Orzeł czy reszka?

Pieniądz i literatura, to właśnie ich wzajemne inklinacje i dzielące je różnice stanowią temat niniejszej książki. Podtytuł wskazuje, że traktuje ona o "poezji pieniądza", a więc zarówno o literaturze poświęconej tematyce pieniądza, jak i - zgodnie z ambiwalencją genitivus subjectivus i genitivus objectivus - o właściwościach poetyckich, wyróżniających pieniądz i jednocześnie stanowiących dla niego zagrożenie. Jedna z głównych tez brzmi; literatura (nowożytna) odkrywa w pieniądzu swego brata - wrogo do niej nastawionego i niewątpliwie odnoszącego większe sukcesy.

Wynalezienie banknotów stanowi jeden z podstawowych kontekstów dla literatury niemieckiej. Staje się ona wówczas rynkiem zbytu do testowania związków i ograniczeń pieniędzy. Proza, poezja czy dramat,  podobnie jak pieniądze, zajmuje niejednoznaczne miejsce w przestrzeni pomiędzy nadmiarem a inflacją, środkami finansowymi a ich niedoborem. Książka Orzeł czy reszka, wydana po raz pierwszy w 1996 roku, bada status pieniądza w nowoczesnej literaturze niemieckiej. Na przykładach z dramatów Goethego, powieści Gottlefa, poezji Hölderlina, a także posiłkując się wieloma innymi istotnymi dziełami, Jochen Horisch pokazuje, w jaki sposób przecinają się światy literatury i handlu. Autor zakłada, że pieniądze, podobnie jak teksty literackie, są elementem nadmiaru i same w sobie nie posiadają żadnej wartości. Jednocześnie zaś, w przeciwieństwie do niej, są absolutnie konieczne jak ostateczny dylemat w grze orzeł czy reszka. Orzeł czy reszka to oryginalna i fascynująca książka, pełna dowcipnej narracji i wnikliwych obserwacji na temat kultury. Będzie to propozycja dla tego, kto szuka wiedzy o historii pieniądza i jego roli w literaturze. Studenci i wykładowcy kulturoznawstwa, filologii niemieckiej i literatury porównawczej znajdą wiele satysfakcji w lekturze tej niezwykłej pracy jednego z czołowych niemieckich krytyków literackich.

SPIS TREŚCI

I

UWAGI PROGRAMOWE NA TEMAT POEZJI PIENIĄDZA

1. „W tym znaku każdy będzie szczęśliwy”. Problem i temat ontosemiologii monetarnej
2. „Aut prodesse aut delectare” – historia literatury jako historia problemów

II

POETYCKA FENOMENOLOGIA PIENIĄDZA

1. Czytelność świata i pieniądza
2. Materialna strona pieniądza (oraz literatury)
3. „Dręczenie z oddali”. Urojenia ksobne pieniądza
4. Płeć pieniądza. Mnożenie pieniądza, bogate potomstwo, odsetki od odsetek

Dygresja. Armia, ecclesia i Alma mater. Fraszka o korporacjach

5. Time is money. Czas pieniądza / pieniądz czasu
6. Krytyka poetycka pieniądza. Przyczynek do hermeneutyki braku

III

ONTOSEMIOLOGIA PIENIĄDZA

1. Ekwiwalencje, obojętności, pierścienie. Streszczenie i przejście
2. Co się liczy? Dlaczego pieniądz jest ważny
3. Pieniądz: symbol, alegoria, fetysz. Marks wespół z Benjaminem i Goethem
4. Cień Schlemihla – cień Nietzschego
5. „Źródło centrum”, czyli: dar pieniądza, dar poezji
6. Dekonstrukcja pieniądza
7. Ruina / ruiny
8. Medialna krew gospodarki narodowej – Klaudiusz HenrykcontraDracula

Bibliografia

Indeks nazwisk

Spis ilustracji