Empatia, gościnność, solidarność w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku
- Rok wydania: 2023 Oprawa: miękka Ilość stron: 332 Format: 17,5 x 23,5 cm
Empatia, gościnność i solidarność oraz ich przeciwieństwa pozostają w ścisłym związku z kwestią stosunku do inności i do tego, co własne, są więc zasadnicze dla rozważań nad odrzucanymi, a mimo to wciąż panującymi dyskursami zaborczej władzy. Zebrane w tej książce studia, dotyczące tekstów od wieku XIX do współczesności, podejmują refleksję nad tym, co łączy i różnicuje tytułowe pojęcia. Koncentrują się one wokół zagadnień, które okazały się dla autorów najważniejsze: empatii, gościnności i solidarności wobec przesiedleńców, kobiet, pozaludzkiego, a także na Kresach oraz na obrzeżach literatury i w poezji. Z perspektywy badań postzależnościowych empatia, gościnność i solidarność mają różne odmiany, mogą stawać się kategoriami politycznymi i nierzadko przechodzą w swoje zaprzeczenia: wrogość czy wyobcowanie. Poświadczane formami narracyjnymi przekładają się na działania pisarskie i czytelnicze, reprezentację, poetykę i retorykę tekstu. W tym ujęciu literatura nie tylko odzwierciedla relacje międzyludzkie oraz postawy wobec wszelkich czujących istot i bytów nieożywionych, ale również zmienia świat, ma funkcję performatywną jako ważna praktyka etyczna.
Spis treści:
Wprowadzenie
I. RYZYKO GOŚCINNOŚCI
Hanna Gosk, Gościnność w czasie marnym. Wyzwanie, pułapka, niejednoznaczność
Eugenia Prokop-Janiec, Topografie gościnności (w prozie Józefa Ignacego Kraszewskiego)
II. EMPATIA, GOŚCINNOŚĆ, SOLIDARNOŚĆ WOBEC PRZESIEDLEŃCÓW
Małgorzata Mikołajczak, (Nie)gościnna ziemia. Postaciowanie kobiece w powojennej literaturze osadniczej
Agnieszka Czyżak, Przestrzeń „niczyja”, przestrzeń „nieswoja”. Obrazy powojennego zasiedlania tzw. Ziem Odzyskanych w literaturze najnowszej
Magdalena Horodecka, Empatia we współczesnych reportażach o uchodźcach
III. ...KOBIET I WOBEC KOBIET
Dariusz Skórczewski, Budowniczyni(e) „polskiego domu”. Empatia, gościnność i solidarność w dzienniku Pelagii Rościszewskiej w funkcji treści przekazu międzypokoleniowego
Bożena Karwowska, Gościnność, solidarność, sytuacja kryzysowa. Alicja Iwańska i inne polskie emigrantki opisują systemy wartości polskich emigrantów w Ameryce
Anna Pekaniec, (Nie)empatyczne rewolucjonistki? Empatia w polskiej prozie kobiet po 2000 roku (na wybranych przykładach)
Paulina Żarnecka, Od empatii do zmiany. Biografie kobiet jako praktyki etyczne
IV. ...WOBEC POZALUDZKIEGO
Michał Kuziak, Mickiewicz: wielka całość i projekt powszechnej empatii
Marta Tomczok, Przeciw nienawiści. Empatia w humanistyce węglowej
V. ...NA KRESACH
Jagoda Wierzejska, Wróg – bratem. Józefa Wittlina pacyfizm i solidarność z Innym w kontekście wojny polsko-ukraińskiej o wschodnią Galicję (1918–1919)
Krzysztof Zajas, Rodowód i funkcje fłojery, czyli o huculskiej gościnności Stanisława Vincenza
VI. ...NA OBRZEŻACH LITERATURY
Mateusz Skucha, Gospodarz w gościnie. O podroży Józefa Ignacego Kraszewskiego do Jedysanu i Budżaku
Małgorzata Sugiera, Wspólnota w kryzysie: etnokryminały Kuźmińskich jako strefy kontaktu
VII. ...W POEZJI
Karolina Koprowska, Być gościem w domu? Wytwarzanie miejsca
żydowskiego z perspektywy dojkajt (tutejszości) w poezji języka jidysz
Arent van Nieukerken, Empatia a tematyka „ukraińska” w wierszach Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego
Andrzej Zieniewicz, „Ale o co ci chodzi?” – Polska jako kraj empatii niemożliwej (w wierszach Marcina Świetlickiego)
Przemysław Koniuszy, Czułość poetyckiej optyki – czułość współczującego serca. O doświadczeniu poetyckiej solidarności w Nie i Kalendarzu majów Konrada Góry
Noty o autorach
Indeks nazwisk