Niemiecki zły sąsiad z perspektywy historycznej relacje niemiecko-rosyjskie a Polska 1914–1941

Relacje polsko-niemieckie nigdy w przeszłości obu narodów i państw nie należały do łatwych, a w latach 1939–1945 zyskały wymiar tragiczny. Genezę owej tragedii ukazano piórem historyka doświadczonego i wnikliwego. Zwraca uwagę rozległa perspektywa historyczna, poczynając od rozbiorów Rzeczypospolitej u schyłku XVIII wieku i późniejszych ich implikacji. Na stosunki polsko-niemieckie długi cień rzucała od tego czasu współpraca niemiecko-rosyjska, a w XX wieku niemiecko-sowiecka. Niemcy traktowały alians z Rosją zawsze jako niezwykle wprost użyteczny czynnik swoich ambicji politycznych. Postrzegały bowiem „Wschód” przede wszystkim jako obiekt ekspansji. Dla Rosji natomiast, podobnie jak Polska, Niemcy stanowiły od XVIII wieku dogodny pomost wiodący do Europy, także ostatecznie służący ekspansji. Restytucja Rzeczypospolitej w 1918 r. była nie do zaakceptowania dla geopolitycznych dążeń obu sąsiadów, złych sąsiadów. Zawarty 23 sierpnia 1939 roku sojusz niemiecko-sowiecki skierowany był przeciwko niepodległej Polsce – w rezultacie doprowadził do wybuchu II wojny światowej.
Drugą część pracy stanowi interesujące uzupełnienie problematyki, jest to pierwsza reedycja wspomnieniowego opracowania o szczególnej wartości historycznej. W 1959 r. w Londynie ujrzała bowiem światło dzienne książka Antoniego Szymańskiego, w latach 1932–1939 attaché wojskowego Rzeczypospolitej w Berlinie, po wojnie emigranta politycznego, jednego z dziesiątek tysięcy Polaków, dla których w pojałtańskim, sowiecko-polskim kraju nie było miejsca. Zatytułowana została „Zły sąsiad. Niemcy 1932–1939 w oświetleniu polskiego attaché wojskowego w Berlinie”. Tekst Szymańskiego, współuczestnika wydarzeń, to istotny wkład do genezy II wojny światowej. Autor, jako jeden z niewielu podejmujących to zagadnienie, dobitnie zwrócił uwagę na decydującą w konfiguracji, współpracę niemiecko-sowiecką.
„Niemiecki «Zły sąsiad…»”, to praca, która w sposób syntetyczny i wyważony, w oparciu o różnorodne, często unikatowe, materiały źródłowe, ukazuje problematykę relacji polsko-niemieckich i rosyjskich na przestrzeni ostatnich wieków. Książka ukazała się w 2016 r., obecnie oddajemy do rąk Czytelników drugie jej wydanie.