Konflikty technologiczne. Nowa architektura zagrożeń w epoce wielkich wyzwań

Książka wprowadza czytelnika w świat skomplikowanych konfliktów społecznych, których źródłem są niebezpieczne instalacje i projekty infrastrukturalne (np. elektrownie atomowe, składowiska odpadów, wielkie zapory wodne, maszty telefonii komórkowej, rozbudowy lotnisk itp.) oraz innowacje technologiczne wprowadzane zanim nauka w pełni rozpozna ich konsekwencje. Autorzy książki śledzą genezę konfliktów technologicznych, analizując przyczyny społecznych awersji do technologii, ostrzegają przed zagrożeniami, jakie konflikty technologiczne niosą dla bezpieczeństwa wewnętrznego, a także poszukują skutecznych sposobów przezwyciężania takich konfliktów lub zapobiegania im „u źródła”. W książce zaprezentowana została panorama problemów, z jakimi boryka się administracja publiczna, próbująca pogodzić interesy rozwoju gospodarczego państwa i regionów oraz interesy prywatnego biznesu, z potrzebami bezpieczeństwa i oczekiwaniami ludności obejmującymi potrzebę ochrony przed niepożądanymi skutkami technologicznych transformacji. W tej książce czytelnik znajdzie obszerny katalog nowoczesnych rozwiązań wypróbowanych w krajach europy zachodniej.

Książka jest adresowana do szerokiego grona odbiorców. Teoretycy, analitycy i komentatorzy współczesnych zjawisk społecznych znajdą w niej nowe spojrzenie na konflikty, które dzięki takim nośnikom, jak nowe ruchy społeczne, nowy aktyw, sieci społecznościowe, nauka obywatelska czy partycypacyjna reorientacja polityki komunalnej, mogą w przyszłości odgrywać ważniejszą rolę strukturalizującą, niż tradycyjne konflikty klasowe lub ideologiczno-światopoglądowe. Praktycy zajmujący się zarządzaniem technologiami i projektami infrastrukturalnymi, zarządzaniem kryzysowym i ochroną ludności, relacjami publicznymi i komunikacją społeczną lub działalnością rozjemczą, znajdą w książce informacje przydatne w radzeniu sobie w sytuacjach konfliktowych i kryzysowych, towarzyszących realizacji dużych projektów technologicznych.

Spis treści:

Przedmowa

Wprowadzenie
Konflikty technologiczne i ich znaczenie dla bezpieczeństwa w epoce wielkich wyzwań

Rozdział 1. Pojęcie konfliktu technologicznego i naukowe zainteresowania tym zjawiskiem

Rozdział 2. Współczesne areny konfliktów technologicznych

2.1. Makrokonflikty technologiczne i ich modelowe przykłady
2.1.1. Konflikt wokół energetyki jądrowej
2.1.2. Konflikty wokół inżynierii genetycznej i genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO)
2.1.3. Konflikty wokół technologii łączności bezprzewodowej piątej generacji (5G)
2.2. Mikrokonflikty technologiczne i ich modelowe przykłady
2.2.1. Konflikt wokół rozbudowy lotniska we Frankfurcie nad Menem
2.2.2. Konflikt wokół elektrowni jądrowej Krümmel
2.2.3. Konflikt wokół składowiska odpadów atomowych w Gorleben

Rozdział 3. Geneza konfliktów technologicznych

3.1. Ambiwalencje technologii, społeczeństwo ryzyka, wygrani i przegrani
3.2. Normalne katastrofy. Zagrożenia systemowe, kombinacyjne i skumulowane
3.3. Normalna nauka, pułapki obliczalności, pokusy komercjalizacji i „fałszywe” obietnice bezpieczeństwa
3.4. Przemysł ryzyka, zorganizowana nieodpowiedzialność, niepewność faktów i domniemanie niewinności  
3.5. Powściągliwość administracji publicznej, pasywne bezpieczeństwo, reagowanie kryzysowe i uczenie się „po szkodzie”
3.6. Prywatyzacja ryzyka, syndrom NIMBY, nauka obywatelska i media społecznościowe jako nowe pole walki

Rozdział 4. Wewnętrzna struktura konfliktów technologicznych i ich odniesienia. Wstęp do analizy konfliktu technologicznego

4.1. Konflikty poznawcze   
4.2. Konflikty aksjonormatywne (konflikty wartości)
4.3. Konflikty dystrybucyjne (konflikty interesów)

Rozdział 5. Zapobieganie konfliktom technologicznym, które trudno przezwyciężyć

5.1. Społeczna ocena technologii – nowa „postnormalna” oferta nauki dla świata polityki i administracji
5.2. Wewnętrzne systemy alarmowania (whistleblowing) w przedsiębiorstwach i instytucjach nadzoru – próba odbudowy zaufania poprzez wymuszanie odpowiedzialności
5.3. Partycypacyjne procedury zarządzania technologiami – od informowania (informing), poprzez włączanie (involving), angażowanie (engaging), aż do pełnego upodmiotowienia – upełnomocnienia – współdecydowania (empowering)

Rozdział 6. Przezwyciężanie konfliktów technologicznych, którym trudno zapobiec

6.1. Tradycyjne sposoby rozstrzygania konfliktów –  autorytarne decyzje i konfrontacje na sali sądowej
6.2. Alternatywne sposoby polubownego rozwiązywania konfliktów (ADR)
6.2.1. Arbitraż
6.2.2. Postępowania rozjemcze
6.2.3. Mediacje
6.2.4. Negocjacje, okrągłe stoły

Rozdział 7. Mediacje w zgiełku ulicznych protestów – analiza egzemplaryczna

7.1. Istota i cele mediacji oraz typowy przebieg postępowania mediacyjnego
7.2. Doświadczenia z mediacjami w rozwiązywaniu konfliktów technologicznych
7.3. Wady i zalety mediacji jako sposobu przezwyciężania konfliktów technologicznych
7.4. Warunki powodzenia mediacji i wymagania stawiane mediatorom oraz pozostałym uczestnikom postępowań mediacyjnych
7.5. Prawnoadministracyjne i cywilistyczne aspekty wykorzystywania mediacji w rozwiązywaniu konfliktów  technologicznych w warunkach polskich

Konkluzje
Bibliografia