Wojna jest odrębną dziedziną znaczenia, wyrwaną z codzienności tak dalece, że każde doznanie wojny – i codzienności – stanowi dla poddanej mu jednostki szok poznawczy. Ta nieciągłość doświadczenia powoduje wyrwę w jednostkowej tożsamości, ranę, która zmienia się w traumę. Powojenne traumy jednostkowe – jak również traumy wynikające z powrotu do domu – najczęściej dotyczą całych pokoleń żołnierzy. Weterani połączeni wspólnym doświadczeniem tworzą wspólnoty braterskie, w których zapoczątkowany zostaje proces uspołecznienia traumy. W społeczeństwie stanowią oni szczególne grupy nosicielskie, rozprzestrzeniające narrację o doświadczeniu traumy m.in. za pomocą dzieł kulturowych takich jak filmy, literatura czy dzieła sztuki wizualnej. Uwspólnotowione doświadczenie traumy i winy wywołuje konflikt pamięci społecznej oraz rozbieżne wizje przeszłości. Czarne światło opisuje proces tworzenia się powojennych traum jednostkowych i zbiorowych na przykładzie najnowszej historii Stanów Zjednoczonych.
Uważam, że książka P. Aleksandry Gruszczyk może być wydarzeniem wydawniczym. [...] Czytanie Jej rozważań dostarcza dużo materiału faktograficznego, zmusza do refleksji na temat natury wojny, inspiruje w wielu miejscach. Jest to tekst naprawdę znaczący.
Prof. dr hab. Tomasz Żyro
Spis treści
1. Czarne światło
1.1. Wprowadzenie
1.2. Struktura książki
2. Wojna jako doświadczenie graniczne
2.1. Perspektywa fenomenologiczna
2.2. Perspektywa semiotyczna
2.3. Perspektywa antropologiczna
2.4. Obrzędy przejścia
3. Wtajemniczenie dla wybranych
3.1. Wspólnoty zamknięte
3.2. Wojenny rytuał przejścia
3.3. Dyscyplina wojskowa jako sposób oswajania wojny
4. Trauma jako naruszenie thémis
4.1. Trauma jednostkowa, PTSD a trwała zmiana osobowości
4.2. Uniwersalne cechy traumy bojowej
4.3. Trauma jako naruszenie thémis w świetle teorii Jonathana Shaya
5. Uspołecznienie traumy, czyli wina jest w nas
5.1. Pamięć a tożsamość zbiorowa
5.2. Walka o kształt pamięci – The Wall
5.3. Komunalizacja traumy
6. Komunia traumy
6.1. Ameryka – eksperyment czy przeznaczenie?
6.2. Utopia republiki cnoty
6.3. Narodziny narodu
6.4. Koniec wieku niewinności
6.5. Trauma tragedii, tragedia traumy
7. Wietnam – wyprawa do jądra ciemności
7.1. Historia konfliktu
7.1.1. Wojna francusko-wietnamska: lata 1946–1954
7.1.2. Wietnamskie bagno: lata 1956–1963
7.1.3. Eskalacja wojny w latach 1963–1969
7.1.4. Wojna na wyniszczenie: lata 1966–1969
7.1.5. Wietnamizacja: lata 1968–1972
7.1.6. Porozumienie paryskie: rok 1973
7.1.7. Koniec wojny
7.2. Wojna symboliczna
7.3. Wojna w kulturze
7.3.1. Graniczność doświadczenia wojny
7.3.2. Naruszenie thémis
7.3.3. Ujarzmienie w wojsku
7.3.4. Powrót do domu
7.3.5. Szczególne zagadnienia wojny w Wietnamie
7.4. Koszty wojny
8. Irak i Afganistan – cienie przeszłości
8.1. Historia konfliktu
8.1.1. Operation Enduring Freedom
8.1.2. Operation Iraqi Freedom
8.2. Wojna symboliczna
8.2.1. Wojna sprawiedliwa
8.2.2. Zranione mocarstwa
8.2.3. Wojna informacyjna
8.2.4. Kluczowe wydarzenia
8.3. Wojna w kulturze
8.3.1. Analiza dzieł kulturowych
8.3.2. Graniczność doświadczenia wojny
8.3.3. Naruszenie thémis
8.3.4. Braterstwo wojny
8.3.5. Powrót do domu
8.3.6. Szczególne zagadnienia „wojny z terroryzmem”
8.4. Koszty wojny
9. Nieodparty urok wojny
Bibliografia
Filmografia
Spis ilustracji, wykresów i map
Indeks nazwisk
