Jak wspierać u dziecka zmysły bliskie? Poradnik dla rodziców i opiekunów dzieci w żłobku

W codziennym funkcjonowaniu wykorzystujemy wszystkie rodzaje zmysłów, najczęściej zupełnie nie będąc tego świadomym, choć to dzięki nim możliwe jest pobieranie wszelkich informacji płynących z otoczenia, a także ze swojego ciała. Możemy rozpoznawać smaki, zapachy, odbierać wrażenia wzrokowe, słuchowe, a także dotykowe. Często zapominamy o tym, że do narządów zmysłowych zaliczamy także czucie głębokie i zmysł równowagi. To one wraz z receptorami dotykowymi stanowią tak zwane zmysły pierwotne, zwane także bliskimi, gdyż ich intensywny rozwój następuje już w okresie płodowym. Są niezbędne do tego, by nowo narodzone dziecko mogło poradzić sobie w zupełnie nowych warunkach. Stopniowo, w miarę rozwoju i dojrzewania układu
nerwowego, do pracy dołączają pozostałe zmysły, jednak w pierwszych dwóch latach życia zmysły bazowe pełnią najistotniejszą rolę w procesie uczenia się.

W książce Czytelnik odnajdzie nie tylko informacje na temat funkcjonowania zmysłów pierwotnych, ale także sposoby diagnozowania preferencji dotykowych oraz cały pakiet zabaw i sytuacji, które sprzyjają ich stymulacji. Można je wykorzystać zarówno w przypadku dzieci w normie rozwojowej, jak i tych, które borykają się z różnego rodzaju problemami przetwarzania sensorycznego.

Spis treści:

Wstęp

1. Znaczenie zmysłu dotyku, równowagi i czucia głębokiego w rozwoju człowieka

1.1. Dotyk – zmysł kluczowy dla życia
1.1.1. Rozwój zmysłu dotyku
1.1.2. Rodzaje wrażeń i sytuacji dotykowych
1.1.3. Rozwój chwytu
1.2. Zmysł czucia głębokiego i równowagi
1.3. Praksja
1.4. Kilka słów o integracji sensorycznej
1.5. Stymulacja zmysłów bliskich a budowanie więzi

2. Zaburzenia w funkcjonowaniu zmysłu dotyku, równowagi i czucia głębokiego

2.1. Przyczyny zaburzeń rozwojowych
2.2. Zaburzenia w funkcjonowaniu zmysłu dotyku
2.3. Wybiorczość pokarmowa
2.4. Zaburzenia propriocepcji i równowagi
2.5. Dyspraksja
2.6. Zaburzenia integracji sensorycznej
2.7. Media a trudności w funkcjonowaniu zmysłu dotyku, równowagi i czucia głębokiego

3. Proces rozwoju, uczenie się a zmysły

3.1. Proces uczenia się w zabawie

4. Preferencje dotykowe małych dzieci

4.1. Jak zbadać preferencje dotykowe?
4.1.1. Reakcje dzieci, których rozwój przebiega bez zakłóceń
4.1.2. Reakcje dzieci z zaburzeniami rozwoju
4.2. Badanie preferencji i co dalej?

5. Wspieranie rozwoju dzieci ze zwróceniem uwagi na zmysł dotyku

5.1. Wspieranie dziecka poprzez codzienne czynności
5.1.1. Aktywność ruchowa
5.1.2. Czynności samoobsługowe
5.1.3. Zabawy w przyrodzie
5.1.4. Zabawy z innymi
5.1.5. Prace domowe
5.1.6. Zabawy produktami sypkimi
5.1.7. Zabawy plastyczne
5.1.8. Brudzenie się
5.1.9. Zabawa zabawkami
5.2. Zabawy organizowane celowo
5.2.1. Wspieranie zmysłu dotyku
5.2.2. Zmysł czucia głębokiego
5.2.3. Budowanie schematu ciała
5.2.4. Zmysł równowagi
5.3. Zabawy ruchowe na świeżym powietrzu

6. Terapeutyczna stymulacja zmysłów bliskich

6.1. Dotyk a wsparcie rozwoju mowy
6.2. Stymulacja zmysłów biskich w ASD
6.3. Terapia ręki
6.4. Kangurowanie – stymulacja zmysłów bliskich w przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych

7. Rola aktywności ruchowej w stymulacji zmysłów bliskich

Bibliografia