Ordynarna demonstracja władzy. O zarządzaniu konfliktem w Bośni i Hercegowinie
- Rok wydania: 2022 Oprawa: miękka Ilość stron: 360 Format: 17,5 x 23,5 cm
„Recenzowany tom wypełnia istotną lukę w zakresie ewolucji systemu politycznego państwa bośniackiego po 1990 roku […] perspektywa badawcza zaprezentowana w niniejszej pracy jest bardzo nowatorska. […] Praca stanowi bardzo dojrzałe opracowanie naukowe, po które winni sięgnąć wszyscy zainteresowani rozwojem państwowości republik postjugosłowiańskich, szczególnie w kontekście (dys)funkcjonalności państwowości postdaytonowskiej”.
Bośnia i Hercegowina pozostaje państwem, które nie działa, a ponad dwadzieścia pięć lat od podpisania porozumienia pokojowego, które zakończyło niezwykle krwawy konflikt zbrojny, jest wręcz podręcznikowym przykładem tego, jakich błędów należy się wystrzegać, próbując zarządzać konfliktem etnicznym. Skupiając się na konsocjonalizmie – modelu instytucjonalnym, który stał się podstawą odbudowy bośniackiego państwa, książka stanowi próbę zabrania głosu w dyskusji poświęconej teorii współdzielenia władzy, zapoczątkowanej przez Arenda Lijpharta pod koniec lat 60. XX wieku, proponuje jednak innowacyjne podejście teoretyczne zbudowane w oparciu o nowy instytucjonalizm. Stawiając w centrum analizy relację między aktorami a instytucjami, a także zjawisko tzw. efektu odbicia, dotyka kwestii potencjału i ograniczeń inżynierii konstytucyjnej oraz oczekiwań stawianych instytucjom politycznym, a także bardziej szczegółowej debaty na temat ładu postdaytonskiego w Bośni i Hercegowinie. Pokazuje, że dysfunkcyjność modelu współdzielenia władzy w Bośni jest nie tylko funkcją instytucji formalnych, ale i pozainstytucjonalnych praktyk elit.
O autorze
Aleksandra Zdeb jest wykładowcą na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, gdzie prowadzi badania poświęcone kwestiom zarządzania konfliktami etnicznymi i odbudowie postkonfliktowej na obszarze postkomunistycznym. Ukończyła studia doktoranckie w zakresie prawa i polityki na Uniwersytecie w Grazu. Dwa lata spędziła jako post-doc na Queen’s University Belfast, gdzie zajmowała się tematyką grup wykluczonych i wpływu trzeciego sektora na dobre rządzenie w społeczeństwach po konfliktach zbrojnych. Publikowała teksty w takich czasopismach jak “Ethnopolitics”, “Nationalities Papers”, “New Eastern Europe”, “Representation”, “Swiss Political Science Review”.
Spis treści:
Podziękowania
Wykaz skrótów
WSTĘP
1. KONFLIKT ETNICZNY I ZARZĄDZANIE NIM – BiH JAKO SPOŁECZEŃSTWO PODZIELONE
1.1. Etniczność i konflikt etniczny w świecie społeczeństw podzielonych
1.2. Bośnia i Hercegowina – podzielone społeczeństwo na przestrzeni wieków
Bošniacy
Chorwaci
Serbowie
Kształtowanie się relacji między narodami konstytutywnymi
1.3. Strategie zarządzania konfliktem etnicznym
Zarządzanie konfliktem a budowanie demokracji
2. INSTYTUCJE I KONSOCJONALIZM – ZARZĄDZANIE KONFLIKTEM W POSTDAYTONOWSKIEJ BiH
2.1. Instytucje w modelu konsocjonalnym
2.2. Tradycja współdzielenia władzy – instytucje implementowane w BiH w perspektywie historycznej
Przed Dayton – instytucje bośniackie do lat 90. XX wieku
Jugosławia – federalizm i konsocjonalizm w wydaniu komunistycznym
2.3. Po Dayton – konsocjonalizm i powojenna BiH
Podstawowe instytucje modelu konsocjonalnego
Nadprogramowy element systemu: wspólnota międzynarodowa
Bośniacka demokracja i jej deficyt
Problemy i zmiany
3. AKTORZY I KONSOCJONALIZM – ELITY POLITYCZNE W POSTDAYTONOWSKIEJ BiH
3.1. Elity polityczne w modelu konsocjonalnym
3.2. Konstelacja aktorów politycznych w postdaytonowskiej BiH
3.3. Zdolności aktorów jako zasoby elit
Blok bošniacki
Blok chorwacki
Blok serbski
Blok nienarodowy/wielonarodowy
3.4. Orientacje aktorów jako język kultury politycznej elit
Deklarowana tożsamość
Deklarowane cele
Percepcja systemu politycznego
4. AKTORZY KONTRA INSTYTUCJE W MODELU KONSOCJONALNYM – DYSFUNKCJONALNOŚĆ
POSTDAYTONOWSKIEJ BiH
4.1. Relacje między aktorami i instytucjami w modelu konsocjonalnym
4.2. Instytucja autonomii, czyli jak zbudować quasi-państwo
Chorwackie instytucje równoległe
Serbska polityka od bojkotu do referendum
4.3. Instytucja proporcjonalności, czyli kto jest kim i dlaczego
Poszukując wystarczająco chorwackiego Chorwata – sprawa Komšicia
Między liczbami a tożsamością – spektrum manipulacji
4.4. Instytucja weta, czyli o gwarancji, że decyzja nie zostanie podjęta
4.5. Instytucja wielkich koalicji, czyli jak dopuścić każdego „do koryta”
Quasi-koalicje lat 1996–2000
Sojusz na rzecz zmian – 2000–2002
Koalicja umiarkowanie mieszana – 2002–2006
Koalicja „przelicytowywania się” – 2006–2010
Koalicja kryzysów – 2010–2014
Koalicja przetrwania – 2014–2018
Przedłużający się kryzys – 2018–dziś
4.6. Instytucje nieformalne – między procesami prudskim a butmirskim
KILKA SŁÓW PODSUMOWANIA
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK