"Ci, którzy przekonać nie umieją". Idea porozumienia polsko-niemieckiego w publicystyce Władysława Studnickiego i wileńskiego „Słowa” (do 1939)

Książka Jana Sadkiewicza, „Ci, którzy przekonać nie umieją”. Idea porozumienia polsko-niemieckiego w publicystyce Władysława Studnickiego i wileńskiego „Słowa” (do 1939) została nominowana do Nagrody im. Kazimierza Moczarskiego, która - podhonorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego - jest nagrodą za najlepszą książkę historyczną roku.

Praca jest merytorycznie świetną, ale w czytaniu lekturą gorzką i smutną.

prof. Andrzej Piskozub

Książka wprowadza nowe punkty widzenia, przełamuje istniejące w polskiej historiografii stereotypowe postrzeganie tej grupy i jej poglądów. Dużą zaletą recenzowanej publikacji jest rekonstrukcja poglądów publicystów „Słowa”, a nie ocenianie ich „ex post”, przez pryzmat późniejszych wydarzeń.

prof. Krzysztof Ruchniewicz

Jan Sadkiewicz we wnikliwy i przekonujący poddał analizie zgromadzony przez siebie bogaty materiał źródłowy, a następnie sformułował oryginalne, ciekawe i dowodzące jego dużych umiejętności analitycznych wnioski.

dr hab. Zdzisław Zblewski

Książka Jana Sadkiewicza dotyczy jednego z najbardziej kontrowersyjnych wątków polskiej myśli politycznej XX wieku, czyli idei porozumienia polsko-niemieckiego w okresie międzywojennym. Sadkiewicz poddał gruntownej analizie publicystykę czołowego polskiego germanofila Władysława Studnickiego i w interesujący sposób zestawił ją z poglądami Stanisława Cata-Mackiewicza. Można się nie zgadzać z widoczną fascynacją Autora poglądami obu tych postaci, ale uznać należy ich wagę w trwającym wciąż sporze o wybór, jakiego dokonali politycy rządzący Polską w latach 1938-1939.

prof. Antoni Dudek

Jan Sadkiewicz zajął się publicystyką grupy skupionej wokół Władysława Studnickiego i wileńskiego dziennika „Słowo”, stanowiącej małą, ale coraz mocniej docenianą szkołę myślenia politycznego. Porzucił przy tym perspektywę ex post, narzucającą, w świetle wydarzeń II wojny światowej, wykrzywiony obraz sytuacji politycznej Polski w latach przedwojennych. Lata 1933-1938 były bowiem okresem daleko idącego ocieplenia stosunków Warszawy z Berlinem, szczególnie w zestawieniu z nieporównanie bardziej antypolską polityką Republiki Weimarskiej. Praca została oparta na  szczegółowej analizie roczników wileńskiego „Słowa”, dorobku książkowym publicystów związanych z tym dziennikiem oraz obfitej literaturze przedmiotu. Stanowi klarowną rekonstrukcję procesu kształtowania się i ewolucji koncepcji współpracy polsko-niemieckiej począwszy od jej genezy, przez formułowane na łamach „Słowa” postulaty odprężenia relacji z Berlinem, publicystyczne dyskusje nad perspektywami trwałego porozumienia, po zmierzch idei „germanofilskiej” w przededniu wybuchu wojny. Opisane zostały dalekosiężne projekty polityczne, jak również postulaty konkretnych posunięć w sferze międzynarodowej oraz reakcje publicystów na zachodzące wydarzenia.

Spis treści

Słowo wstępne

Wprowadzenie

I Władysław Studnicki i jego światopoglądowa ewolucja 

Od socjalizmu do nacjonalizmu 

Lider irredenty polskiej 

Ku orientacji niemieckiej 

Germanofil osamotniony 

II W pierwszych latach wileńskiego „Słowa” 

Zasada relatywizmu i alians z Francją 

Sojusz niewystarczający 

III  Na drodze ku odprężeniu 

W przededniu dojścia Hitlera do władzy 

Wobec zmian w Niemczech 

„Niemieckie akcje stoją nisko…” 

IV „Nie dajmy skrzywić linii dobrej…” 

Tryumf „Słowa” 

Blok środkowoeuropejski i polityka Björkö 

Między Niemcami a Rosją 

V Zmierzch idei 

Rok katastrofy 

Wobec nadchodzącej II wojny światowej 

VI  „Ci, którzy przekonać nie umieją” 

Zakończenie 

Bibliografia