Konstruowanie umysłowej reprezentacji świata Diagnoza, możliwości rozwojowe i edukacyjne dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną w aspekcie stałości i zmienności w pedagogice specjalnej

Pedagogika specjalna w swoich poszukiwaniach ma szacunek dla dorobku poprzedników. Poczucie ciągłości ważnych zadań przejawia się w uznawaniu roli tradycji w teraźniejszości i docenianiu znaczenia przeszłości dla przyszłości. Ponadczasowe idee w starciu z nowymi myślami, wynikami badań i procesami społecznymi dają nową jakość edukacji, rehabilitacji i terapii. 

   Autorka, wychodząc naprzeciw tak nakreślonym zadaniom współczesnej pedagogiki specjalnej, podejmuje próbę rozpoznania możliwości i ograniczeń uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną rozpoczynających naukę szkolną. Buduje tym samym modele diagnostyczne i terapeutyczne, by na podstawie dotychczasowych koncepcji i wyników ba- dań własnych opracować pewien konstrukt łączący wybrane aspekty tego, co stałe i zmienne w pedagogice specjalnej. 

   [...] W wyniku wzajemnych relacji i działań pomocowych świat dziecięcy i świat dorosłego przenikają się w realnych sytuacjach edukacyjnych. Proces przenikania się tych dwóch światów może być wzmocniony istotnym przekaźnikiem, jakim są treści wyobrażone, nierealne, baśniowe – tak bliskie dziecku, nasycające jego umysł i uczucia oraz dające poczucie bezpiecznego uczestniczenia w wypełnianiu zadań edukacyjnych.
       Wychodząc naprzeciw tak nakreślonym zadaniom współczesnej pedagogiki specjalnej, rozpoznanie możliwości i ograniczeń uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną rozpoczynających naukę szkolną, uczyniłam wyzwaniem do opracowania własnego modelu diagnostycznego i terapeutycznego.
        Zaprezentowana autorska metoda baśniowych spotkań jest więc nie tylko próbą wykorzystania naturalnych warunków rozwojowych dziecka, ale także swoistym kostruktem łączącym wybrane aspekty tego, co stałe i zmienne w pedagogice specjalnej.

 Joanna Głodkowska

Spis treści:

Wprowadzenie         

Rozdział 1
Reprezentacje umysłowe świata a edukacja dzieci –
koncepcje psychologiczne implikacjami dla pedagogiki    
Dzieci doświadczają świata i nad nim panują
Wybrane poglądy konstruktywistów    
Rozwój dzieci wpisuje się w ekologiczny model rzeczywistości
Rozpoznawanie kontekstów rozwoju człowieka   
Dzieci tworzą skrypty i plany
Schematy poznawcze jako typowa struktura
znanego doświadczenia       
Dzieci spełniają zadania rozwojowe
Warunki i wskaźniki doświadczania przez dziecko otoczenia        
Dzieci skupiają uwagę i przejawiają aktywność
Źródła motywacji dziecka do uczenia się    
Wybrane teorie psychologiczne inspirują
pedagoga specjalnego
Piramida konstruowania przez dziecko
umysłowej reprezentacji świata    

Rozdział 2
Pedagogika i psychologia –
wzajemne relacje, rozpoznawanie stałości i zmienności   
Pedagogika czerpie z psychologicznych koncepcji
rozwoju umysłowego dzieci
W poszukiwaniu implikacji       
Pedagogika odczytuje stałości i zmienności
U źródeł tendencji rozwoju nauk        
Rozdział 3
Stałość i zmienność w pedagogice specjalnej –
edukacja wczesnoszkolna dziecka
z lekką niepełnosprawnością intelektualną            
Budowanie uogólnień w pedagogice specjalnej –
tworzenie społecznego wizerunku osoby
z niepełnosprawnością intelektualną        
Nazywanie, definiowanie, metodologia badań –
niepełnosprawność intelektualna w teorii
i interpretacjach empirycznych           
Niektóre koncepcje rozwoju dziecka z niepełnosprawnością
intelektualną – rozwój jako sztuka pokonywania przeszkód        
Konstruowanie umysłowego obrazu siebie i świata
przez dziecko z lekką niepełnosprawnością intelektualną
w wieku wczesnoszkolnym – ciekawość poznawcza, komunikacja, eksploracja i spełnianie zadań rozwojowych        
Uczeń z lekką niepełnosprawnością intelektualną
spełnia zadania rozwojowe – uczenie się „na sposób szkolny”   
Kształcenie specjalne uczniów z lekką niepełnosprawnością
intelektualną – rzeczywistość edukacyjna     

Rozdział 4
Umysłowe konstruowanie obrazu świata przez dziecko
z lekką niepełnosprawnością intelektualną –
założenia diagnostyczne   
Nazywanie, definiowanie sytuacji dzieci
z lekką niepełnosprawnością intelektualną rozpoczynających
naukę szkolną – dojrzałość szkolna czy wrażliwość edukacyjna     
Rozpoznawanie sytuacji dzieci z lekką niepełnosprawnością
intelektualną rozpoczynających naukę szkolną –
założenia modelowe       
Diagnozowanie osiągnięć ucznia z lekką niepełnosprawnością
intelektualną w budowaniu umysłowego obrazu świata –
konstrukt diagnostyczny     


Rozdział 5
Konstruowanie umysłowej reprezentacji świata
przez dziecko z lekką niepełnosprawnością intelektualną –
diagnoza dziecięcego widzenia siebie i otoczenia    
Wiara we własne siły i ciekawość świata –
potrzeba rozwojowa dziecka         
Potrzeba kontaktu z otoczeniem –
komunikacja na poziomie werbalnym i niewerbalnym        
Kompetencje eksploracyjne – poznawanie i dokonywanie zmian
w otoczeniu     
Kompetencje zadaniowe – pełnienie roli ucznia szkoły specjalnej       
Kompetencje uczniów szkoły specjalnej –
analiza możliwości i dynamiki rozwojowej        

Rozdział 6
Treści wyobrażone w kształtowaniu umysłowej reprezentacji
świata realnego –
zabawa dziecka w świecie baśni, inspiracje pedagogiczne w kolorach        
Świat baśni jako pokarm dla rozwoju dziecka i odpowiedź
na jego potrzeby     
Uczestniczenie dziecka w świecie baśni jako propozycja
metodyczna w edukacji początkowej szkoły specjalnej        
Podstawy teoretyczne i metodyczne zajęć
korekcyjno-usprawniających z wykorzystaniem metody
baśniowych spotkań    
Skuteczność metody baśniowych spotkań
w świetle wyników eksperymentu       
Kompetencje pedagoga specjalnego jako łącznika
między światem realnym a wyobrażonym   

Zakończenie     

Bibliografia       


Aneksy        
Aneks I. Narzędzia diagnostyczne       
Aneks II. Wykresy        
Aneks III. Tabele