Generyczność w języku i w myśleniu. Studium kognitywne

Seria JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE. Studia i analizy. Tom 9

Książka stanowi próbę pogłębienia zrozumienia zjawiska desygnacji gatunkowej – poprzez uwzględnienie modelu pojęciowego – w ramach szeroko pojętego nurtu językoznawstwa kognitywnego. Do opisu zjawiska desygnacji gatunkowej autor posłużył się bogatym materiałem z języka angielskiego i polskiego wykorzystując różne metody badawcze: studium przypadku, badania korpusowe oraz eksperymentalne. Te ostatnie dotyczą np. rozumienia różnych twierdzeń generycznych przez rodzimych użytkowników języka angielskiego i polskiego.

Daniel Karczewski – laureat konkursu Polskiego Towarzystwa Językoznawstwa Kognitywnego na najlepszą pracę doktorską z zakresu językoznawstwa kognitywnego, asystent w Instytucie Neofilologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Spis treści

Słowo wstępne
Podziękowania
1. O generyczności w kilku słowach
1.1. Wprowadzenie
1.2. Właściwości wiedzy generycznej
1.3. Testy określające generyczność
1.4. Wykładniki generyczności
1.5. Spór o prototypową konstrukcję generyczną
1.6. Zdania generyczne w ujęciu gramatyki kognitywnej
1.6.1. Ustrukturyzowany model świata (wyidealizowany model poznawczy ICM)
1.6.2. Predykacje o uogólnionej ważności (General validity predications)
1.7. Zdania generyczne w ujęciu teorii amalgamatów
1.8. Cechy istotne, akcydentalne i relewantne
1.9. Eksperyment Gelman i Tardif
2. Podejścia do desygnacji gatunkowej – przegląd perspektyw teoretycznych
2.1. Desygnacja gatunkowa a teoria amalgamatów
2.2. Polskie zdania generyczne z frazą nominalną w formie liczby pojedynczej
2.3. Integracja pojęciowa okazu i typu w zdaniach generycznych z frazą nominalną w formie liczby pojedynczej
2.4. Polskie zdania generyczne z frazą nominalną w formie liczby mnogiej w świetle badań doświadczalnych
2.5. Integracja pojęciowa okazu i typu w zdaniach generycznych z frazą nominalną w formie liczby mnogiej
2.6. Zdania generyczne i wyrażenia asekuracyjne („ogródkowe”) 
2.7. Definicje i klasyfikacja wyrażeń asekuracyjnych
2.8. Stopień przynależności do kategorii 
2.9. Teorie potoczne i specjalistyczne („eksperckie”)
2.10. Dwa polskie wyrażenia asekuracyjne w relacji z nazwą Polak
3. O problemach opisu zdań generycznych w ujęciu kognitywnym 
3.1. O ograniczeniach formalnych podejść do zdań generycznych
3.2. Dlaczego dzieci tworzą wypowiedzi generyczne już w pierwszych latach życia?
3.3. Zdania generyczne i mechanizmy poznawcze tworzenia generalizacji
3.4. Efekt nadmiernej generalizacji generycznej 
3.5. Rodzaje generalizacji generycznych
3.6. Rodzaje powiązań między kategoriami (gatunkami) i cechami
Wypowiedzi generyczne o charakterze normatywnym
4. Determinanty interpretacji generycznej w świetle badań eksperymentalnych nad użyciami generycznymi
4.1. Uczestnicy badania
4.2. Materiał
4.3. Metoda
4.4. Kodowanie
4.5. Eksperyment 1: Użycia generyczne w tekście książki Zrozumieć zwierzęta
4.6. Eksperyment 2: Rozumienie użyć generycznych przez nierodzimych użytkowników języka 
4.7. Eksperyment 3: Czy rodzimi użytkownicy języka angielskiego rozumieją użycia generyczne?
4.8. Omówienie wyników
4.9. Wnioski
5. Desygnacja gatunkowa na przykładzie czasopisma dla dzieci Miś – studium przypadku
5.1. Wprowadzenie
5.2. Opis badania
5.3. Poziomy referencji gatunkowej
5.4. Wykładniki generyczności 
5.5. Neutralizacja opozycji liczby w zdaniach generycznych 
5.5.1. Zamiana liczby pojedynczej na mnogą
5.5.2. Zamiana liczby mnogiej na pojedynczą 
5.6. Dlaczego nazwy w tytułach użyte są w liczbie mnogiej? 
5.7. Dlaczego kot jest mięsożercą, a komar nie przenosi malarii?
Zakończenie