Manipulacja. Rewizja stereotypów

To książka o tym, czym bywa - ale być nie musi - manipulacja, a czym naprawdę jest. Manipulacja to podstępne oddziaływanie na innych. Podstępne – to znaczy: pokrętne, nawet przewrotne, oparte na przebiegłości, umiejętności przechytrzenia innych. Manipulacja może być wzajemna, wielostronna. Manipulować można również do spółki albo wykorzystywać cudzą manipulację. I manipulować… ostrzegając przed manipulacją. Podstępnie sterujemy nie tylko ludźmi nieświadomymi tego, ale równie dobrze tymi, którzy aż za dobrze rozumieją, co się święci, czym to pachnie. Ich można sprowokować do decyzji i czynów sprzecznych z ich zasadami, początkowymi zamiarami, do reakcji mimowolnych – wbrew własnym wątpliwościom i oporom. Narzędziem manipulacji jest nie tylko ukrywanie czegoś, oszustwo, kłamstwo, dezorientacja, ale równie dobrze ostentacja, nawet natręctwo i bezczelność, zaskakiwanie innych, umiejętność wzbudzania wyobrażeń i oczekiwań, którym następnie się zaprzecza. Manipulacja nie jest „zła z natury”. Może być wyjątkowo złośliwa i szkodliwa, ale i wręcz przeciwnie - opiekuńcza, a nawet – w rozrywce, w grach miłosnych ludzi zakochanych z wzajemnością – niewinna. Słowem, to słowo trzeba odczarować z egzorcyzmów.

Spis treści:

Wstęp

Część pierwsza. ZŁOŻONE TREŚCI I KONTEKSTY POJĘCIA

Rozdział pierwszy. Osobliwa kariera i ewolucja pojęcia manipulacji

I. Rodowód, konteksty i ewolucja znaczeń terminu manipulacja
II. Pejoratywna redukcja pojęcia manipulacji
III. Manipulacja jako monstrum nowoczesności i ponowoczesności

Rozdział drugi. Podstęp – rdzeń i prototyp manipulacji

IV. Klasyczne pojęcie podstępu
V. Podstępny sposób działania
VI. Psychotechnika podstępności

Część druga. MANIPULACJA JAKO POJĘCIE KŁOPOTLIWE

Rozdział trzeci. Kontredanse wokół nazwy i kryteriów

VII. Zakłopotanie samym pojęciem
VIII.  Gorący kartofel? Kukułcze jajo? Pozorne i wykrętne rozwiązania

Rozdział czwarty. Zamieszanie terminologiczno-pojęciowe

IX. Intuicyjne amatorskie improwizacje
X. Błędne określenia statusu i kontekstu pojęcia

Część trzecia. PEJORATYWNY WIZERUNEK MANIPULACJI. KOREKTA I SUPLEMENTY

Rozdział piąty. Negatywny stereotyp amoralnej manipulacji

XI. Aksjomat nieuczciwości
XII. Utożsamienie manipulacji z kłamstwem
XIII. Wyróżnik (?): aspołeczna motywacja

Rozdział szósty. Kryteria i spektrum moralnej oceny manipulacji

XIV. Warianty moralnego statusu manipulacji
XV. Specyfika etyczna manipulacji negatywnej

Rozdział siódmy. Między nieprawdą a niewiadomą

XIII. Manipulacje nietożsame, choć spokrewnione z kłamstwem
XVII. Sugestywna niewyraźność i wieloznaczność
XVIII. Nadwymowna powściągliwość

Część czwarta. STEREOTYPOWY SCHEMAT ZAPRZECZENIA PODMIOTOWOŚCI

Rozdział ósmy. Mylące kryterium instrumentalizacji

XIX. Zubożone pojęcie i błędne uogólnienie
XX. Specyfika i realne znaczenie Instrumentalizacji podstępnej

Rozdział dziewiąty. Manipulacja = pozbawienie podmiotowości?

XXI. Zwodniczość kryterium uprzedmiotowienia
XXII.  Specyfika i repertuar manipulacyjnego uprzedmiotowienia

Część piąta. (NIE)WIDZIALNOŚĆ I (NIE)DOSTRZEGANIE

Rozdział dziesiąty. Nieprecyzyjne i chybione kryterium skrytości

XXIII. Skrytość – czy raczej: nieprzejrzystość?
XXIV. Formy i stopnie nieprzejrzystości
XXV. Manipulacja jawna i ostentacyjna

Rozdział jedenasty. Wieloznaczne i błędnie sugerujące kryterium nieświadomości

XXVI.  Co właściwie znaczy „nieświadomość”
XXVII. Manipulacja uświadamiana

Część szósta. SAMOSTEROWNOŚĆ MANIPULANTA

Rozdział dwunasty. Między samokontrolą a żywiołowością

XXVIII. Stereotyp premedytacji i wyrachowania
XXIX. Przeoczona osobliwość: manipulacja spontaniczna

Rozdział trzynasty. Automanipulacja, czyli manipulacja samym sobą

XXX. Automanipulacja – druga strona medalu
XXXI. Mechanizm i formy automanipulacji

Część siódma. OD BŁĘDÓW I UPROSZCZEŃ DO UŚCIŚLEŃ

Rozdział czternasty. Metodologiczne ułomności  stereotypów konsekwentnych

XXXII. Manowce aksjologizacji pojęcia
XXXIII. Symptomy i korelaty uznane za istotę

Rozdział piętnasty. Czym i kim manipulujemy. Niezbędne uściślenia

XXXIV. Pożywka, przedmiot i narzędzie manipulacji
XXXV. Adresat manipulacji a obiekt manipulacji
XXXVI. Manipulacja jako dynamiczna interakcja

Rozdział szesnasty. Niejednorodność zjawiska a synteza pojęciowa

XXXVII. Polimorfizm manipulacji
XXXVIII. Konteksty pojęcia a wspólny mianownik
XXXIX. Pojęcie manipulacji jako rodzina znaczeń
XL. Konkluzja. Adekwatne rozumienie manipulacji

Posłowie. Konwencjonalność – czy adekwatność pojęcia?
Spis schematów – systematyk z egzemplifikacją
Literatura. Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie