektywy naszej własnej egzystencji. Pomaga w naszym zmaganiu się z cierpieniem. Pozwala na wyrażenie tego, co bolesne, a przez to często niewyrażalne. To poznawcze aspekty tej pracy. Jej praktyczny wymiar związany jest z możliwościami, jakie daje arteterapia. Można traktować ją jako jedną z metod, dróg, sposobów pracy z dziećmi, dorosłymi , zmagającymi się z trudnymi problemami, znajdującymi się na trajektorii cierpienia. Jest dostępna, jest możliwa do natychmiastowego zastosowania, jest ważna. Ma ogromny rozwojowy potencjał i może być sposobem pracy wielu terapeutów towarzyszących człowiekowi w cierpieniu. Twórcy teorii trajektorii cierpienia (Strauss 2012, Riemann 2012) zauważyli, iż do wyjścia, do poradzenia sobie z cierpieniem niezbędna jest obecność innego człowieka. Nazwali te osoby pomocnikiem na trajektorii lub opiekunem biograficznym. Prezentowana praca dowodzi, iż taka osobą może być także arteterapeutą.

Książka może stanowić źródło wiedzy i inspiracji do działań twórczych z dziećmi doświadczającymi choroby nowotworowej, ale też do twórczego dialogu z każdym dzieckiem, bez względu na jego kondycję fizyczną czy psychiczną. Daje szansę otwarcia się na świat wewnętrznych przeżyć dziecka i umożliwić z nim rozmowę.

Symboliczna, tytułowa „Biała kartka” to przestrzeń do zapełnienia w poszukiwaniu indywidualnych sensów i znaczeń rzeczywistości dzieci doświadczających choroby nowotworowej. Badania pokazały znaczenie i sens działań twórczych, jako możliwość wsparcia dzieci podczas długotrwałej hospitalizacji. Efektem dodatkowym - praktycznym pracy są opowiadania terapeutyczne/motywacyjne, których treść jest z jednej strony wynikiem obserwacji i podsumowaniem pracy, z drugiej zaś strony jest okazją do podejmowania twórczych działań wraz z dzieckiem, w wyniku których może ono podjąć próbę radzenia sobie z własną sytuacją. Zaprezentowane badania nie tylko poszerzają naszą wiedzę o skomplikowanej, wielowarstwowej sytuacji życiowej wszystkich członków rodziny dziecka chorego na chorobę nowotworową. Mogą one być także inspiracją do samodzielnej pracy dzieci wraz z opiekunami w trakcie długotrwałej hospitalizacji.

Książka zarówno dla praktyków jak i teoretyków, zajmujących się szeroko pojętą arteterapią, pedagogiką, psychologią, psychoterapią, psychoonkologią a także dla studentów pedagogiki, psychologii.

Książka adresowana także do rodziców i opiekunów dzieci doświadczających chorób przewlekłych, wymagających długotrwałej hospitalizacji, personelu medycznego, artyści zainteresowanie terapeutycznym działaniem po przez sztukę.

Spis treści:

Wprowadzenie           

I.    Wielowymiarowość. Motywacje, inspiracje, wzorce – rozważania teoretyczne  

1.    Poszukiwania badawcze  
2.    Autoetnografia – nowa narracja naukowa    
3.    Arteterapia jako przestrzeń poznania pacjenta i relacji terapeutycznej  
4.    Psychoonkologia – przestrzenie działań dla arteterapii  

II.    Praxis – poznawanie, doświadczanie, konfrontacja z wiedzą zastaną  

1.    Choroba przewlekła w narracjach rodzin doświadczających choroby nowotworowej dziecka 
1.1. Historia pierwsza  
1.2. Historia druga         
2.    Choroba nowotworowa dziecka – obszary oswajania lęków
3.    Sytuacje trudne w rzeczywistości szpitalnej Wypowiedziane i niewypowiedziane narracje 
3.1. O czym mówią dzieci?    
3.2. O czym milczą dzieci?     

III.    Arteterapia w klinice         

1.    „Barwy ochronne”. Moje pierwsze doświadczenia w szpitalu          
2.    Twórczość a poczucie spełnionej egzystencji     
2.1. „Możliwości zarysowujące się na tle rzeczywistości”     
2.2. Twórcza postawa a stawanie się sobą     
2.3. „Bycie osobą oznacza absolutną odmienność”     
2.4. Gdy pojawia się niepewność   
2.5. „Z otoczenia człowieka powstaje jego świat”    

3.    Ku przyszłości, czyli moja osobista droga zwieńczająca dzieło 
3.1. Opowieści terapeutyczne/motywacyjne dla dzieci przewlekle chorych onkologicznie

Zakończenie     

Bibliografia