Etyka w medycynie wczoraj i dziś. Wybrane zagadnienia

Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, jest jakby kontynuacją gdańskich tradycji refleksji etycznej, łączy wybrane wątki historyczne etyki w medycynie z jej współczesną problematyką. Jest zbiorem prac wygłoszonych na organizowanej przez Zakład Etyki oraz Zakład Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego konferencji „Etyka w medycynie – wczoraj i dziś – w XX-letnią rocznicę śmierci profesora Tadeusza Kielanowskiego”.

W pierwszej części książki umieszczono opracowania dotyczące etyki medycznej z dawnych czasów, sięgających Hipokratesa, wczesnochrześcijańskich korzeni etyki lekarskiej oraz późniejszych okresów refleksji etycznych reprezentowanych przez wspaniałych lekarzy humanistów, takich jak Władysław Biegański czy Tadeusz Kielanowski.

W dalszej części monografii znalazły się opracowania dotyczące obecnych problemów etycznych w praktyce medycznej, takich jak odchodzenie medycyny od idei humanistycznych i od człowieka, który przecież powinien być w centrum jej działania. Bioetyka, jej status metodologiczny i wybrane problemy z nią związane to problematyka zawarta w trzeciej części. Nie pominięto palących problemów etycznych współczesnej medycyny i ochrony zdrowia wynikających z uwarunkowań ekonomicznych. Poza indywidualnymi opracowaniami Czytelnicy znajdą skróconą dyskusję panelową, która toczyła się między znakomitymi przedstawicielami medycyny i bioetyki.

Książka charakteryzuje się różnorodnością tematów i połączeniem historycznych aspektów etyki w medycynie z jej praktycznymi problemami. Jestem przekona, powołując się na Cycerona i jego ocenę znaczenia historii, o konieczności sięgania do źródeł, ponieważ wtedy właśnie wzbogacamy naszą wiedzę, wyciągamy wnioski z doświadczeń przeszłości i na ich podstawie budujemy nowe, dostosowane do otaczającej nas rzeczywistości. 

Spis treści:

Janina Suchorzewska

Słowo wstępne   

Część I

Etyka medyczna w ujęciu historycznym

Adam Szarszewski

Christus Medicus    

Piotr Paluchowski

Kwestie filozoficzne podejmowane przez Christiana Sendela – 

gdańskiego lekarza okresu oświecenia 

Małgorzata Durbas

Karzeł Bébé z Lunéville przedmiotem badań medycznych 

w Paryżu w XVIII wieku    

Seweryna Konieczna

Realizacja idei humanizmu w Akademii Medycznej w Gdańsku – 

wybrane zagadnienia   

Jacek Halasz

W poszukiwaniu etycznych fundamentów działań lekarskich. 

Tadeusz Kielanowski – lekarz i humanista    

Stefan Raszeja

Humanizm w medycynie w świetle interdyscyplinarnych konferencji 

organizowanych przez profesora Tadeusza Kielanowskiego 

w latach 1976–1983   

Część II

Idea humanizmu w medycynie i jej praktyczny wymiar

Jerzy Zajadło

Co łączy medyków, prawników i Gdańsk    

Janina Suchorzewska

Współczesna medycyna wobec idei humanizmu 

Waldemar Kwiatkowski

Cóż po Hippokratesie w czasie marnym?

O tym, czy możliwa jest jeszcze poezja medycyny 

Krystyna Basińska

Zagrożenia dla humanizmu w medycynie 

w opiniach studentów medycyny   

Maria Nowacka

Promocja zdrowia jako czynnik medykalizacji społecznej uwagi 

w odniesieniu do Karty Ottawskiej

Karol Toeplitz

O niedoskonałości kodeksów (wybrane zagadnienia)   

Marek Olejniczak

Znaczenie etyki cnót we współczesnej etyce medycznej 

Joanna Różyńska

Spór o fundamenty etyki randomizowanych badań klinicznych   

Anna Paprocka-Lipińska

Praktyczny wymiar humanizmu na przykładzie resuscytacji – 

geneza wprowadzenia procedury DNR (do not resuscitate)   

Tadeusz Dyk

Filozoficzno-etyczne zagadnienia odżywiania w świetle 

osiągnięć nutrigenomiki   

Agnieszka Niemirycz-Makurat

Etyczno-psychologiczne aspekty przeszczepów twarzy 

w obliczu przeprowadzenia pierwszego przeszczepu twarzy w Polsce 

Małgorzata Drozd-Garbacewicz, Janusz Erenc

Badanie potrzeb i oczekiwań pacjentów jako praktyczny wymiar 

idei humanizmu w medycynie 

Część III

Trwałość czy zmienność reguł moralnych w bioetyce?

Kazimierz Szewczyk

Status metodologiczny bioetyki (w demokratycznym państwie prawnym) 

i uniwersalność norm moralnych   

Paweł Łuków

Standardy bioetyczne – między nowością a reinterpretacją 

Bohdan Dziemidok

Czy potrzebna i możliwa jest „etyka geriatryczna”? 

Marcin Leźnicki

Etyka wobec zjawiska globalizacji i komercjalizacji biomedycyny 

Jerzy Kopania

Osoba ludzka w kontekście medycznym 

Część IV

Etyczne problemy wobec uwarunkowań ekonomicznych
współczesnej medycyny

Włodzimierz Galewicz

Medyczne i ekonomiczne kryteria gwarantowanej opieki zdrowotnej   

Tadeusz Tołłoczko

„Leczenie chorych i liczenie pieniędzy”. 

Równość szans czy większa skuteczność?   

Marcin Kolwitz

Solidaryzm społeczny jako etyczna wartość w ochronie zdrowia 

Joanna Turek

Dostęp do opieki medycznej jako warunek sprawiedliwości i realizacja 

zasady równości szans w koncepcji sprawiedliwości dystrybutywnej 

Amartyi Kumara Sena 

Anna Paprocka-Lipińska (opracowanie)

Etyczne problemy wobec uwarunkowań ekonomicznych współczesnej 

medycyny i ochrony zdrowia – dyskusja lekarzy i bioetyków 

Nota o autorach