Orzekanie i wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec nieletnich w Polsce

Istotą publikacji jest analiza systemu wymierzania i wykonywania kary pozbawienia wolności wobec nieletnich na gruncie prawa polskiego. Czytelnik znajdzie w niej odpowiedzi na następujące pytania:

- Jaki jest obecnie stan oraz charakter przestępczości nieletnich;
- Jaką rolę w systemie środków oddziaływania na nieletnich odgrywa kara pozbawienia wolności;
- Czy obecne regulacje prawne określające zasady wyjątkowej odpowiedzialności karnej nieletnich odzwierciedlają istotę zagrożeń zachowań inkryminowanych, których sprawcami są nieletni;
- Czy zakład karny ma do zaoferowania nieletnim przestępcom coś więcej niż innym kategoriom osadzonych;
- Czy istnieje alternatywa dla kary pozbawienia wolności;
- Jak przedstawiają się polskie rozwiązania prawne dotyczące wyjątkowej odpowiedzialności karnej na tle rozwiązań legislacyjnych obowiązujących w innych krajach europejskich i standardów międzynarodowych.

Spis treści:

Wykaz skrótów

Wprowadzenie

Rozdział I. Nieletni sprawcy oraz zjawisko demoralizacji i przestępczości nieletnich we współczesnej Polsce w świetle danych statystycznych

§ 1. Kategorie wiekowe sprawców czynów przestępczych wyróżnione w polskim prawie karnym – dorośli (w tym młodociani) oraz nieletni  
§ 2. Skala i charakterystyka przestępczości nieletnich oraz jej formalna klasy?kacja

Rozdział II. Polski system prawny postępowania z nieletnimi dopuszczającymi się czynów zabronionych pod groźbą kary

§ 1. Postępowanie z nieletnimi w świetle uregulowań Ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
1. Cele postępowania z nieletnimi
2. Dyrektywa dobra nieletniego
3. Podstawy wszczęcia postępowania wobec nieletniego
a) przejawy demoralizacji
b) popełnienie czynu karalnego
c) środki oddziaływania wychowawczego
§ 2. Możliwość wyjątkowego pociągania nieletnich do odpowiedzialności karnej
1. Istota i cel kary kryminalnej
2. Podstawa prawna pociągania nieletnich do odpowiedzialności karnej przewidziana w art. 10 § 2 k.k.
1) zamach za życie Prezydenta RP (art. 134 k.k.)
2) zabójstwo z art. 148 § 1, 2 lub 3 k.k.
3) umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 § 1 i 3 k.k.)
4) umyślne spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego (art. 163 § 1 i 3 k.k.)
5) zamach terrorystyczny na statku wodnym lub powietrznym (art. 166 k.k.)
6) spowodowanie katastrofy w komunikacji (art. 173 § 1 lub 3 k.k.)
7) zbiorowe zgwałcenie lub zgwałcenie osoby poniżej 15 lat lub kazirodcze albo ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 3 i 4 k.k.)
8) spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w wyniku czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego (art. 223 § 2 k.k.)
9) wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika (art. 252 § 1 lub 2 k.k.)
10) rozbój (art. 280 k.k.)
§ 3. Możliwość karania nieletnich karami kryminalnymi przewidziana art. 94 u.p.n.  
§ 4. Dyrektywy sądowego wymiaru kary kryminalnej wobec nieletnich

Rozdział III. Odbywanie kary pozbawienia wolności przez skazanych nieletnich

§ 1. Odbywanie kary pozbawienia wolności przez nieletnich razem z młodocianymi - charakterystyka grupy badawczej
1. Rozważania wstępne i problemy badawcze
2. Charakterystyka nieletnich jako jednej z grup osadzonych młodocianych
§ 2. System programowanego oddziaływania dla młodocianych stosowany wobec nieletnich odbywających karę pozbawienia wolności
1. Ewolucja systemu programowanego oddziaływania
2. Zakres oddziaływań penitencjarnych
§ 3. Zatrudnianie młodocianych odbywających karę pozbawienia wolności
§ 4. Nauczanie i doskonalenie zawodowe
§ 5. Działalność kulturalno-oświatowa skazanych
§ 6. Warunkowe przedterminowe zwolnienie
§ 7. Zatarcie skazania

Rozdział IV. Działania resocjalizacyjne podejmowane wobec nieletnich w zakładach karnych oraz zakładach poprawczych – próba porównania i oceny efektywności

§ 1. Oddziaływania resocjalizacyjne podejmowane wobec nieletnich w zakładach poprawczych
1. Charakterystyka Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach-Zdroju
2. Pro?l wychowanków Zakładu
3. Misja wychowawcza Zakładu
4. Praca resocjalizacyjna Zakładu na przykładzie akt wychowanka
§ 2. Konsekwencje uwięzienia i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych w warunkach kary pozbawienia wolności
1. Skutki izolacji penitencjarnej dla rozwoju psychospołecznego osadzonych
2. Granice oddziaływania resocjalizacyjnego w warunkach izolacji penitencjarnej
§ 3. Zakład karny alternatywą dla wykonywania kary pozbawienia wolności wobec nieletnich w zakładach poprawczych

Rozdział V.  Możliwości orzekania kary pozbawienia wolności wobec nieletnich w innych krajach oraz warunki i miejsce jej odbywania

§ 1. Zasady odpowiedzialności karnej nieletnich w Niemczech
§ 2. Austriacki system wymiaru i wykonania kary pozbawienia wolności wobec nieletnich
§ 3. Zasady pociągania nieletnich do odpowiedzialności karnej w Szwajcarii
§ 4. Postępowanie z nieletnimi w Republice Czeskiej
§ 5. Odpowiedzialność karna nieletnich na Węgrzech
§ 6. Zasady odpowiedzialności karnej nieletnich w Republice Włoskiej
§ 7. Postępowanie z nieletnimi sprawcami czynów karalnych w Hiszpanii
§ 8. System postępowania z nieletnimi w Finlandii
§ 9. Postępowanie z nieletnimi sprawcami czynów karalnych w Norwegii
§ 10. Szwedzki system postępowania z nieletnimi sprawcami czynów karalnych
§ 11. System postępowania z nieletnimi sprawcami czynów karalnych we Francji
§ 12. Zasady odpowiedzialności karnej nieletnich w Anglii i Walii

Rozdział VI. Orzekanie i wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec nieletnich w świetle zaleceń prawnomiędzynarodowych

§ 1. Konwencja o Prawach Dziecka
§ 2. Reguły Narodów Zjednoczonych dotyczące ochrony nieletnich pozbawionych wolności
§ 3. Wzorcowe Reguły Minimum Narodów Zjednoczonych dotyczące wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnich – Reguły Beijińskie
§ 4. Zalecenie Komitetu Ministrów w sprawie reakcji społecznych na przestępczość nieletnich
§ 5. Zalecenie Komitetu Ministrów dla państw członkowskich dotyczące nowych sposobów postępowania w kwestii przestępczości nieletnich oraz roli systemu wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnich
§ 6. Zalecenie Komitetu Ministrów w sprawie Europejskich Reguł Więziennych
§ 7. Zalecenie Komitetu Ministrów w sprawie Zasad Europejskich dotyczących kar i środków alternatywnych stosowanych wobec sprawców nieletnich

Wnioski końcowe

Bibliografia

Spis wykresów

Spis tabel