Irlandia. Zielona Wyspa międzykulturowej oraz egalitarnej edukacji i opieki

Książka profesorów Andrzeja Murzyna i Bogusława Śliwerskiego dotyczy słabo eksponowanego w polskiej literaturze komparatystycznej kraju, jakim jest Irlandia. Niewątpliwie monograficzne ujęcie tematu przez autorów oraz połączenie zagadnień ideologii edukacyjnych i tradycji historycznych z nowymi wyzwaniami stojącymi przed oświatą w Irlandii stanowią cenne walory publikacji. Może być ona przyczynkiem do głębszego namysłu nad relacją trwałości i zmienności rozwiązań systemowych, a także nad kształtem polskich rozwiązań stosowanych w polityce oświatowej. […] Monografia będzie pomocna w zrozumieniu specyfiki Zielonej Wyspy, a także kulturowych, społecznych i politycznych procesów, które wpływają na obecnie podejmowane w tym kraju reformy edukacyjne. Może być także wykorzystywana przez nauczycieli akademickich i studentów w procesie dydaktycznym prowadzonym na uczelniach w zakresie pedagogiki porównawczej.

Prof. dr hab. Renata Nowakowska-Siuta

Zależało nam na uzupełnieniu w pedagogice porównawczej i wczesnoszkolnej kartografii idei oraz praktyk edukacyjnych, które służą pogłębieniu wiedzy o wciąż mało znanym kraju. W wydanych w XXI wieku w Polsce monografiach z pedagogiki porównawczej analitycy edukacji na Wyspach Brytyjskich koncentrują się przede wszystkim na Anglii i ewentualnie Walii, natomiast zupełnie pomijają w swoich studiach Irlandię. Za niezbędne uważaliśmy przybliżenie swoistości polityki opiekuńczo-wychowawczej, społecznej i edukacyjnej w tym państwie jako szczególnie bliskiej kulturowo naszemu społeczeństwu. Komparatyści najczęściej koncentrują się n a samych systemach oświatowych oraz ich uwarunkowaniach ustrojowych, politycznych i pedagogicznych, nie dostrzegając konieczności powiązania ich z lokalnym kontekstem. […]

Ukazując koncepcje i doświadczenia irlandzkie w radzeniu sobie przez polityków i pedagogów z różnorodnością i nierównością w sektorze edukacji początkowej w tym kraju, z podejściem do wzmacniania i korygowania procesów wtórnej socjalizacji, żywimy nadzieję, że zaprezentowane treści będą nie tylko źródłem wiedzy dla polskich pedagogów i nauczycieli o problemach wynikających ze zróżnicowania i wielokulturowości mieszkańców opisywanego kraju, ale także uruchomią projekty oddolnych działań społecznych, kulturalnych i oświatowych z uwzględnieniem przedstawionych zagadnień.

Ze Wstęp

Kilka słów o serii "Palące Problemy Edukacji i Pedagogiki"

Należy pamiętać, że jeśli chce się rozwiązać problem, to trzeba go nazwać. Reakcja na te problemy, a nawet antycypacja powinna być szybka. Najlepiej gdy jest rekcją nie na proces, lecz na jego symptom. To jest czas optymalnego reagowania. Seria wpisuje się właśnie w tę wersję prakseologii. Uwzględnia problemy edukacji i pedagogiki, choć związane są one ze sobą: pierwsze nawiązują do praktyki społecznej, drugie – do kwestii teoretycznych nurtujących naukę o wychowaniu.

Nasza seria, ukazująca się pod patronatem KNP PAN, to książki akademickie (studia, monografie), których intencją jest „dopełnianie” i uaktualnianie podręczników. „Wsadzamy kij w mrowisko”, wywołujemy dyskusje, prowokujemy, próbujemy zaangażować czytelników w zmianę, docieramy nie tylko do akademików, ale również do szerszej sfery publicznej. Podejmując aktualne, palące, gorące problemy edukacji i pedagogiki zakładamy, iż seria stanowić będzie punkt wyjścia dyskusji, a także zachętę do nowych badań.

Maria Dudzikowa, Henryka Kwiatkowska

Z Wprowadzenia

Pozór, pozorowanie, działania pozorne – to pojęcia zakorzenione w języku publicystów i badaczy zjawisk społecznych. Niekiedy odnosi się wrażenie, że funkcjonują one w sferze publicznej jako klisze pojęciowe i być może dlatego coraz rzadziej, jeśli w ogóle, zastanawiamy się nad ich sensem, treścią, pierwotnym desygnatem, co niewątpliwie odbija się na poziomie analizy i interpretacji przywoływanego przez danego autora zjawiska. […]

Palące problemy są pilne do zidentyfikowania. Brak reakcji, odroczenie jej czy zaniechanie wyrządza szkody daleko idące w skutkach. Do szczególnie palących problemów wartych głębszych analiz, aniżeli tylko odnotowywanie ich przez badaczy czy publicystów, należą niewątpliwie działania pozorne w edukacji, które nadal są obecne mimo transformacji ustrojowej w naszym kraju. Podejmujący te kwestie w zamieszczonych w tomie tekstach autorzy to zarówno znani teoretycy, jak i dydaktycy akademiccy (nie tylko pedagodzy, ale także poloniści, kulturoznawca, fizyk) i nauczyciele. Tom nasz może także zainteresować nauczycieli praktyków i działaczy oświatowych różnego szczebla, a także publicystów wypowiadających się w kwestiach edukacji.
Można się spodziewać, że w wyniku lektury Czytelnik zechce stworzyć własną listę problemów, na które będzie szukał odpowiedzi, czy to w teoriach i badaniach empirycznych, czy to we własnej praktyce i codziennym życiu.

Wstęp

Należy też zwrócić uwagę na to, że publikacja, przyjmując za punkt filozoficzne, socjologiczne i psychologiczne ujęcia problemu włącza pedagogikę w szeroki nurt dyskursu nad edukacją wraz z obecnymi w naszym życiu działaniami pozornymi. Ze względu na problematykę i sposób jej ujęcia, a także cele wpisuje się ona w rozwijane z dobrym skutkiem w pedagogice polskiej i zagranicznej krytyczne, emancypacyjne podejście do edukacji, zorientowane na zrozumienie niejawnych manipulacji.

prof. dr hab. Stefan Mieszalski

Spis treści:

Wprowadzenie do serii Palące Problemy Edukacji i Pedagogiki        

Wstęp       

Rozdział I
Irlandia jako Zielona Wyspa. Zarys historii podziału   

    
Różnorodność jako cecha wpisana w historię Irlandii       
Imigracja kulturowa do Irlandii      
Imigracja Irlandczyków      
Celtycki Tygrys      

Rozdział II 
Polityka oświatowa Republiki Irlandii i Irlandii Północnej   

Ewolucja reform edukacyjnych      
Istota granicy wieku obowiązku szkolnego w Wielkiej Brytanii  
Ustrój szkolny w Irlandii      
Autonomia szkół      
Uspołecznienie edukacji szkolnej      
Nauczanie języka irlandzkiego      
Osiągnięcia szkolne uczniów w świetle międzynarodowych badań porównawczych   
Kształcenie nauczycieli   
Scenariusze i strategie rozwoju Irlandii jako wyzwanie dla edukacji      



Rozdział III
Polityka opiekuńczo-wychowawcza w kontekście złożonej rzeczywistości społeczno-politycznej      

Zdrowie, dobrobyt i wspieranie rozwoju dziecka      
Zarządzanie i zatrudnianie opiekunów      
Bezpieczeństwo dzieci oraz zapewnienie im warunków do zabawy i odpoczynku       
Aistear – rama programowa opieki i edukacji w okresie wczesnego dzieciństwa    
Pielęgnacja, opieka i edukacja przedszkolna w zakresie równości płci (gender quality)  
Osoby niepełnosprawne      111
Refleksyjna praktyka i krytyczna refleksja   
Działania przeciwko uciskowi na tle rasowym, etnicznym i religijnym    
Walka o prawa kobiet   
W obronie praw dziecka   

Rozdział IV
Różnorodność a tożsamość kulturowa i osobowa 

Pojęcia określające tożsamość  
Ludzie o odmiennym od białego kolorze skóry    
Kolorowi      
Czarny      
Czarni Irlandczycy  
Azjaci   
Travellersi    
Emigranci      
Uchodźcy   
Azylanci      
Imigranci      
Negatywne postawy wobec różnorodności 
Stereotypizacja  
Uprzedzenia   
Dyskryminacja    
Rasizm    
Seksizm      
Homofobia      
Eksterminacja    

Rozdział V
Pedagogiczne podejście do różnorodności      

W stronę konstruktywnej integracji    
Postawa asymilacji w obszarze ECEC    
Podejście wielokulturowe   
Podejście międzykulturowe    
Postawa antyuprzedzeniowa   
Opresja zinternalizowana   
Przywilej zinternalizowany    
Przykłady obcowania z różnorodnością      
Od refleksji nad istotą wiedzy do refleksji nad wiedzą jako podstawy profesjonalnej praktyki w obszarze ECEC 
The Family Wall Project    
Persona Dolls   
Persona Dolls jako narzędzie rozwijania u dzieci i dorosłych postawy antyuprzedzeniowej   
Wprowadzanie Persona Dolls do pracy z dziećmi    
Wielojęzyczność jako narzędzie integracji dzieci i rodziców w obszarze ECEC    

Zakończenie      

Bibliografia   

Indeks rzeczowy   

Indeks osób    

Noty o autorach