Ekonomika integracji europejskiej

Strefa wolnego handlu, unia celna, wspólny rynek, unia gospodarczo-walutowa, unia gospodarcza i wreszcie pełna integracja - przez tyle etapów musiała przejść Europa, aby nabrać obecnego kształtu i stać się w pełni zintegrowanym mechanizmem, chociaż całkowita integracja to proces, który tak naprawdę jest jeszcze bardziej planem niż realnością.
Strefa wolnego handlu stanowi pierwszy etap integracji gospodarczej. Sprowadza się do zniesienia ceł oraz innych ograniczeń (parataryfowych i pozata-ryfowych) w obrotach handlowych między jej członkami, chociaż bariery te są znoszone dopiero przy tworzeniu unii celnej. Zniesienie barier w handlu może dotyczyć wszystkich lub tylko wybranych grup towarowych. Współczesne strefy wolnego handlu mają zwykle na celu zniesienie barier w obrocie wyrobami przemysłowymi, które zajmują dominującą pozycję wśród przedmiotów współczesnego handlu międzynarodowego. Ponieważ państwa uczestniczące w strefie wolnego handlu zachowują własne taryfy narodowe (różniące się z reguły w poszczególnych krajach co do wysokości) wobec państw trzecich, istnieje ryzyko przepływu towarów z tych ostatnich do państw stosujących wysokie cła i inne bariery handlowe za pośrednictwem państw członkowskich strefy stosujących niskie ograniczenia. Aby się ustrzec przed takimi praktykami, kraje strefy stosują zwykle klauzulę pochodzenia towaru, zgodnie z którą za pochodzące z państw członkowskich uważa się takie towary, w których wartość użytych surowców lub gotowych elementów importowanych z krajów trzecich jest niższa o określony procent od ceny importowej. Przykładem stref wolnego handlu są: Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), Zrzeszenie Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej (LAFTA), Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA) czy też Stowarzyszenie Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN).