Debiutant czy ekspert? Identyfikacja i samoocena uzdolnień uczniów

Książka dostępna w wersji papierowej i elektronicznej - ebook.

[…] podjęty w recenzowanej publikacji zamysł stworzenia i wystandaryzowania narzędzia badającego uzdolnienia oceniam jako niezmiernie cenny i istotny zarówno z perspektywy subdyscypliny pedagogiki zdolności (obejmującej opiekę nad uczniami wybitnie uzdolnionymi), jak i szerzej – w moim odczuciu powinien on także wzbogacić proces kształcenia uczniów w masowych szkołach powszechnych. Podczas lektury tej pracy nasunęła mi się również konstatacja, że rzadko spotyka się tak szczególny projekt wśród publikacji pedagogicznych. […]

Odbiorcami recenzowanej monografii mogą być teoretycy – badacze zagadnień związanych ze zdolnościami, jako że kompetentnie wypełnia ona lukę w tym obszarze. Będzie więc ona bardzo dobrym przyczynkiem do naukowych polemik, analiz i interpretacji. Powiązanie badań i wniosków z praktyką pedagogiczną sprawia natomiast, że potencjalnie zainteresowani pracą będą również praktycy związani z edukacją – nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy i rodzice, a także studenci kierunków pedagogicznych i psychologii […].

Z recenzji wydawniczej dr hab. Iwony Czai-Chudyby, prof. UP

Pakiet narzędzi, który zaprezentowano w tej książce, umożliwia ocenę i samoocenę poziomu uzdolnień uczniów: matematycznych, technologiczno-informatycznych, przyrodniczych, naukowo-analitycznych, twórczych, przedsiębiorczych i innowacyjnych, przywódczych, językowych, literackich, plastycznych, muzycznych, aktorskich, sportowych. Składa się on z 13 odrębnych Skal Identyfikacji Uzdolnień – SIU oraz odpowiadających im Skal Samooceny Uzdolnień – SSU.

Zastosowanie tych narzędzi może ułatwić proces rozpoznawania wewnętrznych zasobów uczniów niezbędnych do dobrego funkcjonowania w życiu szkolnym i poza nim. Wykorzystanie proponowanego pakietu skal może ułatwić poznanie obrazu różnic indywidualnych w zakresie poziomu uzdolnień w określonej grupie uczniów, rozpoznanie mocnych i słabych stron ucznia oraz stworzenie indywidualnego, niepowtarzalnego dla niego profilu uzdolnień.

Skale mogą pomóc rozpoznać obraz podobieństw oraz różnic między wynikami identyfikacji i samooceny poszczególnych uzdolnień, tzn. stopień zbieżności lub rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym a subiektywną oceną. Opracowane skale zatem nie tylko umożliwiają uczniom pogłębianie wiedzy o sobie, lecz także ułatwiają im wyznaczenie obszarów możliwych do doskonalenia oraz rozwoju w ramach edukacji szkolnej i pozaszkolnej. W konsekwencji tego mogą oni samodzielnie lub przy pomocy doświadczonych pedagogów świadomie planować drogę dalszego kształcenia i projektować swoją karierę zawodową.

Odbiorcami pakietu skal mogą być także rodzice, wychowawcy, pedagodzy, nauczyciele, dyrektorzy szkół i doradcy zawodowi pomagający uczniom w wyborze profilu kształcenia oraz planowaniu ich dalszej drogi kształcenia zawodowego, zgodnie z ich indywidualnymi zasobami. Skale można wykorzystywać w działaniach edukacyjnych związanych z indywidualizacją kształcenia. Ponadto mogą one stanowić wsparcie dla ucznia w procesie uczenia się w ramach różnych przedmiotów szkolnych. Ich adresatami mogą być także studenci pedagogiki i innych kierunków, którzy przygotowują się do pełnienia roli nauczyciela określonego przedmiotu, oraz studenci psychologii, którym bliska jest psychologia edukacyjna. Pakiet skal mogą wykorzystywać również badacze reprezentujący różne dyscypliny nauki.

Spis treści:

Wprowadzenie        

Rozdział 1. Założenia teoretyczne i konstrukcyjne skal      

1.1. Uzasadnienie potrzeby diagnozowania uzdolnień uczniów   
1.2. Koncepcja modelu badania uzdolnień        
1.3. Założenia teoretyczne dotyczące przedmiotu badań   
1.3.1. Identyfikacja uzdolnień ucznia       
1.3.2. Definicje operacyjne uzdolnień      
1.3.3. Samoocena uzdolnień ucznia      
1.4. Założenia dotyczące metody badania uzdolnień       

Rozdział 2. Charakterystyka psychometryczna skal  

2.1. Badania pilotażowe       
2.2. Badania standaryzacyjne – I etap       
2.2.1. Testowanie trafności teoretycznej skal   
2.2.2. Testowanie rzetelności (zgodności wewnętrznej) wstępnej wersji skal 
2.3. Badania standaryzacyjne – II etap  
2.3.1. Analizy trafności teoretycznej skal      
2.3.2. Testowanie rzetelności (zgodności wewnętrznej) kolejnej wersji skal 
2.3.3. Analiza trafności kryterialnej skal  
2.4. Testowanie stabilności bezwzględnej wyników (rzetelności retestowej) – III etap 
2.5. Badania normalizacyjne – IV etap  

Rozdział 3. Podręcznik do badania uzdolnień, oceny i interpretacji wyników     

3.1. Opis skal       
3.1.1. Bateria Skal Identyfikacji Uzdolnień (SIU)  
3.1.2. Skale Samooceny Uzdolnień (SSU) 
3.2. Procedura badania    
3.3. Sposób obliczania wyników surowych i norm     
3.4. Analiza i interpretacja wyników badań      
3.5. Przykłady interpretacji wyników badań uczniów  
3.5.1. Przykład interpretacji wyników uczennicy w wieku 14 lat 
3.5.2. Przykład interpretacji wyników ucznia w wieku 16 lat 

Bibliografia    

ANEKS 1. Bateria Skal Identyfikacji Uzdolnień uczniów (siu)   

Skala Identyfikacji Uzdolnień Matematycznych (I1)    
Skala Identyfikacji Uzdolnień Technologiczno-Informatycznych (I2)
Skala Identyfikacji Uzdolnień Przyrodniczych (I3)  
Skala Identyfikacji Uzdolnień Naukowo-Analitycznych (I4)   
Skala Identyfikacji Uzdolnień Twórczych (I5)    
Skala Identyfikacji Uzdolnień Przedsiębiorczych i Innowacyjnych (I6)   
Skala Identyfikacji Uzdolnień Przywódczych (I7)    
Skala Identyfikacji Uzdolnień Językowych (I8)      
Skala Identyfikacji Uzdolnień Literackich (I9)   
Skala Identyfikacji Uzdolnień Plastycznych (I10)   
Skala Identyfikacji Uzdolnień Muzycznych (I11)   
Skala Identyfikacji Uzdolnień Aktorskich (I12)   
Skala Identyfikacji Uzdolnień Sportowych (I13)    

ANEKS 2. Skale samooceny uzdolnień – ssu   

   
ANEKS 3. Normy stenowe    

Normy stenowe dla uczniów w wieku 13–14 lat      
Normy stenowe dla uczniów w wieku 15–16 lat    

ANEKS 4. Matryce do opracowania indywidualnych profili uzdolnień  

Matryca do opracowania indywidualnego profilu identyfikacji poziomu uzdolnień ucznia (skale SIU)   
Matryca do opracowania indywidualnego profilu samooceny poziomu uzdolnień ucznia (skale SSU)

ANEKS 5. Nazwy i opis poziomu uzdolnień