Planetoidy w świetle współczesnych koncepcji filozoficznych. Studia z epistemologii historycznej

Planetoidy to jeden z głównych celów badawczych astronomii planetarnej, ale zarazem terra incognita w filozofii. Poznaniu naukowemu tych obiektów praktycznie nie towarzyszy refleksja filozoficzna. Tymczasem jest wiele problemów, które z powodzeniem mogłyby być eksplorowane nie tylko przez filozofię nauki czy metodologię poznania naukowego, ale także przez filozofię języka czy ontologię przyrodniczą. W niniejszej pracy, z pespektywy poznawczej epistemologii historycznej, podejmowane są takie zadania jak precyzacja pojęcia śmiałej hipotezy czy poszukiwanie adekwatnego ujęcia klasycznej problematyki indywiduów na gruncie praktyki badawczej astronomii planetarnej. Głównym problemem analizowanym w niniejszej pracy jest zagadnienie synchronicznej i diachronicznej identyczności planetoid. Nadrzędnym celem jest jednak ukazanie (potencjalnej) roli filozofii w lepszym (rozumiejącym) uchwyceniu historycznego i współczesnego poznania naukowego, a także w dostarczaniu nauce narzędzi służących do precyzacji stosowanego w nauce aparatu konceptualnego.

 „Przedstawioną do recenzji pracę uważam za znakomitą. Pomimo pozornie bardzo wąskiego i specjalistycznego tematu praca jest godna polecenia wszystkim zainteresowanym metodologią naukową, filozofią nauki i historią badań astronomicznych. W polskojęzycznej literaturze specjalistycznej brakowało dotychczas porównywalnych pozycji”.
dr Waldemar Ogłoza

„Książka Zenona Roskala to znakomity przykład zastosowania koncepcji z dziedziny filozofii nauki oraz metodologii nauk do badań dotyczących natury i rozwoju szczegółowych koncepcji z zakresu nauk przyrodniczych”.
prof. dr hab. Damian Leszczyński

O autorze

Prof. dr hab. Zenon E. Roskal jest pracownikiem Katedry Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. W swojej pracy naukowej podejmuje problematykę z zakresu filozofii i historii nauki (astronomia planetarna) oraz epistemologii historycznej. Jest autorem licznych artykułów naukowych oraz monografii. Wydał m.in. Kosmos chtoniczny. Historyczny rozwój monistycznej interpretacji kosmosu (Lublin: Wydawnictwo KUL 2012, ss. 307) oraz Astronomia matematyczna w nauce greckiej. Metodologiczne studium historyczno-przyrodnicze (Lublin: RW KUL 2002, ss. 228).

Spis treści

1. Księżyce planetoid jako śmiała hipoteza
1.1. Popperowska koncepcja śmiałej hipotezy i jej krytyka
1.2. Geneza hipotezy naturalnych satelitów planetoid
1.3. Moc prognostyczna i eksplanacyjna hipotezy księżyców planetoid
1.4. Obserwacje zakryciowe w testowaniu hipotezy księżyców planetoid
1.5. Akceptacja  hipotezy o istnieniu obiektu 1978 (532) 1
1.6. Rejekcja hipotezy o istnieniu księżyca Herculiny
1.7. Akceptacja hipotezy księżyców planetoid w astronomii planetarnej
1.8. Precyzacja i modyfikacja koncepcji śmiałej hipotezy

2. Planetoidy jako indywidua czasoprzestrzenne
2.1. Indywidua a zasady indywiduacji
2.2. Filozoficzne koncepcje indywiduów
2.3. Nazwy indywiduowe planetoid i ich deskrypcje
2.4. Nazwy własne: derywaty deskrypcji czy sztywne desygnatory?
2.5. Relatywna identyczność planetoid

3. Identyczność genetyczna planetoid w praktyce badawczej astronomii
3.1. Ontologiczne pojęcie (gen)identyczności
3.2. Kryteria identyczności obiektów temporalnych
3.3. Identyczność genetyczna komet i genidentyczność planetoid
3.4. Casus identyczności genetycznej (1) Ceres
3.5. Ponowne odkrycia zaginionych planetoid
3.6. Kryteria (gen)identyczności planetoid

4. Konkluzje

5. Bibliografia

6. Indeksy