Pedagogia przeżycia estetycznego W wychowaniu człowieka jako osoby

Praca monograficzna Jadwigi Lach-Rosochy […] wyraźnie wpisuje się w jakże potrzebną dzisiaj dyskusję wokół miejsca przeżycia estetycznego w szeroko pojmowanej działalności edukacyjnej. Mamy tutaj do czynienia z kolejnym znaczącym głosem uzasadniającym tezę, że tylko taka pedagogika, która uzna przeżycie estetyczne za fundament doświadczenia osobowego, może uchronić wychowanie przed jednostronnością i skutecznie wspierać wychowanka w nieustannym dowiadywaniu się o sobie. Autorce […] nie chodzi jedynie o to, aby przywrócić sztuce należne jej miejsce w procesie nauczania i wychowania; […] pokazuje, że bez wrażliwości estetycznej, która [...] idzie w parze z wrażliwością moralną, trudno sobie wyobrazić autentyczną komunikację między ludźmi na wszystkich płaszczyznach życia społecznego i politycznego. Nie byłaby to bowiem komunikacja między osobami, ale jedynie komunikacja między rolami społecznymi. Ludzie, którzy zostali pozbawieni możliwości rozwijania wrażliwości estetyczno-moralnej, nie są zdolni do samorealizacji, a jedyną zasadą, którą stosują w życiu, jest […] konkurencja. […] Z jednej strony coraz to nowe formy sztuki wprowadzane są w ogólnoświatowy obieg, a z drugiej – jak sugeruje David Harley – mamy do czynienia z fermentem, niestabilnością i przelotnością postmodernistycznej estetyki. […]

     Autorka dokładnie nakreśliła kierunek badań przez przyjęcie podstawowych założeń pedagogiki antropologicznej. […] Wielką zaletą […] jest wybór metody badań. Idiograficzne podejście do badanej problematyki pozwala na przełamanie wszelkich schematów poznawczych, co nie oznacza wcale zerwania z możliwościami logicznej analizy danych. […] Wnioski z przeprowadzonych badań potwierdzają główną tezę pracy – przeżycia estetyczne odgrywają ważną rolę w budowaniu struktury aksjologicznej człowieka jako osoby. Wspieranie wychowanków w procesie odkrywania ich możliwości na płaszczyźnie estetycznej samorealizacji przyczynia się niewątpliwie do budowania społeczeństwa osób.

W ogólności książka jest spójna, erudycyjna, aktualna i napisana z pasją badawczą.

Z recenzji dr. hab. Andrzeja Murzyna, prof. UŚ

      Praca niniejsza powstała w przekonaniu, że sensowna implementacja przeżyć estetycznych w proces edukacyjny stwarza szansę realizacji tak ambitnie określonych zamierzeń. Przeżycia estetyczne, jak dowodzą tego badania dawniejsze i współczesne, są poznaniem szczególnego rodzaju, dotykają tajemnic życia i odkrywają rzeczywistości ukryte, przynoszą zrozumienie dla rzeczy zwyczajnych i niezwyczajnych, dla zjawisk typowych i nietypowych, dla zdarzeń przewidywalnych i nieprzewidywalnych. Kierując uwagę człowieka w przyszłość, przezwyciężają egoistyczne i krótkowzroczne zapatrzenie w siebie i angażują w działania wykraczające poza doraźne potrzeby życiowe, skłaniają do angażowania się w urzeczywistnianie wartości, które obiecują uczynić świat piękniejszym i doskonalszym, a podmiot owych przedsięwzięć – kimś wyjątkowym...

Spis treści:

Wstęp    

Rozdział 1
Wychowanie personalistyczne w świetle badań estetycznych

1. Zarys koncepcji badawczej   
1.1. Tezy pedagogiczno-psychologiczno-filozoficzne 
1.2. Refleksje epistemologiczne   
1.3. Kwestie interpretacyjne   
1.4. Uwagi metodologiczne    
2. Wokół sensów i znaczeń podstawowych pojęć   
2.1. Osoba – ideały i koncepcje   
2.1.1. Ideał homerycki    
2.1.2. Ideał orficki   
2.1.3. Ideał biblijny    
2.1.4. Ideał współczesny    
2.2. Przeżycie estetyczne – definicje    
2.2.1. Filozoficzne    
2.2.2. Fenomenologiczne   
2.2.3. Psychologiczne   
2.2.4. Estetyczne 
2.2.5. Antropologiczne   
2.2.6. Teologiczne    
2.2.7. Poetyckie    
2.2.8. Pedagogiczne    
2.3. Wychowanie    
2.3.1. Idee dawne i współczesne 
2.3.2. Standardy personalistyczne  
2.3.2.1. Standard estetyczny 
2.3.2.2. Standard agatologiczny   
2.3.2.3. Standard etyczny   
2.3.2.4. Standard aksjologiczny 
2.3.2.5. Standard twórczy   
2.4. Pedagogia   

Rozdział 2
Koncepcje wychowania osoby przez przeżycie estetyczne

1. Koncepcje filozoficzne 
1.1. Gorgiasz (483–375 p.n.e.)    
1.2. Sokrates (469–399 p.n.e.)   
1.3. Platon (427–347 p.n.e.) 
1.4. Arystoteles (384/383–322 p.n.e.)   
1.5. Immanuel Kant (1724–1804) 
1.6. Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770–1831) 
1.7. Søren Kierkegaard (1813–1855) 
1.8. Artur Schopenhauer (1778–1860)   
1.9. Friedrich Nietzsche (1844–1900)   
1.10. Wilhelm Dilthey (1833–1911) 
1.11. Lew Szestow (1866–1938)   
1.12. Henri Bergson (1859–1941) 
1.13. Abraham Joshua Heschel (1907–1972) 
1.14. Emmanuel Lévinas (1906–1995)   
1.15. Józef Tischner (1931–2000)   
2. Koncepcje religijne   
2.1. Św. Augustyn (354–430)    
2.2. Św. Tomasz (1225–1274) 
2.3. Rudolf Otto (1869–1937)   
2.4. Jacques Maritain (1882–1973)   
2.5. Mircea Eliade (1907–1986) 
3. Koncepcje psychologiczne 
3.1. Gustaw Teodor Fechner (1801–1887) 
3.2. William James (1842–1910) 
3.3. Sigmund Freud (1856–1939) 
3.4. Carl Gustaw Jung (1875–1961) 
3.5. Abraham H. Maslow (1908–1970)   
4. Koncepcje estetyczne 
4.1. Karol Irzykowski (1873–1944)   
4.2. Roman Ingarden (1893–1970)   
4.3. Stefan Kisielewski (1911–1991) 
4.4. Arnold Berleant (ur. 1932)   
4.5. Władysław Stróżewski (ur. 1933) 
4.6. Anna Sobolewska (ur. 1947) 
5. Koncepcje pedagogiczne   
5.1. Rudolf Steiner (1861–1925)   
5.2. John Dewey (1859–1952)   
5.3. Herbert Read (1893–1968)   
5.4. Stefan Szuman (1889–1972)   
5.5. Irena Wojnar (ur. 1924)   

Rozdział 3
Pedagogia przeżycia estetycznego

1. Możliwości i perspektywy stawania się osoby w przeżyciach estetycznych   
1.1. Tożsamość jako aksjologiczny imperatyw personalizacji 
1.2. Osobotwórczy potencjał przeżyć estetycznych 
1.2.1. Inspiracje poznawcze   
1.2.2. Inspiracje akulturacyjne 
1.2.3. Inspiracje etyczne   
1.2.4. Inspiracje twórcze   
1.3. Artystyczne techniki i strategie wychowawcze pedagogii
przeżycia estetycznego 

Zakończenie   

Bibliografia 

Indeks nazwisk