Podstawy prawoznawstwa. Wydanie 3

Oddawane do rąk Czytelnika opracowanie stanowi przegląd podstawowych zagadnień prawoznawstwa. Kierowane jest głównie do słuchaczy tych kierunków studiów, na których prowadzone są zajęcia z podstaw prawa, wstępu do prawoznawstwa lub nauki o państwie i prawie.

Książka zawiera syntetyczny wykład podstawowych pojęć prawoznawstwa oraz zasad tworzenia i stosowania prawa. Rozważania teoretyczne uzupełniają liczne przykłady praktyczne, fragmenty tekstów źródłowych i orzeczeń, zestawienia tabelaryczne oraz infografiki, które czynią prezentowane treści bardziej przystępnymi. Opracowanie ukazuje przy tym szeroki historyczny i kulturowy kontekst opisywanych problemów prawnych.

W pracy nad książką Autorom towarzyszyło przekonanie, że prawo stanowi odbicie kultury, w której funkcjonuje jednostka, praktyczny wyraz filozoficznych założeń co do pozycji tej jednostki we wspólnocie, odzwierciedlenie natury i funkcji języka jako narzędzia komunikacji, jak również wyraz zasad sprawiedliwości, na których powinny się opierać relacje międzyludzkie. Dzięki takim założeniom publikacja jest nie tylko użyteczną pomocą dydaktyczną, ale także interesującą lekturą dla każdego, kto pragnie zrozumieć prawo jako zjawisko społeczne, językowe i aksjologiczne.

Spis treści:

Słowo wstępne do wydania trzeciego
Słowo wstępne

Rozdział 1. Pojęcie prawa

1.1. Czym jest prawo?
1.2. Ontologia, epistemologia i aksjologia prawa
1.3. Koncepcje prawa pozytywnego
1.3.1. Geneza kierunku
1.3.2. Założenia ontologiczno-epistemologiczne
1.3.3. Ewolucja kierunku
1.3.4. Kontynentalny i anglosaski pozytywizm prawniczy
1.3.5. Czysta teoria prawa (normatywizm)
1.4. Niepozytywistyczne ujęcie prawa
1.4.1. Koncepcje prawnonaturalne
1.4.2. Nurty realistyczne w prawoznawstwie
1.5. Inne kierunki w filozofii prawa

Rozdział 2. Człowiek w świecie norm i wartości

2.1. Znaczenie wartości w dyskursie prawniczym
2.2. Normy moralne
2.3. Inne systemy normatywne
2.4. Miejsce prawa na tle pozostałych systemów normatywnych

Rozdział 3. Państwo i prawo w dobie transformacji sfery publicznej

3.1. Dlaczego ludzie żyją w państwie?
3.2. Państwo a prawo
3.3. Charakterystyka państwa
3.4. Transformacje współczesnych państw
3.5. Integracja współczesnych systemów prawnych
3.6. Nowe formuły rządzenia państwem

Rozdział 4. Prawo jako instrument i ograniczenie władzy

4.1. Charakter władzy i formy jej sprawowania
4.2. Instrumentalny charakter prawa i jego granice
4.3. Prawo jako środek ograniczenia władzy
4.4. Koncepcja demokratycznego państwa prawnego
4.5. Demokracja a konstytucjonalizm

Rozdział 5. Prawo jako zjawisko komunikacyjne

5.1. Pojęcie języka
5.2. Język etniczny a język prawny i prawniczy
5.3. Teoria aktów mowy
5.4. Akt normatywny jako komunikat
5.5. Komunikacyjny charakter prawa
5.6. Pojęcie zagadnień de lege lata i de lege ferenda

Rozdział 6. Norma prawna

6.1. Lingwistyczna i nielingwistyczna koncepcja normy prawnej
6.2. Przepis a norma prawna
6.3. Norma prawna in abstracto i in concreto
6.4. Struktura normy prawnej
6.5. Konsekwencja prawna (sankcja)
6.6. Normy-reguły a normy-zasady

Rozdział 7. Tworzenie prawa

7.1. Pojęcie tworzenia prawa
7.2. Sposoby tworzenia prawa
7.2.1. Stanowienie prawa
7.2.2. Umowy o charakterze prawotwórczym
7.2.3. Prawo zwyczajowe
7.2.4. Prawotwórstwo sądowe
7.2.5. Opinie prawników
7.3. Normatywna koncepcja źródeł prawa
7.4. Tworzenie prawa w dobie integracji europejskiej i konwergencji kultur prawnych
7.5. Przemiany modelu tworzenia prawa

Rozdział 8. System prawa i kultura prawna

8.1. Pojmowanie prawa jako systemu
8.2. System prawa – porządek prawny – kultura prawna
8.3. Kultura prawa stanowionego
8.4. Anglosaska kultura prawna
8.5. Gałęzie a dogmatyki prawa
8.6. System prawa a system aktów normatywnych
8.7. Reguły kolizyjne systemu prawa

Rozdział 9. Obowiązywanie prawa

9.1. Pojęcie obowiązywania prawa
9.2. Obowiązywanie prawa w przestrzeni
9.3. Obowiązywanie prawa w czasie
9.4. Problemy intertemporalne. Konflikt norm w czasie
9.5. Lex retro non agit

Rozdział 10. Stosowanie prawa

10.1. Pojęcie stosowania prawa
10.2. Stosowanie a tworzenie i przestrzeganie prawa
10.3. Model stosowania prawa
10.4. Stosowanie prawa jako proces decyzyjny
10.5. Organ stosowania prawa
10.6. Fazy procesu stosowania prawa
10.7. Treść decyzji stosowania prawa
10.8. Uzasadnienie decyzji stosowania prawa
10.9. Alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR)

Rozdział 11. Wykładnia prawa

11.1. Pojęcie i geneza wykładni prawa
11.2. Wykładnia a interpretacja prawa
11.3. Rodzaje wykładni prawa
11.4. Metody interpretacji prawa
11.5. Reguły wykładni II stopnia
11.6. Teorie wykładni prawa
11.7. Uzasadnianie decyzji interpretacyjnej

Rozdział 12. Stosunki prawne

12.1. Zdarzenia a stosunki prawne
12.2. Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych
12.3. Podmioty prawa
12.4. Struktura stosunku prawnego
12.5. Rodzaje stosunków prawnych
12.5.1. Stosunki prywatnoprawne
12.5.2. Stosunki publicznoprawne
12.6. Stosunki prawne a typy regulacji prawnej

Rozdział 13. Sprawiedliwość

13.1. Pojęcie sprawiedliwości
13.2. Równość jako wartość prawna
13.3. Sprawiedliwość społeczna
13.4. Sprawiedliwość proceduralna

Rozdział 14. Analiza aktu normatywnego

14.1. Struktura aktu normatywnego
14.2. Rodzaje norm i przepisów prawnych

Wykaz literatury powołanej
Wykaz tabel i schematów
Indeks haseł