Lektura w dialogu literaturoznawczo-językoznawczym pozwoliła nam zaproponować określony sposób analizy tekstów. W dużej mierze jest to fascynacja wolnością języka literatury – od jego wirtuozerskiej kondensacji w wierszu wolnym po szerokie pasaże w przestrzeni prozy. Zarazem jest tu urzeczenie niezawisłością czytelniczych, nie tylko analityczno-interpretacyjnych, gestów, które pozwalały nam doświadczać swobody (i ograniczeń) odbiorczego powtórzenia. Dokonaliśmy wyboru utworów poetyckich i prozatorskich w sposób, w jaki wybiera się fotografie. Z koniecznością dopowiadania tego, co wydarzyło się pomiędzy jednym ujęciem a innym. Nie ma ciągłości następstw, ale jest konsekwencja w myśleniu. Nie ma też odliczania, choć dominuje świadomość zdarzania się określonych zjawisk. Są to zjawiska tekstowe. Nie dążyliśmy do skonstruowania całości. Chcieliśmy poddać się filologicznej próbie, by docenić raz jeszcze (inaczej, wspólnie) artystyczną wolność literatury.
„Fascynujące jest w tej książce połączenie «eliptycznej nieciągłości», «urywkowości i fragmentaryzmu» z interpretacyjnym nadmiarem, przywracającym ciągłość opowieści. Czasowi nadaje się tutaj pozycję uprzywilejowaną w stosunku do przestrzeni, ale autorzy sugerują równowagę czy też równoważność obu”.
Prof. dr hab. Elżbieta Tabakowska
„Literaturoznawczo-językoznawczy dialog autorów jest inspirującą i udaną próbą przełamania obserwowanej od lat separacji obu dyscyplin. Uważność mikrolektury, dociekliwość analityczna spotykają się tu z umiejętnością syntezy, dzięki czemu dostajemy do rąk znakomitą pracę analityczną w rozpoznaniach i syntetyczną w swych wnioskach”.
Prof. dr hab. Arkadiusz Bagłajewski
Jerzy Borowczyk – historyk literatury; pracuje na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; bada literaturę romantyzmu i współczesności; autor monografii: Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823–1824 (2003), Zesłane pokolenie. Filomaci w Rosji 1824–1870 (2014), Po chwiejnym trapie (2016); współautor kilku książek; publikuje w „Czasie Kultury”, „Pamiętniku Literackim”, „Przeglądzie Humanistycznym”.
Krzysztof Skibski – językoznawca; pracuje na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; zajmuje się badaniem języka literackiego, interesuje się również metodologicznymi problemami lingwistyki; jest autorem monografii Antropologia wierszem. Język poetycki Ewy Lipskiej (2008) i Poezja jako iteratura. Relacje między elementami języka poetyckiego w wierszu wolnym (2017); publikuje m.in. w czasopismach: „Język Polski”, „LingVaria”, „Przestrzenie Teorii”, „Forum Poetyki”.
Wprowadzenie
▪ Liczenie się z podmiotem – strategia poetycka na mapie sonetu (Życie na manewrach Krzysztofa Siwczyka)
I
▪ „Lecz było zupełnie inaczej:”. O wierszu Leopolda Staffa Kręgi
▪ Na co jest czas w liryce Jerzego Ficowskiego? Wokół wiersza Moi spóźnieni goście
▪ „Kiedy ma się ochotę” – o sonecie Oczywiście Piotra Sommera
▪ „Wewnątrz nadmiaru” – wykładniki emocjonalności w wierszu wolnym Mariusza Grzebalskiego
II
▪ Złoty środek przewrócony. Figury dystansu w Powrocie z Warszawy na wieś Franciszka Karpińskiego
▪ Dwie lekcje przyrody. Poetyckie wykłady w „Drodze do Rosji” (III część Dziadów) i „Mateczniku” (Pan Tadeusz) Adama Mickiewicza
▪ „Pozwolił wejść i oczy oswoić z ciemnością”. Juliusz Słowacki czyta i pisze Matecznik
▪ Autotematyczne kadry Małgorzaty Lebdy
▪ „Po to jestem, żeby mówić też za nich, nimi, ale poprzez siebie”. Rozmowa z Małgorzatą Lebdą
III
▪ Magazyny modystów, czyli kilka notatek na marginesach Fantazego Juliusza Słowackiego i Paryskiego splinu Charles’a Baudelaire’a
▪ Puste miejsca w przestrzeni, puste miejsca w języku. Wokół Miejsca Andrzeja Stasiuka i dwóch opowiadań Zygmunta Haupta
▪ Brak wiary w istnienie świata? Opowieść Magdaleny Tulli o pewnej matce i córce z Peerelem w tle
IV
▪ „Mów szeroko – mów obszarem”. Nadmiar przestrzeni a widnokrąg wiersza w zbiorze W głąb las Juliana Przybosia
▪ Rachunek stratygraficzny – Joanny Mueller przygody z jedynką
▪ Ciągłe gruchotanie składni. Rozmowa z Joanną Mueller
▪ „Wzburzony nurt” – przygody z wolnością według Jakuba Kornhausera
▪ Pozbawić język utartych przebiegów. Rozmowa z Jakubem Kornhauserem
▪ Krótka historia niczego (sobie) – wyznaczanie odcinków u Dariusza Suski
▪ Postscriptum
Nota bibliograficzna
Bibliografia
Netografia
Summary
Indeks nazwisk
