Kultura pokoju - trójgłos edukacyjny

Dlaczego napisaliśmy tę książkę?

Ponieważ historia ludzkości jest głęboko naznaczona przemocą i niesprawiedliwością. Wyzysk, przemoc, wojny, terroryzm i ruchy społeczne szerzące „mowę nienawiści” są czystym złem. Chcemy upowszechnić ideę budowania kultury pokoju, wychowania do wolności. W preambule aktu konstytutywnego UNESCO z 1945 roku czytamy, że skoro wojny rodzą się w umysłach ludzi, to właśnie w umysłach ludzi muszą być budowane podstawy pokoju. Kultura pokoju, kultura wolności jest przeciwieństwem kultury przemocy, niesprawiedliwości społecznych i krzywdy ludzkiej doświadczanej na miliony sposobów. Istnieje wiele dróg budowania kultury pokoju, jednak w każdym przypadku najważniejsza jest perspektywa konkretnego człowieka i jego relacji z drugą osobą.

Książka adresowana jest głównie do przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych, środowisk edukacyjnych, organizacji społecznych oraz decydentów politycznych (oświatowych).

Rozdział pierwszy traktuje o zintegrowanym programie edukacyjnym „Wychowanie dla teraźniejszości bez przemocy” realizowanym w Niemczech, Włoszech, Danii, Meksyku i Hiszpanii. Program skierowany został na uświadomienie nastolatkom problemu przemocy i proponuje strategię na jej wykorzenienie. Uwzględnia także kwestie edukacyjne związane z interkulturowością.

W rozdziale drugim zaprezentowano wyniki badań jakościowych prowadzonych wśród studentów z dwunastu krajów na temat ich opinii i refleksji dotyczącej szkolnej edukacji o prawach człowieka. Poznanie oceny dokonanej z perspektywy czasowej tyczyło się nie tylko realizowanych treści, lecz także podejmowania przez badanych konkretnych działań, zwłaszcza w kontekście ich indywidualnych doświadczeń w sytuacjach łamania praw człowieka.

Istotę rozdziału trzeciego zilustrować można cytatem:

Jeżeli kształtowanie kultury pokoju jest tak ważnym zobowiązaniem edukacyjnym, to obliguje nas ono do zadawania pytań o konkretne możliwości jego realizacji. Musimy też uwzględniać wielość perspektyw, które są tu istotne: od perspektywy najmniejszych społeczności, będących pierwszym środowiskiem wychowawczym dziecka, przez poszerzające się w toku jego życia obszary społecznego uczestnictwa (grupy rówieśnicze, małe ojczyzny, instytucje oświatowe i religijne), do perspektywy kontynentalnej i globalnej, kiedy to człowiek postrzegany jest jako przedstawiciel wielkiej, ludzkiej wspólnoty istot zamieszkujących Ziemię. Każda z tych perspektyw jest istotna dla kształtowania się tożsamości człowieka. Stawia to pedagogów w obliczu różnego rodzaju wyzwań i dylematów, odczuwanych tym dotkliwiej, iż często czują się oni nieprzygotowani do takiej pracy i osamotnieni w podejmowanych wysiłkach.

Spis treści:

Wstęp 

Fernando Barragán Medero
Wychowanie bez przemocy: budowanie kultury pokoju

Wprowadzenie  
Wychowanie dla teraźniejszości bez przemocy:
budowanie kultury pokoju       
Program nauczania a przemoc  
Męskość, seksizm i przemoc      
Rozwiązywanie konfliktów i nauka w oparciu o współdziałanie       
Przemoc ze względu na płeć, przemoc seksistowska      
Problematyka i cele    
Akcje badawcze jako działania alternatywne w stosunku
do programów edukacyjnych      
Koncepcja oceny i harmonogram       
Koncepcja oceny      
Metaocena       
Dialog z nauczycielami i opracowanie programu nauczania       
Rozpoznanie potrzeb i planowanie akcji       
Rozwój i wprowadzanie programu nauczania       
Instytucjonalizacja innowacji pedagogicznych      
Najważniejsze procesy i rezultaty       
Dlaczego programy edukacyjne działają?      
Zewnętrzna ocena ze strony uczniów        
Czy cele projektu zostały osiągnięte?    
Co nie działa w innowacjach pedagogicznych:
próba wyjaśnienia i propozycje udoskonalenia    
Analiza chybień i trafień      
Cykle akcji badawczych jako rezultat nieprzewidziany      
Kryteria wiarygodności oraz wewnętrzna
i zewnętrzna metaocena       
Kryteria metaoceny       
Kodeks deontologiczny       
Ocena ex post facto       
Upowszechnianie wyników       
Konkluzje, zalecenia i nowe cykle akcji badawczych       
Konstruowanie programu i proces uczenia się u uczniów       
Nauczyciele jako twórcy innowacji       
Koncepcja oceny       
Metodyka konstruktywistyczna       
Program i materiały edukacyjne    
Program nauczania      
Upełnomocnienie dziewcząt i chłopców   
Interkulturowość i kwestie płci społeczno-kulturowej:
chusta, obcasy czy huipil?      

Jolanta Maćkowicz
Prawa człowieka w edukacji szkolnej
Perspektywa międzynarodowa
Wprowadzenie       
Filozoficzne podstawy edukacji do praw i wolności człowieka       
Edukacja o prawach człowieka       
Edukacja globalna       
Edukacja o prawach człowieka w doświadczeniach studentów
z dwunastu krajów       
Założenia metodologiczne       
Analiza badań jakościowych prowadzonych metodą
indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI)      
Prawa człowieka w edukacji szkolnej       
Edukacja o prawach człowieka w ocenie studentów    
Pozytywne i negatywne strony edukacji o prawach człowieka      
Zdobyta w szkole wiedza o prawach człowieka
a aktywność na rzecz tych praw      
Indywidualne doświadczenia i postawy
wobec łamania praw człowieka   
Doświadczenie przemocy      
Przypadki niewłaściwego traktowania innych ludzi
z powodu uprzedzeń rasowych, narodowościowych, religijnych   
Przejawy łamania praw w poszczególnych krajach   
Edukacja o prawach człowieka jako droga
przełamywania stereotypów    
W stronę kultury pokoju    

Zofia Szarota
Edukacja dla pokoju – wybrane aspekty
Wprowadzenie      
Prawa człowieka i obywatela gwarantem pokoju społecznego   
Defaworyzowani – wykluczeni w polu zainteresowań
integracyjnej polityki społecznej    
Świat – instrumenty polityki społecznej służącej kulturze pokoju      
Europa – ku społecznej spójności      
Polska – instrumenty polityki społecznej państwa    
Instrumenty i narzędzia inkluzji społecznej,
czyli jak minimalizować skutki „kultury odrzucenia”  
Egzemplifikacje, dobre praktyki, wyróżnione projekty    
Edukacja środowiskowa jako narzędzie organizowania
społeczności lokalnej    
Edukacyjne wsparcie repatriantów, mniejszości etnicznych
i uchodźców    
Powrót do ojczyzny – formy wsparcia edukacyjnego
dla repatriantów    
Mniejszości etniczne – od rekulturacji do integracji      
Łemkowie – problem zachowania tożsamości      
Romowie – odrębnie i roszczeniowo    
Uchodźcy: Oni, Obcy, Inni... edukacja... My      

Zakończenie      
Bibliografia      
Wydawnictwa zwarte i ciągłe    
Filmografia      
Netografia    
Akty prawne