Miejsca Leśmiana. Topika recepcji krytycznoliterackiej

Seria MODERNIZM W POLSCE. Tom 35

Nie jest to książka o Leśmianie, lecz o wielu „Leśmianach” jako tworach krytycznoliterackiej imaginacji. Przedstawia proces wcielania się twórczości poety w dyskurs krytyczny – proces długotrwały, bo zapoczątkowany ponad sto lat temu i nadal niezakończony, a przy tym przebiegający w zmiennym tempie, z przeplatającymi się okresami stagnacji i gwałtownych przyspieszeń. Dzieje krytycznoliterackiej recepcji Leśmiana tworzą odrębną całość, rządzącą się własnymi prawami i tworzącą własne konwencje dyskursywne, zarazem jednak stanowią wycinek całości większej – dziejów polskiej krytyki literackiej. Przyjęcie tej szerszej perspektywy pozwala traktować świadectwa odbioru jako reprezentacje języka krytycznoliterackiego w jego kolejnych stadiach historycznych, od schyłku Młodej Polski po czasy najnowsze. Mikrohistoria recepcji Leśmiana – jednego z patronów literackiej nowoczesności – daje zatem wgląd w procesy kształtowania się języka dwudziestowiecznej krytyki i formowania się modernistycznej świadomości estetycznej. W książce Miejsca Leśmiana. Studium topiki krytycznoliterackiej diagnoza języka krytycznoliterackiego skupia się na punktach węzłowych, jakimi są stałe schematy argumentacyjne (toposy). Jak się zdaje, podstawowe „miejsca” retoryczne leśmianologii tworzą zbiór w znacznej mierze pokrywający się z topiką nowoczesnej krytyki.

SPIS TREŚCI

WSTĘP
1. RYTM RECEPCJI  
Trzy diachronie i ich rytmy   
Debiut poety – milczenie krytyki   
Inicjacja – pierwsze wzmianki   
Leśmian w syntezach młodopolskich  
Pierwsze recenzje   
Przerwa w latach 1915–1918   
Recepcja Łąki   
W związku z „Ponową” i „Czartakiem”   
Przemilczanie: lata dwudzieste   
Krytyka nacjonalistyczna   
Przyspieszenie: lata trzydzieste   
Recenzje Napoju cienistego   
Nekrologi   
Recenzje Dziejby leśnej   
„Poeta niepotrzebny”: 1939–1945  
Recepcja poza krajem   
Mały „powrót do Leśmiana”: 1945–1949   
Jednym głosem: 1949–1953   
Przyspieszenie: „odwilż”   
Wielki „powrót do Leśmiana”: 1957–1971   
Stabilizacja   
Jeszcze jeden powrót: Leśmian ponowoczesny?   
2. TOPIKA LOKALIZACJI  
„Gdzie umieścić Leśmiana?”   
„»Chimera« go charakteryzuje i on charakteryzuje »Chimerę«”  
„Dadanaizm” i „szkoła Leśmiana”   
„Poezja Żydów w języku polskim”   
„Wyszedł z modernizmu”  
„Epigon Młodej Polski”   
„Wobec mitu moderny”   
„Pośmiertny tryumf Młodej Polski”  
„Prawie sam jeden” – Leśmian na „szczytach symbolizmu”  
„W epoce wpływu Bergsona i panowania ideologii czynu”   
Od strony postmodernizmu: „Bolesława Leśmiana poezja nowoczesna” 
 DODATEK. ARGUMENTACJE WSPOMAGAJĄCE:
GENEALOGIE I PARALELE 
Genealogie  
„Od Mickiewicza do Leśmiana” – szukanie tradycji   
„Prymitywizm”, „regres” i „ludowe źródła”   
„Od Leśmiana” – spadkobiercy i kontynuatorzy   
Komparatystyka   
3. WOKÓŁ TOPOSU „ŻYCIA”  
„Precedens wyjściowy”: „życie” Brzozowskiego   
„Poeta życia wewnętrznego”   
„Marzyciel”, „fantasta”, „wizjoner”, „demiurg”   
„Lustrzany model świata”, czyli „kultura i życie”   
„Poeta przyrody”   
„Poeta zmysłowej miłości”  

„Poza rzeczywistością historyczną”   
„Humanizm” i „egzystencjalizm”   
„Kierunek – abstrakcja i kierunek – konkretyzacja”   
„Dynamizator liryki”   
„Klasyka rozpoznaje się po epifanii”   
4. TOPIKA „FILOZOFII”  
„Metafizyka”, czyli „głosy duszy”   
„Rebusowe zawiłe spekulacje filozoficzne”   
„Filozofia Leśmiana” – założenia ogólne   
Filozofia u Leśmiana   
„Metafizyka”, czyli „nowe światy” i „zdobywczość słowa” 
„Antropologia Leśmiana”   
„Wobec teizmu”   
„Poeta-psychoanalityk”   
5. TOPIKA ORYGINALNOŚCI  
„Leśmianizmy”: „dziwactwo” czy „słowo umotywowane”?  
„Znikomek”: legenda Leśmiana   
„Bolesna sława”: legenda recepcji   

BIBLIOGRAFIA  
INDEKS RZECZOWY  
INDEKS NAZWISK  
SUMMARY