Ojczyzna w refleksji pedagogicznej

Jestem Polakiem – więc mam obowiązki polskie: są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy przedstawiam typ człowieka.

Bo im szerszą stroną mego ducha żyję życiem zbiorowym narodu, tym jest mi ono droższe, tym większą ma dla mnie cenę i tym silniej czuję potrzebę dbania o jego całość i rozwój. Z drugiej strony, im wyższy jest stopień mego rozwoju moralnego, tym więcej nakazuje mi w tym względzie sama miłość własna. […] Człowiek cywilizowany nie postępuje nikczemnie dlatego przede wszystkim, że zanadto siebie samego szanuje. To poszanowanie samego siebie wytwarza też odpowiedni stosunek do własnego narodu. Poczucie swej godności, które zabrania człowiekowi kraść lub żebrać, nie pozwala mu również korzystać z dóbr narodowych, nie dokładając nic do nich od siebie, nie pracując nad ich pomnożeniem i nie biorąc udziału w ich obronie.

Roman Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka

W tytule zbioru tekstów o niełatwym, lecz jakże ważnym w życiu każdego Polaka wychowaniu, znalazło się, i to nieprzypadkowo, słowo refleksja. Posiada ono swoiste zabarwienie, ponieważ chodzi tu o refleksję poważną, która różni się od syndromu myśli nieuporządkowanych, doraźnych, dowolnych czy przypadkowych, a więc od potocznego rozumienia tego słowa. Refleksja zdecydowanie różni się także od medytacji, która jako metoda myślenia zakłada pewnego rodzaju ćwiczenie intelektualne w dochodzeniu do obranego celu. Takim celem może być budowanie w sobie pozytywnego stosunku do świata, wprowadzenie siebie w stan błogiego relaksu czy poszukiwanie rozwiązania jakiegoś problemu własnej egzystencji. Natomiast refleksja jest jak „powracająca fala”, nie musi się kończyć po osiągnięciu jakichkolwiek celów, jeśli je w ogóle posiada, wręcz przeciwnie, tak jak w tym przypadku dobrze odczytana przez Czytelnika, powinna znaleźć swoje dalsze pogłębienie w jego myślach, wzbogacenie o własne przemyślenia i doświadczenia, słowem, stać się nieustająca. Jednak autor takiemu wyzwaniu nie jest wstanie sprostać, może to uczynić jedynie sam przedmiot zaproponowanej w tytule refleksji.

Na zaprezentowane w publikacji refleksje złożyły się teksty lub ich fragmenty wybrane tematycznie, które były pisane systematycznie w różnych okresach czasu, publikowane w pozycjach własnych autora lub rozproszone jako artykuły czy rozdziały w książkach innych autorów oraz niepublikowane dotąd teksty wystąpień konferencyjnych. W ten sposób zebrany materiał został uporządkowany, uzupełniony i poszerzony o nowe rozdziały. Pomimo tak zawiłej genezy niniejszej publikacji, autor starał się nadać całości merytoryczną spójność treści. A wiąże się ona konsekwentnie z wychowaniem do miłości Ojczyzny.

Spis treści: