Nauczyciel i uczeń w kontekście społecznych przemian i oczekiwań

Książka stanowi prezentację wybranych najistotniejszych kwestii, które powinny być uwzględniane w analizie i przemyśleniach towarzyszących działaniom na rzecz projakościowych wdrożeń i zmian, ukierunkowanych na wsparcie nauczyciela i ucznia w przestrzeni edukacyjnej.

W pierwszej części tomu, zatytułowanej Kierunki odpowiedzialnej edukacji, znalazł się tekst Andrzeja Gofrona stanowiący rekonstrukcję kulturową doświadczenia percepcyjnego osoby uczącej się w koncepcjach Jeana Piageta, Lwa S. Wygotskiego, Jerome’a Brunera. Autor ukazuje zmianę epistemologiczną od psychologicznego do kulturowego sposobu widzenia efektywności dydaktycznej, co może stanowić przesłankę przejścia od transmisyjnego do konstytutywnego sposobu rozumienia i uprawiania edukacji. Kolejny artykuł, autorstwa Julity Orzelskiej, jest próbą upomnienia się o edukację istotną egzystencjalnie oraz ukazania „sfery irracjonalności” w zachowaniach adresatów działań edukacyjnych. Małgorzata Kunicka zaprezentowała rozważania na temat wartości i poszukiwań podstaw norm moralnych w odniesieniu do procesu wychowania. Przedstawiła dwie tendencje tych poszukiwań: ukierunkowaną na wartość życia i godności ludzkiej oraz odnoszącą się do jakości życia.

Drugą część opracowania, pt. Nauczyciel w kontekście społecznych oczekiwań, rozpoczyna tekst Agnieszki Michalkiewicz-Gorol, która podjęła próbę diagnozy społecznego odbioru wizerunku nauczyciela oraz ukazania tego, jak ów wizerunek kształtuje się w perspektywie przemian społecznych i kulturowych. W kolejnym artykule Małgorzata Kabat omówiła pojęcie asertywności w ujęciu różnych autorów oraz w świetle współczesnych przemian społecznych. Opracowanie Iwony Samborskiej jest prezentacją wymagań stawianych nauczycielowi w kontekście dbania o jakość wczesnej edukacji. Autorka na podstawie wyników badań wyróżniła główne obszary przygotowania nauczyciela oceniane przez respondentów pozytywnie lub jako wymagające poprawy (dotyczyły one takich kompetencji, jak: praca z dzieckiem/uczniem, praktyki zawodowe, współpraca z rodzicami i środowiskiem oraz działalność dydaktyczna uczelni). Kolejny artykuł – Karin Fodorovej i Kornelii Solich – stanowi omówienie wyników badań pilotażowych prowadzonych wśród nauczycieli przedszkoli pracujących w Czechach i w Polsce. Pozwoliły one na wgląd w sferę kształcenia nauczycieli, dostarczyły informacji o ich potrzebach edukacyjnych oraz o przeszkodach napotykanych na drodze rozwoju zawodowego.

Trzecia część książki nosi tytuł Uczeń w kontekście edukacyjnych i społecznych oddziaływań. Otwiera ją tekst Agnieszki Roszkowskiej i Sabiny Wisły będący głosem w dyskusji na temat roli szkoły oraz prezentacją wyników badań nad uwarunkowaniami kompetencji społecznych i motywacji do nauki uczniów szkół systemowych i szkół Montessori. Beata Oelszlaeger-Kosturek poświęciła swój artykuł zagadnieniu inicjowanej przez uczniów komunikacji w klasie szkolnej. Tekst zawiera analizę i interpretację wybranych aktów komunikacyjnych w zakresie różnych typów ignorowania przez nauczyciela spontanicznych pytań i stwierdzeń dzieci oraz odnosi się do wartości tych wypowiedzi dla procesu edukacyjnego. Artykuł autorstwa Agnieszki Olechowskiej stanowi prezentację społecznych przemian w obrębie pedagogicznego dyskursu odnoszących się do specjalnych potrzeb edukacyjnych z perspektywy relacji społecznych, a także wskazanie możliwych kierunków przyszłych przemian. Opracowanie Joanny Skibskiej zawiera analizę sytuacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przestrzeni szkoły ogólnodostępnej, z uwzględnieniem wybranych działań, które mają służyć zaspokajaniu ich zróżnicowanych potrzeb, oraz przybliża kierunki zmian w zakresie edukacji włączającej oraz społecznej inkluzji. Ostatni artykuł, Eugenii Rostańskiej, to refleksja nad społecznymi i ekonomicznymi kontekstami orientacji edukacyjno-zawodowej ucznia oraz rolą szkoły w tym procesie. Autorka zwraca uwagę, że w praktyce edukacyjnej powinno się uwzględniać czynniki takich decyzji – właściwości społeczne środowisk, w których młodzi ludzie wzrastają, a także regionalne i globalizacyjne perspektywy i tendencje rozwojowe w aspekcie gospodarczym, w tym demograficzne i strukturalne ograniczenia.

Spis treści: