Ewaluacja edukacyjna Interdyskursywne dialogi i konfrontacje

Książka dzieli się na dwie części. Pierwsza – Tradycje i współczesność – pokazuje genezę, rozwój oraz współczesne „sposoby istnienia” ewaluacji edukacyjnej w dwóch jej postaciach: jako praktyki nieodłącznie związanej z dziejami naszego gatunku oraz jako grupy nurtów, podejść i teorii istniejących w ramach dyscypliny akademickiej powstałej w latach 50. ubiegłego stulecia w Stanach Zjednoczonych. W ten sposób chcę zaprzeczyć obecnej w myśleniu wielu wpływowych osób w Polsce tezie, że ewaluacja jest kulturowo obcym, „wziętym z kosmosu” bytem. Że nie istniała wcześniej i jeśli już musimy ją prowadzić (bo tak każe prawo), to „trzeba ją wymyślić od nowa”. W tej części przedstawiam świadectwa, w których świetle takiej tezy da się bronić.

Drugiej części książki nadałem tytuł Słowa wytrychy, słowa klucze. Analizuję tu sześć kategorii: wartości, refleksję, dialog, podmioty sceny edukacyjnej, odpowiedzialność i jakość. Każdej z nich poświęcam osobny rozdział. O ich wyborze zadecydowały dwie kwestie. Pierwszą z nich jest fakt, że każda z tych kategorii odnosi się do fundamentalnych problemów podejmowanych w teorii i metodologii badań ewaluacyjnych. Jednocześnie – z racji swojej ogólności – traktowane są często jako aksjomaty niewymagające dalszych uzasadnień. Tymczasem – jeśli się im przyjrzeć bliżej – nawet jeżeli przyjmują status ukrytych przedzałożeń (por. Slife, Williams, 1995), to zawsze stanowią punkt odniesienia w zrozumieniu fenomenu bogactwa modeli, nurtów, podejść czy generacji ewaluacji.  

Spis treści:

Przedmowa    


Część I. Tradycje i współczesność

Wprowadzenie 

1. Linie rozwoju       

1.1. Etapy rozwoju      
1.2. Ewolucja myśli ewaluacyjnej w edukacji  

Perspektywa paradygmatyczna      

2. Ewaluacja edukacyjna w Polsce 

2.1. Trajektorie rozwoju  
Era milczenia   
Czas reform   
Czas krzepnięcia  
2.2. Perspektywy rozwoju ewaluacji w Polsce 


Część II. Słowa wytrychy, słowa klucze

Wprowadzenie  

1. Wartości 

1.1. Między modelem nauki wolnej od wartości a ideałem nauki nasyconej wartościowaniami      

Mode 2 Science – nowy paradygmat nauki   
1.2. Badanie wartości  
Michael Scriven – ewaluacja jako nauka o wartościowaniu    
Elliot Eisner – w stronę pedagogicznego znawstwa   
Robert Stake – badanie wartości w duchu konstruktywizmu      
Egon Guba i Yvonna Lincoln – w stronę ewaluacji dialogicznej       
Barry MacDonald – barwy ewaluacji demokratycznej      
Ernest House – polityczność ewaluacji       

2. Refleksja   

2.1. Istota refleksji – w kręgu (nie)oczywistości   
Refleksja jako cecha działania    
Refleksja jako fundament alternatywnej epistemologii praktyki 
2.2. Spory o znaczenie kategorii „refleksja”      
Refleksja krytyczna   
Refleksyjność      
2.3. Refleksja w ewaluacji    
Ewaluacja jako refleksja nad wartością działania   

Refleksja w ewaluacji rozumianej jako rodzaj stosowanych badań społecznych      

3. Dialog    

3.1. Czym jest dialog?   

3.2. Ewaluacja dialogiczna      

4. Aktorzy sceny edukacyjnej   

4.1. Denotacje i konotacje      
Ideologie edukacyjne  
4.2. Aplikacje   
Koloryt znaczeń   

5. Odpowiedzialność       

5.1. Odpowiedzialność jako „słowo pierwsze”      
Sens odpowiedzialności      
Przedmiot i rodzaje odpowiedzialności      
Odpowiedzialność „za” versus odpowiedzialność „przed”    
5.2. Odpowiedzialność jako bariera rozwoju oraz wyzwanie współczesnej teorii i praktyki ewaluacji      
Odpowiedzialność jako bariera rozwoju    
Odpowiedzialność jako impuls rozwojowy    

6. Jakość   

6.1. Dyskursy jakości edukacji      
Dyskursy „głośne” i dyskursy „milczące”    
Dyskursy, które „mówią”… milcząc      
6.2. Pytania pod adresem praktyki      
Ewaluacja jako promotor dyskursu jakości – doświadczenie
Programu Wzmocnienia Efektywności Systemu Nadzoru
Pedagogicznego i Oceny Jakości Pracy Szkoły (2009–2015)   

Posłowie      
Bibliografia      
Indeks osobowy      
Indeks rzeczowy    
Summary