CYBERPRZESTRZEŃ - CZŁOWIEK - EDUKACJA. TOM 1 Cyfrowa przestrzeń kształcenia

Pod koniec XX wieku zaszły dwa procesy: konwergencja mediów cyfrowych oraz połączenie komputerów w sieci. Sprawiły one, że powstały równoległe do świata naturalnego cyberprzestrzeń i rzeczywistość wirtualna.

Przez „cyberprzestrzeń” (cyberspace) zwykło się rozumieć w węższym znaczeniu słowo „Internet”, a w szerszym – przestrzeń tworzoną przez komputery i łączące je sieci. Chociaż określenie to wciąż uważa się za nowoczesne, jego historia ma już kilkadziesiąt lat.

Rzeczywistość wirtualna jest interaktywnym, sztucznym środowiskiem symulującym świat realny lub wyobrażany; niekiedy także rozumie się ją jako technologię temu służącą. Subiektywne wrażenie świata wirtualnego bywa wzmacniane przez odczucia zmysłowe (smaku, wzroku, zapachu, dźwięku i dotyku).

Czytelnik usiłujący zgłębić problematykę pogranicza pedagogiki i technologii informacyjno-komunikacyjnych przypomina żeglarza poruszającego się szlakiem wysp znanych niewielu. Multi-, inter- czy może bardziej transdyscyplinarność prac z zakresu pedagogiki medialnej ma bowiem poważne konsekwencje. Ich lektura wymaga pewnej znajomości literatury przedmiotu z licznych dyscyplin pedagogicznych, często też z informatyki i technologii informatyczno-komunikacyjnych, jak również z antropologii i kulturoznawstwa (traktowanego jako filozoficzna refleksja nad kulturą bądź – bardziej współcześnie – jako cultural studies). Trudno też wyobrazić sobie rozumienie omawianych zjawisk i procesów bez odniesień do wyników badań nauk społecznych: psychologii i socjologii. Uwarunkowanie to jest wynikiem niespotykanego rozwoju wielu dyscyplin naukowych zajmujących się człowiekiem funkcjonującym już nie tylko w świecie realnym, ale także w cyberprzestrzeni i światach wirtualnych. Pedagogika medialna musi respektować wyniki badań innych nauk, podobnie jak medycyna, którą trudno wyobrazić sobie z pominięciem badań realizowanych na gruncie fizyki, biologii, chemii i pozostałych dziedzin wiedzy.

Rolę sternika w odkrywaniu dziewiczych wysp oceanu ludzkiej wiedzy pełnią redaktorzy książki Cyfrowa przestrzeń kształcenia. Rozpoczyna ona planowaną serię wydawniczą: „Cyberprzestrzeń – Człowiek – Edukacja”. Tom pierwszy składa się z trzech części, zatytułowanych: Człowiek w świecie technologii cyfrowych, Technologie cyfrowe jako źródło informacji dla i o edukacji oraz Edukacja w cyberprzestrzeni. Przewodnikami umożliwiającymi poznanie terenu wspomnianych trzech wysp są autorzy poszczególnych rozdziałów. Po części pierwszej z wprawą prawdziwych mistrzów wiodą: Andrzej Hankała, Mirosława Wawrzak-Chodaczek i Arkadiusz Urbanek, a także Marta Wrońska oraz Sylwia Jaskuła. Na kolejną prowadzą: Włodzimierz Gogołek, Małgorzata Makiewicz, Zbigniew Łęski, Katarzyna Bocheńska-Włostowska i Sergo Kuruliszwili. Trzecią, ostatnią w tym archipelagu, ukazują: Agnieszka Piejka, Tomasz Huk, Zbigniew Ledóchowski, Izabela Mikołajewska, Natalia Bednarska oraz Ewelina Majewska-Pyrkosz. Podejmowane tematy obrastają niczym barwna rafa koralowa atolu – w kształcie pierścienia zbiornik ożywczej wody. W złotym piasku myśli kreślonych sprawnymi piórami tkwi zaczyn nowych spostrzeżeń o człowieku zaplątanym w świat mediów cyfrowych, o jego umiłowaniu wolności i wiedzy, o przestrzeni kultury i konstruowanych narzędziach, o fotografii cyfrowej inspirującej i rozwijającej matematyczne myślenie, o odwiecznej roli nauczyciela w najbardziej ludzkim sposobie dziedziczenia międzypokoleniowego, nazywanym szkołą. Karty książki wabią myślą mądrą i atrakcyjną poznawczo. Za podróż w krainę pedagogicznej refleksji nad człowiekiem i jego edukacją w cyberprzestrzeni oraz światach wirtualnych redaktorzy tomu pragną serdecznie i szczerze podziękować. Czynią to zauroczeni głęboką wiedzą autorów poszczególnych rozdziałów, wiedzą ożywczą i tak bardzo potrzebną.

Zainicjowana pracą zbiorową Cyfrowa przestrzeń kształcenia seria wydawnicza „Cyberprzestrzeń – Człowiek – Edukacja” ma już tom drugi, zatytułowany Dylematy społeczności cyfrowej. Jego redaktorami naukowymi są Józef Bednarek i Anna Andrzejewska. W bliskiej perspektywie pojawią się następne prace podejmujące problematykę ważną dla refleksji pedagogicznej nad najnowszymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Redaktorzy i autorzy książek powstających dzięki Oficynie Wydawniczej „Impuls” zapraszają na kolejne ekspedycje do cyfrowej przestrzeni ludzkiej wiedzy, kultury i sztuki. Wyłaniające się na horyzoncie łańcuchy i roje wysp czekają na odkrycie...

Spis treści:

Maciej Tanaś
Prolegomena do pedagogiki medialnej    

Część I
Człowiek w świecie technologii cyfrowych

Andrzej Hankała
Autonomia uczenia się człowieka w świecie technologii informatycznej    

Mirosława Wawrzak-Chodaczek, Arkadiusz Urbanek
Wybrane nowe trendy w badaniach nad mediami
z perspektywy pedagogiki międzykulturowej   

Marta Wrońska
Od kultury nadmiaru poprzez kulturę wyrzucania do kultury medialnej    

Sylwia Jaskuła
Pedagogika przestrzeni informacyjnej    

Część II
Technologie cyfrowe jako źródło informacji dla i o edukacji

Włodzimierz Gogołek
Big Data. Sieciowe źródło informacji dla edukacji   

Małgorzata Makiewicz
Fotografia dla kultury matematycznej ucznia. Raport z badań   

Zbigniew Łęski
Zastosowanie analizy transakcyjnej w badaniu cyberprzestrzeni   
Katarzyna Bocheńska-Włostowska
Nowoczesne zarządzanie wiedzą w kształceniu akademickim   

Sergo Kuruliszwili
Internet – wielość narzędzi, bogactwo danych, siła przekazu
Szanse i zagrożenia   

Część III
Edukacja w cyberprzestrzeni

Agnieszka Piejka
Edukacja dla obywatelskiej kultury uczestnictwa (nie tylko w Sieci) 

Tomasz Huk
Od tradycji do nowej idei harcerskiego wychowania opartego
na światach: realnym i wirtualnym   

Zbigniew Ledóchowski
O potrzebie powszechnego kształcenia informatycznego 

Izabela Mikołajewska
Kompetencje społeczne a kompetencje medialne   

Natalia Bednarska
Uczenie się za pomocą wyszukiwania internetowego   

Ewelina Majewska-Pyrkosz
Multibook – nowe narzędzie nauczyciela i ucznia na pierwszym etapie
edukacji. Potencjał nowoczesnych technologii w opinii
nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej   

Sylwia Galanciak
Zamiast zakończenia
Humanistyczne przesłanki pedagogiki medialnej