Dziecko w świecie współdziałania. Tom 1 Część pierwsza. Poszukiwanie podstaw samorządności, współdziałania, demokracji.

Jest to 10 tom serii "Nauczyciele-Nauczycielom". Tytuł tomu został rozwinięty podtytułem "Poszukiwanie podstaw samorządności, współdziałania, demokracji". Autorzy rzeczywiście poszukują owych podstaw, dokonują wieloaspektowej interpretacji samego pojęcia współdziałania umieszczając je w kontekście wielu pojęć pokrewnych i przeciwstawnych (współdziałanie a rywalizacja). Współdziałanie nie jest tu tylko teoretycznym problemem, ale wyrasta z przezwyciężenia podziałów między nauczycielami różnych typów szkół. Chodzi o to, by zbliżyć świat dziecka i świat dorosłych do siebie na drodze poszukiwania rodziny człowieczej.

Książka składa się z trzech rozdziałów, połączonych myślą Dalajlamy „(…) Wykorzystamy każdą nadarzającą się okazję do przyniesienia pożytku innym, zamiast myśleć tylko o własnych, wąskich interesach (…)”.W części pierwszej autorzy dążą do wyostrzenia pojęcia współdziałania i rywalizacji, samorządności i demokracji uczestniczącej oraz pojęcia liberalizmu. Część druga akcentuje znaczenie nauczycielskich kompetencji dla rozwoju umiejętności współdziałania uczniów oraz ich kreatywności; ukazuje kształtowanie się partnerskich i samorządnych zachowań zarówno w rodzinie, jak tez w domu dziecka i szeroko rozumianym środowisku społecznym. Część trzecia ukazuje historyczne korzenie oraz kulturowe, prawne i gospodarcze uwarunkowania idei samorządności.

Spis treści:

Wstęp

Introduction

Część pierwsza

Poszukiwanie podstaw współdziałania, samorządności i demokracji

Współdziałanie a rywalizacja w życiu dorosłych i dzieci – poszukiwanie sensów i znaczeń

1. Konieczność holistycznego spojrzenia na temat
2. Poszukiwanie teoretycznych podstaw do pogłębiania znaczeń pojęć „współdziałanie” i „rywalizacja”
3. Współdziałanie i rywalizacja w wybranych koncepcjach pedagogiki
4. Nowe odmiany myślenia o edukacji a demokratyzacja stosunków interpersonalnych w szkole
5. Współdziałanie i rywalizacja znaczenia, związki i konteksty, czyli próba dookreślenia pojęć

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Psychologiczne podstawy współdziałania

1. Społeczny rodowód ludzkiej psychiki
2. Rozwój zdolności do współdziałania
3. Grupa jako naturalne miejsce współdziałania
4. Rola komunikacji we współdziałaniu
5. Organizowanie współdziałania

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Wychowanie w duchu samorządności przygotowaniem do demokracji uczestniczącej

1. Potrzeba samoorganizacji i samorządności – potrzeba samowychowania
2. Duch samorządności
3. W kierunku samopomocy
4. Samopomoc, samorządność, demokracja uczestnicząca
5. Od piramidy do sieci

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

O współdziałaniu od podstaw – kilka refleksji dotyczących dzieci w wieku przedszkolnym

1. Czym jest współdziałanie
2. Współpraca małego dziecka z rówieśnikami i dorosłymi – jako możliwość i konieczność
3. Źródła współdziałania, warunki sprzyjające jego inicjowaniu i rozwijaniu
4. Formy współdziałania dziecka w wieku przedszkolnym z otaczającymi je ludźmi
5. Kilka powodów, dla których warto uczyć dziecko współdziałania

Aneks

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Liberalizm, samorządność a demokracja

1. Wstęp
2. Liberalizm a demokracja w ujęciu F.A. Hayeka
3. Demokracja instytucjonalna koncepcja postępu w ujęciu K.R. Poppera
4. Indywidualistyczne uzasadnienie samorządności
5. Cnoty liberalne i funkcjonowanie liberalnego państwa

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Troska o rozwój dziecka w okresie budowy systemu demokratycznego

1. Rozważania wstępne, czyli konteksty rozwoju dziecka
2. Refleksja nad człowiekiem jako ludzka osobą
3. Troska o budowę podstaw demokracji a dziecko
4. Wyzwolenie w dziecku pełni osoby ludzkiej – jako droga do demokracji
5. Demokracja a człowiek – refleksja końcowa

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Część druga

Dziecko a partnerzy współdziałania

Kompetencje profesjonalne nauczyciela trzeciego tysiąclecia jako podstawa współdziałania z uczniami

1. Od kwalifikacji do kompetencji nauczycielskich
2. Trzy główne akcenty – cechy kompetencji
3. Poziomy kompetencji nauczycielskich
4. Rola kontekstu w kompetentnym działaniu nauczycielskim
5. Rodzaje kontekstów a współdziałanie nauczyciela z uczniami

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Nauczyciel w drodze do demokracji

1. Demokratyzacja szkoły
2. Kształtowanie u dziecka podstawa do dorastania do demokracji
3. Zdolności komunikacyjne nauczyciela
4. Autoinspiracja
5. Program warsztatów
6. Praktyka nauczycielska
7. Własne refleksje

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Specyfika samorządnych działań małego dziecka

1. W stronę samorządności dziecięcej
2. O niektórych funkcjach samorządności
3. „Dzieci i ryby głosu nie mają?”. Czyli ... o samorządności w dialogu z dzieckiem uwag kilka
4. Przejawy samorządności w działaniach ucznia klas początkowych
5. Zamiast konkluzji

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Dziecko w drodze do demokracji

1. O istocie demokracji
2. Funkcjonowanie prawa do wolności w szkole
3. Dziecko a równość – niektóre przejawy niesprawiedliwości w szkole
4. Dziecko a tolerancja
5. Aktywność jako filar demokracji
6. Demokratyzacja nauczycieli drogą do demokratyzacji życia szkoły
7. Mechanizmy zmiany szkoły w kierunku demokratyzacji. Sen o demokratycznej szkole

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Kształtowanie samorządnych i partnerskich zachowań w rodzinie

1. Rodzina w społeczeństwie
2. Partnerstwo w rodzinie
3. Mała rodzinna samorządność
4. Samorządność dzieci w rodzinach niewydolnych wychowawczo. Prawda czy niespełnione marzenia?
5. Rady dla nauczycieli i pedagogów

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Problemy i uwarunkowania współpracy wychowanków domu dziecka z otoczeniem

1. Przestrzenie współdziałania wychowanków domu dziecka
2. Współdziałanie jako element funkcjonowania dziecka w grupie wychowawczej
3. Uwarunkowania i formy współpracy wychowanka domu dziecka z rodziną
4. Sposoby współdziałania podopiecznych domu dziecka ze środowiskiem szkolnym
5. Wychowawca domu dziecka jako koordynator współpracy dziecka z różnymi środowiskami

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Obraz młodzieży w okresie wielokierunkowej transformacji – od diagnozy do samorządności i demokracji

      Rozważania wstępne

1. Międzykulturowe kształcenie
2. Młodzież jako kategoria socjologiczna
3. Stan i zakres podmiotowości młodzieży
4. Poczucie własnego bezpieczeństwa
5. Świadomość konieczności zmian
6. Tolerancyjność nastolatków
7. Młodzież w okresie starszego pokolenia, jej negatywne i pozytywne cechy

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Sztuka współbycia z natura kluczem do harmonijnego współdziałania

1. Założenia podstawowe
2. W centrum głębokiej ekologii
3. Natura w szkole? (scenariusz I)
4. Szkolna a „zielona” poprawność (scenariusz II)
5. Osobista radość w naturze
6. Nadzieja na nowy praktyczny porządek
7. Zakończenie

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Część trzecia

Historyczne, kulturowe i prawne uwarunkowania idei samorządności i współdziałania

Z dziejów wiejskiego samorządu (na przykładzie wsi wieku XIX i pierwszej połowy XX stulecia)

1. Z historii samorządu na ziemiach polskich
2. Gromada i jej funkcje
3. Przedstawiciele wiejskiego samorządu
4. Zmiany w organizacji samorządu
5. Dziecko wobec działań samorządowych

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Problemy z dziejów tolerancji w Polsce

1. Zmienna definicja tolerancji
2. Problemy tolerancji i nietolerancji w historii powszechnej – do końca XVIII wieku
3. Tolerancja w Polsce XVI wieku
4. Odwrót od tolerancji polskiej w XVII wieku
5. Wiek Oświecenia
6. Wiek XIX
7. Polska niepodległa

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Dziecko w świecie prawa

1. Rozważania wstępne
2. Dylematy i zagrożenia edukacyjne
3. Przywileje socjalne dziecka i rodziny
4. Ochrona praw dziecka
5. Międzynarodowa ochrona praw dziecka

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Idea samorządności w literaturze i w życiu codziennym

1. Kilka pojęć głównych
2. Samorządna szkoła
3. Dyskurs o stopniu samorządności szkoły
4. Szkoła środowiskowa a samorządność
5. Kilka uwag końcowych

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Współdziałanie jako podstawowy warunek życia gospodarczego

1. Podział pracy a współdziałanie
2. Współdziałanie w warunkach gospodarki rynkowej
3. Jak rozwiązywać sytuacje konfliktowe?
4. Wartości w życiu gospodarczym
5. Praca i współpraca

Problemy – Poszukiwania – Inspiracje

Przypisy

Streszczenie

Blok inspirujący samokształcenie na temat: Dziecko w świcie współdziałania, czyli poszukiwanie podstaw samorządności, współdziałania demokracji