Filmowe obrazy szkoły Pomiędzy ideologią, edukacją a wychowaniem
- Wydawca: Impuls Rok wydania: 2011 Oprawa: miękka ISBN: 9788375876178 Ilość stron: 282 Format: 16,5 x 23,5 cm
Przedmiotem badań zawartych w książce są wybrane fabularne filmy aktorskie (z pominięciem filmów dokumentalnych i animowanych) zrealizowane w Polsce i innych krajach Europy, Stanach Zjednoczonych i Australii (ze względu na europejskie i północno-amerykańskie korzenie) w latach 1931-2009. Wybór filmów uwarunkowany jest celem poszukiwań badawczych, analizie poddano zatem przede wszystkim klasyczne oraz cieszące się popularnością i uznaniem krytyki bądź publiczności filmy, w których dodatkowo odnaleźć można ideologiczne i pedagogiczne odwołania. Wiele, zwłaszcza starszych filmów, to uznane dzieła światowej kinematografii [np. Pała ze sprawowania (Zero de conduite) Jeana Vigo z 1933 roku, Czterysta batów (Les quatre cents coups) François Truffauta z 1959, Niepokoje wychowanka Törlessa (Der Junge Törless) Volkera Schlöndorffa z 1966]; przywołane zostały również filmy współczesne [m.in. Klasa (Entre les Murs) Laurenta Centeta, Nasza klasa (Klass) Ilmara Raaga z 2007 roku, Fala (Die Welle) Denisa Gansela z roku 2008], które nie posiadają takiego statusu, jednakże są ważne ze względu na zakres społecznego oddziaływania.
Charakter interpretacji filmowych uwarunkowany został przyjętymi założeniami metodologicznymi z kręgu krytyki ideologicznej w myśli filmowej oraz wybranymi dwudziestowiecznymi teoriami i nurtami wychowania oraz ideologiami edukacyjnymi. Refleksje teoretyczne obecne w pierwszej części książki stanowią niezbędne wsparcie do kontekstualizacji wyróżnionych w filmach problemów ideologicznych, edukacyjnych i wychowawczych.
Spis treści:
Wstęp
Część pierwsza
W kręgu ideologii, edukacji i wychowania
Zagadnienia teoretyczne
Rozdział pierwszy
Społeczne i polityczne aspekty ideologii
Pojęcie ideologii
Koncepcje państwa i ich związek z ideologią i polityką
Ideologia a religia
Określenie mitu politycznego
Rozdział drugi
Założenia ideowe dwudziestowiecznych nurtów politycznych i ich wpływ na edukację
Ideologiczne funkcje nauczania i wychowania
Koncepcje konserwatywne i neokonserwatywne w edukacji
Ideologia liberalizmu w systemach oświatowych
Pedagogika nacjonalistyczna a pedagogika narodowa
Edukacja a ideologia komunistyczna
Faszyzacja edukacji w okresie III Rzeszy
Socjalistyczna koncepcja oświaty
Anarchizm i pedagogika emancypacyjna
Demokratyzacja szkolnictwa
Nowa Prawica a jakość edukacji
Neoliberalna koncepcja edukacji
Rozdział trzeci
Ideologia, edukacja i wychowanie
Ideologie edukacyjne i wychowawcze
Koncepcja wychowania zorientowanego na osobę
Antypedagogika i wychowanie antyautorytarne
Przemoc symboliczna w edukacji
Mity pedagogiczne
Część druga
Ideologiczne, edukacyjne i wychowawcze konteksty
obrazów szkoły w kinie
Rozdział czwarty
Pojęcie ideologii w myśli filmowej
Krytyka ideologiczna
Ideologia a mit w teorii filmu
Rozdział piąty
Ideologie totalitarne w filmowych obrazach szkoły
Wprowadzenie
Korzenie totalitaryzmu (Wizja lokalna 1901)
Narodziny faszyzmu (Niepokoje wychowanka Törlessa)
Lekcja patriotyzmu (Młody las)
Życiowe wybory (Limuzyna Daimler-Benz)
Idee socjalistyczne w edukacji (Dreszcze)
„Czasem trzeba mówić nieprawdę” (Cwał)
Sprzeciw wobec zewnętrznego zniewolenia (Ostatni dzwonek)
Błąd w systemie (Fala)
Podsumowanie
Rozdział szósty
Obrazy przemocy symbolicznej i strukturalnej jako wyraz
opresyjności szkoły i autorytarnego wychowania
Wprowadzenie
Pruskie wychowanie (Dziewczęta w mundurkach)
Wychowanie autorytarne i jego konsekwencje (Biała wstążka)
Pedagogika anarchistyczna (Pała ze sprawowania)
Szkolne kontestacje (Jeżeli...)
Represyjna edukacja w szkole katolickiej (Złe wychowanie)
Szykany i przemoc fizyczna (Zło)
Niespełnione nadzieje neoliberalizmu (Słoń
Edukacja wielokulturowa w społeczeństwie demokratycznym (Klasa)
Spór o władzę (Nasza klasa)
Podsumowanie
Rozdział siódmy
Inicjacja i problemy z tożsamością jako wątki tematyczne filmów o szkole
Wprowadzenie
Rytuał inicjacji (Piknik pod Wiszącą Skałą)
Dojrzewanie społeczne i polityczne (Zmory)
Poszukiwanie tożsamości (Europa, Europa)
Podsumowanie
Rozdział ósmy
Uczeń – szkoła − rodzina. Obrazy społecznych i moralnych niepokojów
Wprowadzenie
Antypedagogika, czyli krytyka wychowania (Czterysta batów)
Fałszywe mity wychowawcze (Abel, twój brat)