Centra – peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku

Seria NOWY REGIONALIZM W BADANIACH LITERACKICH Tom 3

Dawno minęły czasy, kiedy termin literatura regionalna oznaczał twórczość przeważnie minorową, w najrozmaitszych znaczeniach tego przymiotnika. Niniejszy tom odwołuje się zresztą do tamtych wcześniejszych faz i form regionalizmu, bowiem stanowią one konteksty historyczne i polityczne, wobec których współczesne myślenie regionalistyczne przyjęło postawę kontestacji, czy też, jak powiada w swoim znakomitym studium Małgorzata Mikołajczak, wszczęło rebelię. Opozycyjne, a tutaj również tytułowe, napięcie pomiędzy centrami a peryferiami, jest aktualną, współczesną postacią tożsamościowego dyskursu. W dalszym ciągu toczy się on na wielu płaszczyznach życia społecznego, stanowi istotę przemian kulturowych. Nadal najlepszego bodaj materiału obserwacyjnego czy wręcz badawczego dostarcza literatura. Zbiór studiów pt. Centra – peryferie w literaturze XX i XXI wieku jest ze wszech miar oryginalną próbą analitycznej prezentacji aktualnego stanu tego tak ważnego dyskursu.

prof. dr hab. Andrzej Zawada

SPIS TREŚCI

OD REDAKCJI

LITERATURA W RELACJACH CENTRO-PERYFERYJNYCH
Elżbieta Rybicka, Relacje centro-peryferyjne a polityka konstruowania tożsamości regionalnej
Małgorzata Mikołajczak, Między mimikrą a rebelią. Pejzaż (post)kolonialny regionalnej literatury
Marek Mikołajec, Naród – dekonstrukcja ideologii. W stronę wspólnoty
i panlokalności
Hans-Christian Trepte, Centra i peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku – uwagi polonisty niemieckiego
Jerzy Madejski, Nowy i stary regionalizm
Tomasz Warczok, Centrum, peryferie, półperyferie: system światowy i polskie uniwersum literatury

NAD ODRĄ I BAŁTYKIEM
Arkadiusz Kalin, Rola mitu etnogenetycznego w ideologii Ziem Odzyskanych
Kinga Siewior, Globalne wytwarzanie lokalności. Dyskurs literacki zachodniego pogranicza w perspektywie centralno-peryferyjnej 1945-1989 (wstępne rozpoznania)
Wojciech Browarny, „Opowieść śląska” Władysława Jana Grabskiego. O Rapsodii świdnickiej
Jarosław Petrowicz, Miesz(k)aniec jako centralna postać Śląska wielokulturowego
Krystian Węgrzynek, Murzyni, Indianie, Ślązacy i Inni. Kilka uwag na temat oświeceniowego wizerunku dzikusa w śląskim kontekście
Kornelia Ćwiklak, Relacja centrum – peryferie w najnowszej prozie o Górnym Śląsku
Kamila Gieba, Półperyferia. Życie literackie na Ziemi Lubuskiej w kontekście relacji centro-peryferyjnych
Marta Bąkiewicz, Literackie pogranicze Eugeniusza Paukszty
Mirosława Szott, „Zapewne już nigdzie tak swojsko nie zamieszkam”. Geopoetyka prowincji w wierszach Mieczysława Warszawskiego
Ksymena Filipowicz-Tokarska, Kiedy margines zajmuje miejsce centralnego zapisu, czyli o twórczości Ireny Dowgielewicz
Adela Kuik-Kalinowska, Od literatury ludowej do kaszubistyki. Literatura kaszubska w dyskursie historycznoliterackim
Daniel Kalinowski, Kaszubskie kompleksy kulturowe (z centrum i prowincją w tle)
Zbigniew Chojnowski, Mazury Erwina Kruka, czyli mniejszościowy punkt widzenia

„ŚRODEK LEŻY NA WSCHODZIE”
Elżbieta Konończuk, Badania nad literaturą regionu w kontekście humanistyki afirmatywnej
Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, Prowincja – kraina cudów
Danuta Zawadzka, Topos „powrotu z Warszawy na wieś” we współczesnej kulturze Podlasia i Suwalszczyzny
Elżbieta Dąbrowicz, Peryferie imperium. „Gazeta Białostocka” 1912-1915
Dobrawa Lisak-Gębala, „Centrum – Wszystko”. Zamość w prozie Piotra Szewca
Marcin Cieński, Andrzej Stasiuk: de/re-centralizacja Europy a spojrzenie peryferyjne
Joanna Szydłowska, O pożytkach z podglądania marginesu, czyli po co centrom peryferie. Egzotyzacja świata w prozie reportażowej Ziemowita Szczerka (Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian)

PERYFERIE (W) CENTRUM
Krystyna Pietrych, Najnowsza literatura o łódzkim getcie jako dyskurs (nie)pamięci
Tomasz Cieślak, (Re)kreacja miejsca. Łódź w Mieście do zjedzenia Przemysława Owczarka
Jan Galant, Prowincja w poezji, poeta na prowincji. Dwa spojrzenia na poezję Wojciecha Gawłowskiego
Adam Poprawa, Peryferie po kulturze. Proza Wita Szostaka
Magdalena Zduniak-Wiktorowicz, W przyrodzie nic nie ginie, czyli polsko-niemieckie kontakty ekokulturowe na przykładzie literatury z polowań