Pedagogika specjalna Od tradycji do współczesności
- Rok wydania: 2021 Oprawa: miękka ISBN: 9788366990135 Ilość stron: 804 Format: 14,5 x 20,5 cm
Inspiracją do wydania rozszerzonej wersji Pedagogiki specjalnej. Od tradycji do współczesności jest towarzysząca nam od ponad roku sytuacja pandemii COVID-19. To wyjątkowe doświadczenie, postrzegane w kategoriach globalnego kryzysu zdrowotnego, zmienia świat. W momencie oddania publikacji wciąż jesteśmy w procesie walki z zagrożeniem, stąd jego konsekwencje odnoszące się do wszystkich obszarów życia człowieka są na ten moment jedynie przewidywaniami. Nie wiemy jak zmieni się rzeczywistość, w której żyjemy. Jaki będzie miało wpływ to czego doświadczyliśmy na naszą przyszłość? Czy spodziewać się należy głównie problemów i trudności, np. ekonomicznych, gospodarczych, czy może paradoksalnie kryzys ten zapoczątkuje jakieś zmiany pozytywne, np. dotyczące życiowych priorytetów, wartości, postaw.
W tym kontekście, a w odniesieniu do obszaru pedagogiki specjalnej nowy rozdział 7: Globalne kryzysy a kwestia niepełnosprawności – życie w cieniu pandemii jest próbą rozpoznania tego jaki wpływ na życie osób z niepełnosprawnością mają obecne doświadczenia oraz jakie mogą być ich przyszłe konsekwencje.
W materiale tym przybliżone zostały: informacje dotyczące tego czym jest wirus SARS-CoV-2 i choroba nim wywołana COVID-19; w podstawowym wymiarze omówione zostało zjawisko kryzysu, jego dynamika i fazy. W kolejnych podrozdziałach podjęte zostały rozważania dotyczące edukacji w dobie pandemii z trzech perspektyw: ucznia, nauczyciela i rodzica. Ostatnia część poświęcona jest sytuacji pracy. Za każdym razem główną osią rozważań czyniłam osobę z niepełnosprawnością, specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Nie było to łatwe, gdyż o ile dostępność do publikacji odnoszących się do problematyki COVID-19 koncentrujących się na populacji ogólnej, w ramach różnych dziedzin wiedzy nie była problemem, tak w kontekście zasobów, jak i możliwości dotarcia do nich (międzynarodowe zobowiązanie do pełnego udostępnienia, otwarty dostęp, bez żadnych technicznych ograniczeń), o tyle „wyłuskanie” z nich danych odnoszących się do populacji osób z niepełnosprawnością okazała się nie lada wyzwaniem. Znacznie mniej jest wyników badań, raportów, które poświęcone byłby całkowicie lub wyczerpująco rozważaniom stricte poświęconych zagadnieniu „COVID-19 - niepełnosprawność”. Jeśli nawet pojawiają się w nich treści dotyczące sytuacji osób z niepełnosprawnością w czasie pandemii, to są one raczej zdawkowe. […]
Nie ma wątpliwości, że w przypadku osób z niepełnosprawnością choroby współwystępujące są znacznie częściej raportowane niż w populacji ogólnej. Trudno jednak znaleźć statystyki, czy wyniki badań naukowych, na taką skale jak w odniesieniu do populacji ogólnej, które odnosiłyby się do zachorowalności/śmiertelności na COVID-19 w populacji osób z niepełnosprawnością. […]
Wydaje się zatem, że zasadne jest pochylenie się nad zagadnieniem sytuacji osób z niepełnosprawnością w pandemii, ale również jej konsekwencjami dla tej szczególnej grupy. Polscy badacze niemal od jej początku podjęli temat, a źródła prac i wynikające z tych działań ustalenia przedstawiam w dołączonym ostatnim rozdziale.
Jego intencją jest zwrócenie uwagi na konieczność włączenia się naukowców i praktyków w z jednej strony diagnozowanie, z drugiej projektowanie obszarów wsparcia. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że mogły one ulec zmianie. Niektórzy badacze mówią o spustoszeniach, zaprzepaszczeniu mozolnie wypracowywanych sukcesów rehabilitacyjnych, terapeutycznych wielu osób z niepełnosprawnością.
Korzystając z okazji wznowienia, w IV wydaniu Pedagogiki specjalnej. Od tradycji do współczesności wprowadzono również pewne zmiany w innych częściach publikacji. Dotyczy to, np. podrozdziałów: 2.2. Uszkodzenia słuchu, 4.1. Wczesne wspomaganie rozwoju, 4.4.3. Kształcenie włączające. Również w niektórych innych miejscach wprowadzono pewne uaktualnienia.
Myślę, że życzeniem każdego autora tego typu publikacji (o charakterze podręcznikowym), jest to, by nieustannie utrzymywał się status aktualności prezentowanych danych. Wymaga to właśnie, co jakiś czas, możliwości włączania nowych treści. Mam nadzieję, że sukcesywnie i w razie potrzeby będą one systematycznie wprowadzane już nie w tak dramatycznych okolicznościach. Łódź,
Iwona Chrzanowska
Spis treści:
Przedmowa do wydania IV
Wstęp
CZĘŚĆ I. Wokół znanych kategorii i rozważań w pedagogice specjalnej
Rozdział 1. Interdyscyplinarny charakter pedagogiki specjalnej
1.1. Pedagogika specjalna a medycyna – wybrane problemy
1.1.1. Międzynarodowy system diagnozy nozologicznej WHO: ICD-10, ICIDH, ICF
1.1.2. System diagnozy Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV/DSMIV-TR/DSM-5
1.1.3. Pojęcie zdrowia i choroby
1.1.4. Diagnoza i terapia – istota związku pedagogiki specjalnej i medycyny
1.2. Pedagogika specjalna a psychologia – wybrane problemy
1.2.1. Diagnoza dla rozwoju i system orzecznictwa
1.2.2. Bioekologiczna teoria systemów Urie Bronfenbrennera a niepełnosprawność
1.2.3. Współpraca specjalistów i instytucji a specjalne potrzeby edukacyjne uczniów
1.3. Pedagogika specjalna a prawo – wybrane problemy
1.3.1. Osoba z niepełnosprawnością a rozwiązania prawne ONZ i UE
1.3.2. Osoba z niepełnosprawnością a wymiar sprawiedliwości
1.4. Pedagogika specjalna a socjologia – wybrane problemy
1.4.1. Postawy społeczne wobec niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnością
1.4.2. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością w perspektywie rówieśniczej
1.4.3. Postawy wobec niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnością – dorośli
1.4.4. Zagrożenie wykluczeniem i marginalizacją a niepełnosprawność
1.4.5. Warunki życia osób z niepełnosprawnością i ich rodzin
1.5. Terminologiczne ustalenia, terminologiczne kontrowersje – wokół pojęcia „niepełnosprawność”
Rozdział 2. O podmiocie pedagogiki specjalnej – klasyczne ujęcia głównych rodzajów niepełnosprawności.
2.1. Niepełnosprawność wzroku
2.1.1. Podstawowe pojęcia
2.1.2. Klasyfikacje uszkodzeń wzroku
2.1.3. Uszkodzenie wzroku a funkcjonowanie społeczne
2.2. Uszkodzenia słuchu
2.2.1. Podstawowe pojęcia
2.2.2. Najpowszechniejsze klasyfikacje uszkodzeń słuchu
2.2.3. Metody wychowania językowego osób z uszkodzeniem słuchu
2.2.4. Osoby z uszkodzeniem słuchu w przestrzeni społecznej
2.3. Niepełnosprawność intelektualna
2.3.1. Ustalenia terminologiczne i klasyfikacyjne
2.3.2. Zróżnicowana, wieloczynnikowa etiologia niepełnosprawności intelektualnej
2.3.3. Etapy patologizacji rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną według Małgorzaty Kościelskiej
2.3.4. Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w przestrzeni społecznej
2.4. Choroby przewlekłe i niepełnosprawność narządu ruchu
2.4.1. Teoretyczne koncepcje choroby przewlekłej
2.4.2. Konsekwencje utraty pełnej sprawności w sytuacji choroby przewlekłej i niepełnosprawności narządu ruchu
2.4.3. Wrodzona a nabyta utrata sprawności w chorobie przewlekłej i niepełnosprawności narządu ruchu
2.5. Niedostosowanie społeczne, zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży
2.5.1. Podstawowe pojęcia
2.5.2. Teoretyczne koncepcje niedostosowania społecznego i zaburzeń zachowania
2.5.3. Przestępczość nieletnich
2.5.4. Przemoc w rodzinie.
CZĘŚĆ II. Współczesne zagadnienia pedagogiki specjalnej
Rozdział 3. Paradygmatyczne zmiany we współczesnej pedagogice specjalnej
Rozdział 4. Specjalne potrzeby edukacyjne – między pedagogiką a pedagogiką specjalną
4.1. Wczesne wspomaganie rozwoju a niepełnosprawność
4.1.1. Podstawowe pojęcia i koncepcje teoretyczne wczesnego wspomagania rozwoju
4.1.2. Podstawy prawne wczesnego wspomagania rozwoju
4.2. ASD – autystyczne spektrum zaburzeń jako egzemplifikacja całościowych zaburzeń rozwojowych
4.2.1. Kryteria diagnostyczne spektrum zaburzeń autystycznych
4.2.2. Patogeneza spektrum zaburzeń autystycznych
4.2.3. Osoba ze spektrum zaburzeń autystycznych w przestrzeni społecznej
4.3. Uczeń zdolny – uczeń ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi
4.3.1. Podstawy prawne wspomagania uczniów zdolnych w polskim systemie oświatowym
4.3.2. Uczeń zdolny – uczeń uzdolniony – uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
4.4. Osoba z niepełnosprawnością w różnych formach edukacji – między segregacją a włączaniem
4.4.1. Kształcenie specjalne
4.4.2. Kształcenie integracyjne
4.4.3. Kształcenie włączające
4.4.4. Uwarunkowania kształcenia uczniów z niepełnosprawnością w trzech typach szkół: specjalnej, integracyjnej i ogólnodostępnej
4.4.5. Zwolnienie ze sprawdzianu, egzaminu zewnętrznego a niepełnosprawność
Rozdział 5. Dorosłość i starość z niepełnosprawnością – zagadnienia andragogiki i gerontologii specjalnej
5.1. Edukacja ponadgimnazjalna osób z niepełnosprawnością jako wyznacznik jakości życia w dorosłości
5.2. Osoba z niepełnosprawnością na rynku pracy – uwarunkowania, rzeczywistość, szanse
5.3. Subiektywne poczucie jakości życia
5.4. Starość osób z niepełnosprawnością – wyzwanie dla pedagogiki specjalnej
Rozdział 6. Osoba z niepełnosprawnością w erze cyfrowej
6.1. Nowe technologie a aktywność społeczna osób z niepełnosprawnością
6.2. Komunikacja zapośredniczona – możliwości i zagrożenia
6.3. Zagrożenia związane z korzystaniem z nowych technologii komunikacyjnych a niepełnosprawność – agresja elektroniczna
Rozdział 7. Globalne kryzysy a kwestia niepełnosprawności –życie w cieniu pandemii
7.1. COVID-19 jako globalny kryzys XXI wieku
7.2. Osoby z niepełnosprawnością, zaburzeniami, zakłóceniami w rozwoju w dobie pandemii
7.3. Edukacja zdalna uczniów, w tym z niepełnosprawnością i z innymi indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi – perspektywa ucznia, nauczyciela i rodzica
7.3.1. Edukacja zdalna – perspektywa uczniów z niepełnosprawnością, z innymi indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi
7.3.2. Edukacja zdalna – perspektywa nauczyciela, postrzeganie sytuacji własnej i sytuacji ucznia w kontekście edukacji zdalnej
7.3.3. Edukacja zdalna – perspektywa rodziców
7.4. Sytuacja zawodowa osób z niepełnosprawnością – w cieniu pandemii COVID-19
Bibliografia
Źródła internetowe
Indeks rzeczowy
Indeks osób