Mutyzm wybiórczy. Poradnik dla rodziców, nauczycieli i specjalistów

Z satysfakcją informujemy, że po półtora roku od premiery książki Mutyzm wybiórczy – poradnik dla rodziców, nauczycieli i specjalistów, która miała miejsce 8 czerwca 2017 roku, nakład czterech poprzednich jej wydań jest już wyczerpany. Wszystkie dotychczasowe nakłady, co rzadko się zdarza w tego typu publikacjach, rozchodziły się w ciągu kilku tygodni.

Zaraz po ukazaniu się książki na rynku Autorka otrzymała wiele sygnałów od Czytelników, nie tylko od rodziców dzieci z mutyzmem wybiórczym, lecz także od specjalistów i nauczycieli z całego kraju oraz z zagranicy, z których jednoznacznie wynikało, że opracowanie było bardzo potrzebne i zostało bardzo pozytywnie przyjęte.

Nalęży pamiętać, że praca z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym nie jest łatwa. Niemniej jednak podjęcie właściwych oddziaływań na wczesnym etapie występowania tego zaburzenia może naprawdę szybko przynieść pozytywne efekty terapeutyczne. Co istotne, pracę z dzieckiem z MW powinni jednocześnie podjąć specjaliści (psycholodzy, logopedzi, pedagodzy), nauczyciele, ale przede wszystkim rodzice dzieci z MW. Rodzice bowiem decydują, jaką terapię otrzymają (bądź nie) ich dzieci. Oznacza to, że motorem niezbędnych zmian powinni być właśnie oni. Chodzi przecież tutaj o dobro i przyszłość dzieci z MW, które – jeśli w porę nie uzyskają właściwej pomocy – mogą mieć zdecydowanie gorszy standard życia w wieku młodzieńczym i dorosłości.

Człowiek tyle jest wart, ile może dać drugiemu człowiekowi
św. Jan Paweł II

 
Publikację poleca Stowarzyszenie „Polskie Towarzystwo Mutyzmu Wybiórczego

Książka w przystępny sposób przybliża Czytelnikom problem mutyzmu wybiórczego. W kolejnych rozdziałach omawia istotę zaburzenia, proces diagnostyczny i terapeutyczny [...].

[…] wszystkie refleksje Autorki wypływają wprost z jej doświadczeń, a właściwa narracja wzbogacona jest przykładami różnych przypadków terapeutycznych, fragmentami wypowiedzi pacjentów i ich rodziców, tekstami z blogów. Wiele wniosków i spostrzeżeń Maria Bystrzanowska popiera badaniami sondażowymi (np. zrealizowanymi wśród 100 rodziców dzieci z mutyzmem).

Ważną część stanowi obszerny aneks, zawierający: narzędzia diagnostyczne (np. arkusze obserwacji dla rodziców i nauczycieli, kwestionariusz wywiadu z rodzicami) i terapeutyczne (mapa mowy, drabina z zadaniami), opisy procedur diagnostycznych, wskazówki dla dzieci z mutyzmem wybiórczym oraz różnych grup osób, z którymi dziecko z mutyzmem wybiórczym może się zetknąć: nauczycieli, rehabilitantów, lekarzy [...].

Rodzice i nauczyciele otrzymują do ręki poradnik, z którego dowiedzą się, jak rozpoznać mutyzm, jak postępować z dzieckiem z tą przypadłością, gdzie szukać pomocy, jak wygląda diagnostyka i proces terapii. Specjaliści zaś mogą skonfrontować własne doświadczenia z doświadczeniami Autorki […].

Z recenzji dr hab. Agnieszki Myszki

Książkę przeznaczono głównie dla rodziców dzieci z mutyzmem wybiórczym, a także dla ich nauczycieli i specjalistów. W Polsce jest dostępnych niewiele pozycji, w których czytelnik znajdzie nowoczesne podejście do mutyzmu wybiórczego (MW). Angielska i amerykańska literatura nie jest dostępna dla wszystkich, dlatego też wielu rodziców, nauczycieli czy specjalistów wciąż uważa, że skoro dziecko rozmawia w domu, w szkole na przerwie czy w gabinecie, to na pewno nie ma żadnego zaburzenia.

Dlaczego książka ta jest przeznaczona dla rodziców? To właśnie oni często zadają sobie pytanie, dlaczego moje dziecko, które w domu rozmawia i świetnie się bawi, po przekroczeniu progu przedszkola/szkoły milknie. Na początku trudno im to zaakceptować. Czasem słyszą uwagi typu: pewnie dziecko nie mówi, bo rodzice mu nie pozwalają, manipuluje otoczeniem, wybiera sobie osoby do rozmowy, nie lubi tej cioci czy nauczycielki. Rodzice z takimi komentarzami muszą się zmagać nie tylko w przedszkolu, szkole, u lekarza, ale i w rodzinie. Niestety, nawet rodzina nie rozumie problemów dziecka, uważa, że dziecko ma taką fanaberię. Wszyscy muszą zrozumieć istotę tego zaburzenia, żeby na co dzień nie szkodzić dziecku swoim zachowaniem, tylko go wspierać i pomagać.

Dlaczego książka ta jest przeznaczona dla nauczycieli i specjalistów? Otóż jako osoby pracujące z dziećmi i młodzieżą powinni znać niepokojące objawy, które sugerują nieprawidłowości w rozwoju. Muszą także zwracać uwagę na wszelkie zachowania, które nie są typowe.

Z doświadczenia wiemy, że termin „mutyzm wybiórczy” jest czymś nowym nawet dla wielu specjalistów (psychiatrów, psychologów, logopedów, pedagogów), którzy do tej pory nie spotkali dziecka z taką diagnozą bądź nie potrafili właściwie sklasyfikować występujących u niego objawów. Diagnozując dziecko z MW, specjaliści powinni mieć wystarczającą wiedzę na temat istoty zaburzenia i samego przebiegu terapii. Ponadto niektórzy nauczyciele nie mogą zrozumieć, dlaczego uczeń na lekcji nie odpowiada na pytania, nie rozmawia z nauczycielami, z rówieśnikami, a czasem na przerwie buzia mu się nie zamyka. Twierdzą, że uczeń ten manipuluje otoczeniem i mówi tylko wtedy, kiedy chce lub gdy ma coś do przekazania, np.: „jakby wiedział, to by odpowiedział”.

Spis treści:

Przedmowa do czwartego wydania       

Wstęp      

Rozdział I. Mutyzm wybiórczy – jako zaburzenie w werbalnym komunikowaniu się o podłożu lękowym  

1. Wprowadzenie  
2. Definicja, istota, przyczyny mutyzmu wybiórczego    
3. Czynniki mające wpływ na pojawienie się mutyzmu wybiórczego    
4. Objawy kluczowe mutyzmu wybiórczego   
5. Cechy dziecka z mutyzmem wybiórczym    
6. Mutyzm wybiórczy ciężkiego i lekkiego stopnia   

Rozdział II. Mutyzm wybiórczy a inne współistniejące zaburzenia     

1. Wyniki nieformalnych badań własnych dotyczących mutyzmu wybiórczego  
2. Mutyzm wybiórczy i fobia społeczna   
3. Mutyzm wybiórczy i wady wymowy    
4. Mutyzm wybiórczy i wielojęzyczność      
5. Mutyzm wybiórczy i ASD (zaburzenia ze spektrum autyzmu)      
6. Mutyzm wybiórczy i nieśmiałość     

Rozdział III. Sytuacja dziecka z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu, szkole i w domu

1. Charakterystyka zachowań dziecka z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu, szkole i w domu na podstawie własnych doświadczeń    
2. Specjalne potrzeby edukacyjne oraz edukacja włączająca w aspekcie dzieci i młodzieży z mutyzmem wybiórczym 

Rozdział IV. Diagnoza – czyli gdzie, kto i jak powinien diagnozować mutyzm wybiórczy 

1. Wstęp   
2. Trudności diagnostyczne w przypadku mutyzmu wybiórczego  
3. Diagnoza i monitorowanie postępów w terapii dziecka z mutyzmem wybiórczym   
4. Diagnoza wstępna dziecka z mutyzmem wybiórczym w poradni psychologiczno-pedagogicznej   
5. Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży 
6. Jak powinno wyglądać badanie psychologiczne, logopedyczne, pedagogiczne dziecka/ucznia z mutyzmem wybiórczym 
7. Diagnostyka różnicowa 

Rozdział V. Terapia dziecka z mutyzmem wybiórczym

1. Wstęp       
2. Techniki metody behawioralnej      
3. Obszary, metody i sposoby terapii mutyzmu wybiórczego     
4. Planowanie terapii dziecka w przedszkolu/szkole i w domu    
5. Podstawowe zasady pracy terapeutycznej z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym
6. Ważne aspekty, które należy uwzględnić w terapii mutyzmu wybiórczego 
7. Jak nawiązać dobrą relację z dzieckiem?   
8. Stopnie osiągnięć komunikacyjnych dziecka z mutyzmem wybiórczym na podstawie terapii w poradni psychologiczno-pedagogicznej 
9. Pomoc specjalistów i ich rola w terapii 
10. Miejsce terapii 
11. Przewidziany czas terapii mutyzmu wybiórczego  
12. Jak dziecko z mutyzmem wybiórczym może zacząć rozmawiać w klasie   
13. Generalizacja w szkole i w terenie       
14. Możliwe przyczyny niepowodzeń w terapii mutyzmu wybiórczego   
15. Efekty terapii dziecka z mutyzmem wybiórczym       
16. Opis i analiza przypadków       
17. Od chóru do solo – terapia dziecka z mutyzmem wybiórczym, czyli odwrotny sliding in – metoda autorska   
18. Terapia mutyzmu wybiórczego u nastolatków 
19. Jak nie należy postępować w stosunku do dziecka z mutyzmem wybiórczym, a jak się powinno 
20. Skuteczność terapii grupowej u dzieci z mutyzmem wybiórczym 
21. Stosowanie farmakoterapii w leczeniu dzieci z mutyzmem wybiórczym   
22. Konsultacje online w terapii mutyzmu wybiórczego   
23. Najczęstsze pytania rodziców i nauczycieli      

Rozdział VI. Prewencja      

1. Przygotowanie dziecka do przedszkola/szkoły w aspekcie działań prewencyjnych dotyczących mutyzmu wybiórczego  

Podsumowanie    
Bibliografia  

Aneks    

Załącznik 1. Arkusz obserwacji dziecka z podejrzeniem mutyzmu wybiórczego dla rodziców   
Załącznik 2. Arkusz obserwacji dziecka z podejrzeniem mutyzmu wybiórczego w przedszkolu/szkole 
Załącznik 3. Mapa mowy i plan terapii – druki 
Załącznik 4. Schemat diagnozy dziecka w poradni psychologiczno-pedagogicznej    
Załącznik 5. Procedury badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej   
Załącznik 6. Kwestionariusz wywiadu z rodzicami dziecka z trudnościami w komunikacji werbalnej (podejrzenie mutyzmu wybiórczego)      
Załącznik 7. Dziecko z zespołem Aspergera i mutyzmem wybiórczym – zalecenia dla nauczyciela 
Załącznik 8. Zadania dla dziecka z MW z uwzględnieniem obciążenia komunikacyjnego 
Załącznik 9. Przykładowa drabina z zadaniami dla dziecka z MW  
Załącznik 10. Dziecko z MW na zajęciach dodatkowych    
Załącznik 11. Zalecenia dla lekarzy, pielęgniarek, rehabilitantów dziecka z MW   
Załącznik 12. Arkusz samoobserwacji osoby z podejrzeniem mutyzmu wybiórczego      
Załącznik 13. Drabina zadań   
Załącznik 14. Dziecko lękowe (z mw) idzie do szkoły