Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia casus władzy (i demokracji)

Polecana książka dr Marii Szczepskiej- Pustkowskiej składa się z czterech rozdziałów, które prowadzą czytelnika od najbar­dziej ogólnych kwestii związanych z badaniami nad dzieckiem i dzieciństwem ku szczegółowym analizom skoncentrowanym na tym fragmencie dziecięcej filozofii życia, w którym odnajdujemy dziecięce światy wartości i wyrastające z nich obrazy władzy. Już sam tytuł opracowania Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii ży­cia. Casus władzy (i demokracji) sygnalizuje rozległość prezentowanej tu przestrzeni myślowej, z pogranicza filozofii dzieciństwa, pedagogiki ogólnej i politologii.

Rozdział I, zatytułowany Studia nad dzieciństwem - szkic przestrzenny, obej­muje obszerną problematykę studiów skoncentrowanych na dziecku i dzieciństwie. Sięga ku ich początkom i tworzącym je prekursorom, próbuje uchwycić ich granice dawne i obecne, rozróżniając przy tym filozofię dzieciństwa i badania nad nim.

Rozdział II pt. Od dziecka jako projektu do dziecka-filozofa prezentuje trzy pedagogiczne wizje dziecka i dzieciństwa, które pośrednio zostały wyprowadzone z modeli wychowania stworzonych przez szwajcarskiego pedagoga Hansa Saner i poddane namysłowi przez Bogusława Śliwerskiego w książce Pedagogika dziecka.

W tej części przedstawiono analizę badań prowadzonych w grupie młodych ludzi w Polsce i w Szwecji, a dotycząca ich obrazu życia społeczno - politycznego, rozumienia znaczenia i funkcji władzy formalnej i nieformalnej, wyznawanych wartości, możliwości działania.

Część badawczą pracy tworzy jeden rozdział: Dziecięca filozofia życia - casus władzy (i demokracji). Autorka w interesujący i bogato ilustrowany przykładami sposób opisuje dziecięcy obraz władzy- władz centralnych i lokalnych, formalnych i nieformalnych, legitymizacji władzy oraz świat wartości uznawanych przez młodzież szwedzką i polską. Każdy podrozdział kończy się podsumowaniem i wskazaniem podobieństw i różnic w poglądach polskiej i szwedzkiej młodzieży. A całość rozdziału empirycznego to próba zebrania i opisania w sposób syntetyczny najważniejszych wyników.

 
* Czytelnikowi należy się wyjaśnienie, dlaczego w tytule książki sło­wo „demokracja" znalazło się w nawiasie. W swoich badaniach autorka zwróciła się do uczniów polskich i szwedzkich z prośbą, by wypowiedzieli się na temat najważniej­szych, ich zdaniem, wartości oraz władzy. Natomiast w żadnym z użytych w tym celu narzędzi nie było pytań dotyczących demokracji. W uzyskanych wypowie­dziach uczniowskich pojawiła się ona zatem jako swoista „wartość dodana", która wzbogaciła prowadzone poszukiwania o niezwykle ważne, choć nieoczekiwane wątki, przekonując autorkę jeszcze raz o wielkim niewykorzystanym „politycznym" potencjale tkwiącym w dzieciach, którego dorośli nie są ani świadomi, ani ciekawi.

Spis treści:

Wprowadzenia słów kilka...

Rozdział I

Studia nad dzieciństwem – szkic przestrzenny

1.1. Początki zainteresowania dzieckiem i dziecięctwem

1.2. Filozofia dzieciństwa

1.3. Badania nad dzieciństwem

1.3.1. Studia historyczne nad dzieckiem i dzieciństwem

1.3.2. Studia socjologiczno-kulturowe nad dzieciństwem

1.3.3. Polityka wobec dzieci i dzieciństwa

Rozdział II

Od dziecka jako projektu do dziecka filozofa

2.1. Trzy (pedagogiczne) wizje dziecka i dzieciństwa

2.1.1. Adultystyczny model relacji dziecko – dorosły a dziecko jako projekt i produkt

2.1.2. Izonomiczny model relacji dziecko – dorosły a dziecko jako partner

2.1.3. Autonomiczny model relacji dziecko – dorosły a dziecko kompetentne

2.2. Dziecko jako (współ)twórca znaczeń i filozof

Rozdział III

Od dziecięcego filozofowania do dziecięcej filozofii życia

3.1. Dziecięce filozofowanie – próba uchwycenia kategorii

3.2. Dylemat: czy dzieci filozofują?

3.3. Początkiem wszelkiego filozofowania jest pytanie

3.3.1. Dziecięce pytania (filozoficzne)

3.4. Dziecięca filozofia życia

3.5. Dziecięcy obraz polityki (i władzy) – krótki przegląd wybranych badań

Rozdział IV

Dziecięca filozofia życia – casus władzy (i demokracji)

4.1. Metody badań i analizy materiałów

4.2. Tropami dziecięcych światów wartości

4.2.1. Main line świata wartości uczniów polskich

4.2.2. Main line świata wartości uczniów szwedzkich

4.3. Tropami dziecięcych obrazów władzy (i demokracji)

4.3.1. Dziecięce obrazy władzy centralnej

4.3.2. Dziecięce obrazy władzy lokalnej

4.4. Legitymizacja władzy

4.5. Próba podsumowania

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

Spis schematów

Aneksy