Historia sztuki Mariana Sokołowskiego

Książka jest kompleksową rekonstrukcją paradygmatu historii sztuki uprawianej przez jej pierwszego profesora akademickiego – Mariana Sokołowskiego. Autorka odchodzi od biograficzno-faktograficznego uprawiania historii dyscypliny, próbując jednocześnie wskazać na możliwości interpretacyjnego wykorzystania nie tylko źródeł archiwalnych, publikacji, ale również tzw. cichych dyskursów. Podzielona na trzy duże części publikacja porzuca również utarte schematy myślenia o początkach historii sztuki w Polsce i na świecie, wpisując ją na powrót w sferę głębokiego kulturowego i społecznego zaangażowania. Za punkt wyjścia dla książki autorka przyjęła obecną w XIX-wiecznej historiografii artystycznej metaforę ogrodu sztuki i roślin/artefaktów pielęgnowanych i poznawanych przez historyka sztuki. Dlatego część pierwsza publikacji przedstawia w sposób wyczerpujący zagadnienia badań nad pojedynczym dziełem sztuki, starając się rozwikłać skomplikowaną sieć zależności od niemieckiej historii sztuki i przewartościowując podkreślane dotychczas związki historii sztuki Mariana Sokołowskiego ze środowiskiem wiedeński. Zawiera również obszerne studium dotyczące mediów wykorzystywanych w dydaktyce historiografii artystycznej oraz esej dotyczący znaczenia ich wyboru dla paradygmatu naukowego. W części drugiej czytelnik znajdzie analizę teorii historycznego rozwoju form artystycznych, przeprowadzoną na podstawie badań tekstów, wyborów dydaktycznych oraz dyskursu muzealnego. Część trzecia podsumowuje rolę historii sztuki w życiu społecznym i specyficznym rodzaju samoedukacji, czerpanej z niemieckiego pojęcie Bildung.

Autorka jest historykiem sztuki oraz absolwentką filozofii. Obecnie zawodowo związana jest z Instytutem Historii Sztuki UJ. W zakres jej zainteresowań od wchodzi teoria i filozofia sztuki, metodologia historii sztuki, sposoby prezentacji i reprodukcji dzieł sztuki i ich konsekwencje ontologiczne i epistemologiczne.

Spis treści

WPROWADZENIE
Stan badań – jeden człowiek, jedna dyscyplina?
Dlaczego (dzisiaj) Sokołowski? Znaczenie badań początków dyscypliny
„Jak” Sokołowski? Problemy postawy metodologicznej w badaniach nad historią historii sztuki
Życie i historia sztuki – kalendarium
1858–1868 Paryż
1868–1872 Wiedeń
1873–1911 Kraków
Część I
„NAUKOWOŚĆ” HISTORII SZTUKI
Rozdział I
Rośliny w ogrodzie. Między kontekstualną a skoncentrowaną na obiekcie historią sztuki – historia kultury i powszechna historia sztuki
Roślina i ogród. „Malowanie obrazu”
Marian Sokołowski i powszechna historia sztuki
Autonomia sztuki?
Rozdział II
Historia sztuki jako „Wissenschaft”: naukowość a domysły i marzenia. Aksjologia
Rozdział III
Dzieło sztuki jako przedmiot doświadczenia i obiekt biologiczny. Ze struktury Gabinetu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego
jako wissenschaftlicher Apparatus
Zabytek i reprodukcja – odlewy gipsowe, grafika, fotografie i rysunek ręczny. Taksonomia czy morfologia sztuki?
Rozdział IV
Układanka metody: analiza formalna vs. stosunek do źródeł historycznych. Ikonografia i intuicje ikonologiczne
Dzieło i źródło: relacja analiz źródłowych i historyczno-artystycznych
„Autopsja”
„Protostrukturalizm” i „ikonologia”
Część II
HISTORYCZNA TEORIA ROZWOJU SZTUKI
Rozdział V
Łączność i odmienność – znaczenie struktury w historii sztuki
Mariana Sokołowskiego
Porządek rzeczy – dyskurs muzeum
Rozdział VI
Dlaczego poganie nie umieli rzeźbić? Sztuka „podług nieba i zwyczaju”
Psychologizacja rozwoju stylistycznego
Kolory i kształty polskości – podług nieba i zwyczaju polskiego
My, ludzie Zachodu (die Westliche): wyłączenie z łańcucha – casus sztuki ruskiej
Część III
HISTORIA „AGRO-KULTURY”
Rozdział VII
Historia sztuki jako kultywacja rodzimego Kulturlandschaftu
Historia sztuki jako przewodniczka dla artystów
Rozdział VIII
Historia sztuki jako Bildung
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA
SPIS PUBLIKACJI MARIANA SOKOŁOWSKIEGO
INDEKS NAZWISK
SUMMARY