Kontekst społeczny w późnym dzieciństwie a rola ucznia

Książka ta próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób wybrane elementy kontekstu społecznego wpływają na realizowanie przez dziecko nowych zadań. Inicjuje ją przegląd zagadnień związanych z charakterystyką dziecka w późnym dzieciństwie: jego emocjami, kształtującym się obrazem własnej osoby oraz typową aktywnością.

Analizie poddano rolę dorosłych i ich formy aktywności kierującej losem dziecka, z uwzględnieniem wspomagania rozwoju. Wyszczególniono i scharakteryzowano epizody wzajemnego zaangażowania, sprzężenie zwrotne, mobilizację do działania, krytykę i wsparcie. Specyficzne doświadczenie wspierające rozwój dziecka oferuje rodzina. Innych możliwości dostarcza nauczyciel, który dla dziecka

jest przedstawicielem szkoły. Zwrócono uwagę na sposób spostrzegania i poznawania dziecka przez nauczyciela oraz sposoby wchodzenia z nim w interakcję.

Dzięki temu dokonano przeglądu zjawisk charakteryzujących dziecko i jego społeczny kontekst.

W książce skoncentrowano się również na okresie późnego dzieciństwa, kiedy dziecko staje przed nowymi zadaniami rozwojowymi. Po trzech latach edukacji w szkole podstawowej (nauczanie zintegrowane – wczesnoszkolne) zostaje poddane nowym wymaganiom i płynące stąd doświadczenia mogą stać się dla dziecka podłożem do dalszego rozwoju. W nowej sytuacji wybiera dla siebie indywidualny sposób reagowania, a zadanie staje się szansą rozwoju, w którym dorosły może być

mediatorem.

 

          Ponieważ monografia pokazuje zmiany w zakresie funkcjonowania ucznia w szkole, przechodzącego od nauczania zintegrowanego do blokowego, jest adresowana do nauczycieli, pedagogów, psychologów szkolnych oraz studentów tych kierunków. Wnioski z pracy mogą być pomocne w rozwiązywaniu niektórych praktycznych zagadnień, z którymi wymienione osoby spotykają się na co dzień w pracy w szkole podstawowej.

Wstęp

 

Rozdział 1

Specyficzne cechy rozwojowe dziecka w późnym dzieciństwie

1.1. Emocje

1.2. Obraz siebie

1.3. Aktywność a procesy poznawcze

 

Rozdział 2

Kontekst społeczny a rozwój dziecka

2.1. Dorosły wspomagający rozwój

2.1.1. Epizody wspólnego zaangażowania

2.1.2. Sprzężenie zwrotne

2.1.2.1. Mobilizacja

2.1.2.2. Krytyka

2.1.3. Wsparcie

2.1.4. Podsumowanie

2.2. Kontakty w rodzinie a rozwój ucznia

2.3. Kontakty z nauczycielem a rozwój ucznia

2.3.1. Poznawanie ucznia

2.3.2. Interakcja z uczniem

2.3.3. Podsumowanie

2.4. Kontakty w grupie rówieśniczej a rozwój ucznia

2.4.1. Podsumowanie

 

Rozdział 3

Nowe zadania w późnym dzieciństwie

3.1. Dziecko wobec nowych zadań

3.2. Zmiana w obrazie siebie i świata

3.3. Zadanie zwiastunem nowej jakości rozwojowej

3.4. Podsumowanie

 

Rozdział 4

Kontekst społeczny a rola ucznia. Wprowadzenie do badań

4.1. Problem i hipotezy

4.1.1. Problem

4.1.2. Hipotezy

4.2. Metoda

4.2.1. Zmienne i ich operacjonalizacja

4.2.1.1. Pomiar zmiennej zależnej

4.2.1.2. Pomiar zmiennych niezależnych

4.2.1.3. Charakterystyka przygotowanych narzędzi

4.2.2. Dobór osób badanych

4.2.3. Plan i przebieg badania

4.2.4. Model analizy statystycznej danych

 

Rozdział 5

Kontekst społeczny i cechy podmiotowe dziecka a rola ucznia

Wyniki

5.1. Hipoteza główna: modyfikacje kontekstu i zachowań ucznia

5.1.1. Analiza przyczyn

5.2. Udział inteligencji i lęku w pełnieniu roli ucznia

5.2.1. Udział inteligencji i lęku dziecka w kształtowaniu obrazu siebie

5.2.2. Udział inteligencji i lęku w ekspresji emocji w szkole

5.2.3. Udział inteligencji i lęku w powstaniu obrazu szkoły

5.2.4. Udział inteligencji i lęku w poszukiwaniu wsparcia

5.2.5. Udział inteligencji i lęku w podejmowanych formach aktywności ucznia

5.2.6. Udział inteligencji i lęku w pełnieniu roli ucznia – podsumowanie

5.3. Udział kontekstu rodzinnego w pełnieniu roli ucznia

5.3.1. Postawa rodziców wobec dziecka

 

5.3.1.1. Związek postawy rodziców z kształtowaniem obrazu siebie .

5.3.1.2. Związek postawy rodziców z ekspresją emocji w szkole

5.3.1.3. Związek postawy rodziców z powstawaniem obrazu szkoły

5.3.1.4. Związek postawy rodziców z poszukiwaniem wsparcia

5.3.1.5. Związek postawy rodziców z aktywnością dziecka

5.3.1.6. Postawy rodziców a rola ucznia – podsumowanie

5.3.2. Reakcje rodziców na trudności dziecka

5.3.2.1. Związek reakcji rodziców z kształtowaniem przez dziecko obrazu siebie

5.3.2.2. Związek reakcji rodziców z ekspresją emocji dziecka w szkole

5.3.2.3. Związek reakcji rodziców z powstawaniem u dziecka obrazu szkoły

5.3.2.4. Związek reakcji rodziców z poszukiwaniem wsparcia przez dziecko

5.3.2.5. Związek między reakcjami rodziców a aktywnością dziecka

5.3.2.6. Reakcje rodziców na trudności dziecka – podsumowanie

5.4. Udział kontekstu szkolnego w pełnieniu roli ucznia

5.4.1. Spostrzeganie ucznia w interakcji

5.4.1.1. Związek spostrzegania nauczyciela z obrazem siebie ucznia

5.4.1.2. Związek spostrzegania nauczyciela z ekspresją emocji

5.4.1.3. Związek spostrzegania ucznia z obrazem szkoły

5.4.1.4. Związek spostrzegania nauczyciela z poszukiwaniem wsparcia

5.4.1.5. Związek spostrzegania nauczyciela z aktywnością ucznia

5.4.1.6. Spostrzeganie nauczyciela a pełnienie roli ucznia

– podsumowanie

5.4.2. Zachowania nauczyciela w trakcie lekcji

5.4.2.1. Związek zachowania nauczyciela z obrazem siebie ucznia

5.4.2.2. Związek zachowania nauczyciela z ekspresją emocji ucznia

5.4.2.3. Związek zachowania nauczyciela z tworzeniem

przez ucznia obrazu szkoły

5.4.2.4. Związek zachowania nauczyciela z poszukiwaniem przez ucznia wsparcia

5.4.2.5. Związek zachowania nauczyciela z aktywnością ucznia

5.4.2.6. Związek zachowania nauczyciela z pełnieniem

przez dziecko roli ucznia – podsumowanie

 

Rozdział 6

Interpretacja wyników

6.1. Zmienne kształtujące obraz siebie

6.2. Zmienne kształtujące ekspresję emocjonalną

6.3. Zmienne kształtujące reakcję i działania w szkole

6.4. Zmienne wpływające na poszukiwanie wsparcia

6.5. Zmienne wpływające na aktywność dziecka

6.6. Wnioski końcowe

 

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel i schematów

Załączniki