Nauczyciele języków obcych w dobie przemian

Monografia ta jest pierwszym kompleksowym ujęciem nowych ról i kwalifikacji zawodowych nauczycieli języków obcych, wynikających ze zmian polityczno-społecznych i reformy edukacji. Jest wynikiem wieloletnich doświadczeń autorki w dziedzinie kształcenia i dokształcania tychże nauczycieli. W książce omówione są uwarunkowania pracy nauczyciela oraz jego wiedza i kompetencje niezbędne do realizacji nowych bądź obecnie inaczej interpretowanych ról zawodowych - eksperta, wychowawcy, pośrednika kulturowego, moderatora i doradcy, ewaluatora oraz innowatora, badacza i refleksyjnego praktyka. Książka przeznaczona jest nie tylko dla nauczycieli języków obcych, ale także dla studentów instytutów germanistyki, anglistyki, romanistyki, rusycystyki, studentów i nauczycieli Nauczycielskich Kolegiów Języków Obcych, Studentów Wyższych Szkół Zawodowych prowadzących studia neofilologiczne.

Spis treści:

Rozdział 1

Kontekst edukacyjny nauczania języków obcych

1. Stan edukacji w Polsce przed 1990 r. – problemy szkolnictwa

        1.1.    Nauczanie języków obcych i kwalifikacje nauczycieli

2. Przemiany edukacyjne po 1990 r. – reforma edukacji i nauczanie języków obcych

        2.1.    Trudności w realizacji reformy

3. Kształcenie w kontekście edukacji europejskiej

Rozdział 2

Nauczyciele w krajach Unii Europejskiej i w Polsce

1. Modele kształcenia nauczycieli
2. Kształcenie nauczycieli w krajach Unii Europejskiej

        2.1.    Systemy kształcenia, programy, uprawnienia

3. Kształcenie nauczycieli w Polsce

        3.1.    Kształcenie nauczycieli języków obcych w Polsce

4. Praca zawodowa nauczycieli w krajach Unii Europejskiej
5. Praca zawodowa nauczycieli w Polsce
6. Doskonalenie i dokształcanie nauczycieli w krajach Unii Europejskiej
7. Doskonalenie i dokształcanie nauczycieli w Polsce

Rozdział 3

Nauczyciel i wybrane uwarunkowania jego pracy

1. Komunikacja pedagogiczna i jej specyfika

        1.1.    Zakłócenia komunikacji i ich przyczyny

        1.2.    Komunikacja interpersonalna i jej znaczenie

        1.3.    Komunikacja niewerbalna w klasie – jej funkcje i rola

        1.4.    Specyfika komunikacji na lekcji języka obcego

2. Kontrowersje wokół teorii oraz praktyki i ich relacji
3. Teorie osobiste jako psychologiczne mechanizmy pracy nauczyciela
   
   

Rozdział 4

Nauczyciel języków obcych jako ekspert

1. Wiedza i kompetencje nauczyciela języka obcego
2. Wiedza przedmiotowa i kompetencje językowe

        2.1.    Native speaker ekspertem w nauczaniu?

3. Wiedza i kompetencje psychologiczno-pedagogiczne

        3.1.    Psychologia rozwojowa dzieci, młodzieży i dorosłych

4. Wiedza i kompetencje metodyczne

        4.1.    Nauczanie dzieci, młodzieży i dorosłych

        4.2.    Nauczanie zintegrowane i nauczanie integracyjne

        4.3.    Nauczanie drugiego języka obcego

        4.4.    Nauczanie języka obcego dla potrzeb zawodowych

        4.5.    Nauczanie medialne

Rozdział 5

Nauczyciel języków obcych jako wychowawca

1. Problem wychowania we współczesnej pedagogice

        1.1.    Teorie autorytarne vs antyautorytarne i nieautorytarne

        1.2.    Postmodernistyczne/ponowoczesne teorie wychowania

            1.2.1.    Antypedagogika vs pedagogika

2. Teorie osobiste/potoczne nauczycieli na temat wychowania
3. Wychowanie w świetle reformy edukacji

        3.1.    Podmiotowość i dialog w wychowaniu

        3.2.    Współczesna młodzież, jej preferencje i wartości

4. Trudności wychowawcze i ich przyczyny

        4.1.    Wybrane przejawy, zapobieganie i reakcja na trudności wychowawcze

5. Wychowawczy wpływ nauczyciela

        5.1.    Model nauczyciela-wychowawcy

Rozdział 6

Nauczyciel języków obcych jako pośrednik kulturowy

1. Rola znajomości i zrozumienia obcej kultury w pracy nauczyciela – język a kultura

        1.1.    Międzykulturowe aspekty komunikacji

        1.2.    Kulturowe uwarunkowania zachowań – wybrane zachowania językowe

        1.3.         Kulturowe uwarunkowania zachowań – wybrane zachowania         ekstrajęzykowe i pozajęzykowe

        1.4.    Konsekwencje odstępstw od norm kulturowych dla stosunków międzyludzkich

2. Problem wielokulturowości i międzykulturowości w Polsce – zasada międzykulturowości w nauczaniu

        2.1.    Funkcjonowanie stereotypów i uprzedzeń

            2.1.1.    Stosunek do „innych” kulturowo

            2.1.2.    Tolerancja i akceptacja

3. Kompetencja międzykulturowa nauczyciela i ucznia

        3.1.    Wielo- i międzykulturowe nauczanie – problemy i wybrane możliwości realizacji

Rozdział 7

Nauczyciel języków obcych jako organizator, moderator i doradca

1. Teoretyczne podstawy zmiany tradycyjnej roli nauczyciela – problem autonomii

        1.1.    Zasada autonomii w reformie edukacji i programach nauczania

        1.2.    Strategie/techniki uczenia się i ich znaczenie

2. Uwarunkowania autonomicznego uczenia się w szkole

        2.1.    Trudności w realizacji zasady autonomii w szkole

        2.2.    Menedżerskie kompetencje nauczyciela

3. Wybrane możliwości autonomizacji uczenia się i nauczania języków obcych

        3.1.    Otwarte formy pracy

        3.2.    Samoocena (autoewaluacja)

Rozdział 8

Nauczyciel języków obcych jako ewaluator

1. Ewaluacja integralną częścią procesu nauczania
2. Psycholingwistyczne problemy ewaluacji

        2.1.    Błąd w języku obcym i jego przyczyny

3. Dydaktyczne problemy ewaluacji – kontrola i ocenianie

        3.1.    Identyfikacja błędów, reakcja na błąd/korektura

        3.2.    Ocenianie osiągnięć

        3.3.    Samokontrola – autokorekta – samoocena

4. Europejskie standardy ewaluacji języka – Europejskie Portfolio Językowe

Rozdział 9

Nauczyciel języków obcych jako innowator, badacz i refleksyjny praktyk

1. Innowacje pedagogiczne – ich rodzaje i uwarunkowania

        1.1.    Postawy nauczycieli w stosunku do innowacji

        1.2.    Ukryty program szkoły i wpływ czynników społecznych

        1.3.    Przygotowanie nauczycieli do innowacji – wytwarzanie kompetencji innowacyjnych

2. Własne badania pedagogiczne nauczyciela jako strategia innowacyjna

        2.1.    Badania w działaniu, ich przebieg, zalety i ograniczenia

3. Koncepcja refleksyjnej praktyki

        3.1.    Zalety i trudności refleksyjnej praktyki

Zakończenie

Bibliografia