Całość i struktura jako kategorie systemowego oglądu edukacji

Polecamy kolejny wyjątkowy podręcznik akademicki w ramach serii autorskich podręczników akademickich Pedagogika Nauce i Praktyce pt. Całość i struktura jako kategorie systemowego oglądu edukacji

Niewiele jest w kraju rozpraw z pedagogiki ogólnej, w których autorzy przedstawiają własne podejście systemowe do myśli i edukacji. Profesor Roman Schulz, należący do klasyków polskiej pedagogiki ogólnej, zaskakuje czytelników kolejnymi studiami metateoretycznymi, dzięki którym można spojrzeć na edukację w sposób holistyczny. Jego najnowsza książka stanowi eksplikacyjne poszerzenie oraz pogłębienie o optykę antropologiczną i animalną wcześniejszej pracy poświęconej procesom międzypokoleniowego wychowania młodych ludzi w edusferze pt. Edusfera jako holistyczna kategoria pedagogiki ogólnej. [...] 
Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego

Polecane studium to rozwinięcie, z pretensjami do syntezy, niektórych wcześniejszych idei autora dotyczących przedmiotu pedagogiki ogólnej. Rozważa się w nim potrzebę oraz możliwość zastosowania perspektywy holistycznej (w połączeniu ze strukturalną) w określaniu statusu oraz opisie własności zjawisk edukacyjnych. Realizacja tak zarysowanego planu przyjmuje w książce postać dwuwymiarowej charakterystyki dziedziny edukacji: jako części swych nadsystemów oraz jako odrębnej całości socjokulturowej. Za termin desygnujący całość zjawisk edukacyjnych w społeczeństwie przyjmuje się pojęcie edusfery, na zasadzie analogii z innymi, rodzajowo podobnymi kategoriami współczesnej myśli antropologicznej: „biosferą”, „antroposferą”, „technosferą”, „socjosferą”, „infosferą”, „paidosferą” itp.

Waga problematyki tej publikacji wynika z trzech okoliczności. Pierwsza to „utrata” przez pedagogikę ogólną właściwej sobie dziedziny poznania w następstwie dyferencjacji pedagogiki na zbiór rozmaitych, specjalistycznych nauk o wychowaniu. Drugą jest utrzymujący się zwyczaj zawężonego pojmowania przedmiotu pedagogiki, polegający na utożsamianiu go z praktyką oddziaływania edukacyjnego (agos), z pominięciem innych ważnych jego wymiarów jako bytu kulturowego. Trzecią stanowi dominujący we współczesnej myśli pedagogicznej obraz edukacji jako tworu addytywnego (prostej agregacji składników), amorficznego (pozbawionego wymiaru strukturalnego) oraz zajmującego nie w pełni określone miejsce w ogólnym porządku socjokulturowym. W odróżnieniu od perspektywy zdroworozsądkowej optyka systemologiczna ujmuje „edukację jako całość” w specyficzny sposób. Całość to bynajmniej nie synonim wszystkiego (co nam się kojarzy z wychowaniem) ani równoznacznik sumarycznego zbioru składników, lecz „[...] wszystkie elementy czegoś tworzące razem jakąś samodzielną jednostkę”. A zatem bez uprzedniego zdefiniowania statusu części, określenia ich rodzaju oraz ustalenia łączących je relacji nie jest możliwe mówienie o „całości zjawisk edukacyjnych” w poznawczo istotnym sensie. W myśl przyjętych tu założeń całością systemową tego rodzaju jest właśnie edusfera.

Obok swej struktury rozwiniętej, wyrażonej w tytułach oraz układzie poszczególnych rozdziałów, książka niniejsza ma jeszcze swą strukturę „niższego poziomu”, rzec można – „strukturę ukrytą”. Dzieli się bowiem na dwie części: pierwsza podejmuje zagadnienie miejsca i roli edukacji w kulturze, omawiane w rozdziale pierwszym; druga dotyczy miejsca i roli kultury w edukacji, który to problem jest rozpatrywany w pozostałych rozdziałach...

Pod pewnymi względami stanowi ona monografię naukową dotyczącą pojedynczego, nie w pełni rozpoznanego zagadnienia. Zarazem jest to skrypt akademicki, miejscami o charakterze tylko konspektu wykładu, przeznaczony dla studentów kierunków pedagogicznych i nauczycielskich, wspomagający przyswajanie wiadomości z zakresu pedagogiki ogólnej.

Spis treści: