Dziecko w świecie edukacji Podstawy uczenia się kompleksowego - nowe kształty i wymiary edukacji

W książce: 'Dziecko w świecie edukacji - Podstawy uczenia się kompleksowego', (XVIII tom serii Nauczyciele-Nauczycielom) autorka prezentuje sprawdzoną, innowacyjną, spójną koncepcję pracy, zwaną uczeniem się - nauczaniem kompleksowym. Książka dotyczy nie tylko cech dobrej edukacji, ale stanowi opis przyjaznych relacji pomiędzy osobami, które ją tworzą. Jest klarownym, wielorako uzasadnionym wykładem o procesie tworzenia więzi i wspólnoty w szkole z ludzką twarzą, a więc przestrzeni kultury, pozbawionej przemocy, opartej na współdziałaniu, tolerancji, poczuciu swobody i zaangażowaniu.

 

W części pierwszej (r. I-II) ukazano krótką historię długich prób i badań (1966-2006), bogactwo form współudziału uczniów w procesie tworzenia cykli zajęć (od 5-15 lekcji), a więc sztukę przekładu idei pedagogicznych na konkretne działania edukacyjne.

 

W części drugiej (r. III-VII) opisano strukturę kompleksów, ich zróżnicowanie, cechy lekcji projektujących, ćwiczeniowo-badawczych i kontrolno-oceniających; stosowany system oceny i samooceny, warsztat pracy ucznia i nauczyciela. Także nowatorskie techniki pracy, oparte na znajomości dziecka oraz synektyki i heurystyki, a więc: techniki działań równoległych twórcze formy wyzwalania talentów, indywidualizacji pracy i jej dokumentowania (system fiszek, klasowe księgi wypracowań itd.).

Opisano także nowe zasady nauczania i zasadę zadaniowości, współdziałania, progresywności oraz funkcjonalnej strukturalizacji.

 

W części końcowej (r. VIII-IX) próbowano odpowiedzieć na pytanie: Czy szkoła może mieć duszę?

Tu też uzasadniono, że przesunięcie priorytetów w kompleksowej edukacji i całej serii o dziecku w różnych światach, pozwala wprowadzić do nauki nowa odmianę pedagogiki personalistycznej, zwana pedagogiką współbycia. Jest ona oparta na trzech filarach: inteligencji emocjonalnej, intelektualnej i woli samokształcenia. Współbycie opiera się na siedmiu przestrzeniach interpersonalnych. Są to: przestrzeń realna, intelektualna, mentalna, emocjonalna, a więc meto przestrzeń, łącząca człowieka ze światem w oparciu o synergetyczne podłoże wzajemnej życzliwości ludzi wobec siebie.

Wstęp

Rozdział I. Narodziny koncepcji książki a rzeczywistość

   1. Tytuł książki a rzeczywistość

   2. Krótka historia długich badań i poszukiwań

   3. Pojęcie kompleksu i jego konteksty

   4. Poszukiwanie prób kompleksowych działań w pedagogice.

      Doskonalenie systemu klasowo-lekcyjnego czy rewolucja w nauczaniu?

   5. Praktykowanie personalizmu w szkole i życiu społecznym.

      Marzenie czy rzeczywistość?

Rozdział II. Pedagogika a edukacja

   1. Różnorodne stosowanie pojęcia edukacja

   2. Pedagogika i jej niektóre odmiany

   3. Pedagogika jako źródło edukacyjnych działań i narzędzie działania

   4. Sztuka przekładu pedagogicznych idei na działania praktyczne

   5. Czy natura nauki jest rzeczywiście nienaturalna?

Rozdział III. Uczenie się — nauczanie kompleksowe — podstawy teoretyczne

   1. Uczenie się — nauczanie kompleksowe. Koncepcja? Metoda? Proces?

   2. Cele, zadania i temat kompleksu — poszukiwanie związków i zależności.

      Zadania poznawcze jako podstawa współdziałania uczniów i nauczyciela

   3. Zadania poznawcze obowiązkowe i zadania do wyboru.

      Indywidualizacja niepozorna z bliska

   4. Cztery zasady uczenia się — nauczania. Oswajanie światów dziecka

   5. Supernauczanie? Rewolucja w nauczaniu?

      Czy odnajdywanie nowych sensów edukacji?

Rozdział IV. Kompleks, jego struktura i realizacja

   1. Kształtowanie struktury kompleksu

   2. Trójdzielna budowa kompleksów i ich warianty

   3. Niektóre cechy lekcji projektujących, ćwiczeniowo-badawczych

      i kontrolno-oceniających

   4. Lekcje kontrolno-oceniające podstawą samokształcenia i więzi

   5. Dziecko jako twórca. Czy heurystyka i synektyka

      da się oswoić w pedagogice stosowanej?

Rozdział V. Formy współdziałania i obszary integracji

                     w toku kompleksowej edukacji

   1. Współdziałanie i współbycie zamiast „twardej” rywalizacji

   2. Organizacja współpracy uczniów z uczniami.

      Porządek i swoboda w komunikacyjnej czasoprzestrzeni

   3. Charakterystyka typowych form i technik pracy

   4. Tworzenie warsztatu pracy ucznia i nauczyciela inspiracją

      do samokształcenia oraz samowychowania

   5. Cztery obszary integracji osoby wychowanka.

      Jak żyć w świecie i ze światem

Rozdział VI. Udział uczniów w procesie kontroli, oceny i samooceny wyników

   1. Potrzeba współudziału uczniów w procesie oceny i kontroli

   2. Proces przekształcania systemu kontroli i oceniania w samokontrolę i samoocenę.

   3. Bogactwo i elastyczność uczniowskich form oceny i samooceny

   4. Znaczenie systemu oceniania w kompleksowej edukacji

      dla samokształcenia oraz samowychowania

   5. Jaka szkoła? Jakie ocenianie? Moralne i społeczne skutki

      złych sposobów wartościowania ludzkich dokonań

Rozdział VII. Sztuka bycia nauczycielem i uczniem we współczesnej szkole

   1. Sztuka bycia nauczycielem nauczycieli (od perfekcji do sztuki...)

   2. Spory o nauczycielskie i uczniowskie kompetencje

   3. Nauczyciel i uczeń jako twórcy, czyli o sztuce pytania i nadziei

   4. Rozluźnienie systemu klasowo-lekcyjnego, jako rezultat kompleksowych działań

   5. Jak poszukiwać, kształtować i wzmacniać pasjonatów nauczycielskiej sztuki?

Rozdział VIII. Pedagogika współbycia jako odmiana personalizmu

   1. Ten Inny, czyli o personalizmie z daleka i z bliska

   2. WOJNA. MUR. DIALOG w szkole i... życiu

   3. Bliżej dziecka — ucznia. Odmiany i barwy edukacyjnego dialogu

   4. Dalekie i bliskie światy dziecka... Istota dziecięcości

   5. Siedem przestrzeni — dróg w pedagogice współbycia

Rozdział IX. Czy szkoła może mieć duszę?

   1. Instytucjonalne przestrzenie szkoły

   2. Walka o duszę szkoły w przestrzeniach społecznych

   3. Szkoła jako przestrzeń tworzenia kultury

   4. Szkoła jak dom otwarty

   5. Dlaczego trzeba walczyć o duszę szkoły?

Problemy — Poszukiwania — Inspiracje