Polak młody na lekcjach języka polskiego. Edukacja polonistyczna a kształtowanie poczucia tożsamości narodowej

Seria EDUKACJA NAUCZYCIELSKA POLONISTY. Tom XXIII

Autorka podejmuje istotny problem, z którym zmaga się współczesna dydaktyka polonistyczna: jak powinna wyglądać nowoczesna formacja postaw patriotycznych? Temat jest trudny. Często podejmowany w kontekście sporów ideologicznych, pełnych emocji. Agnieszka Kania podchodzi do niego z zachowaniem spokoju, racjonalnie i metodycznie. Zadaje pytanie, jak współcześnie jest rozumiany patriotyzm, czym jest nowocześnie pojmowana tożsamość narodowa. Rozważa problem w różnych aspektach. Analizuje zapisy programów i podstaw programowych. Przygląda się podręcznikom. Obserwuje lekcje. Zadaje pytania nauczycielom i uczniom. Pyta o znajomość historii, o konteksty kulturowe, nade wszystko jednak o lektury. Nie poprzestaje jednak na diagnozie. To jest dla niej tylko punkt wyjścia. Co ważne, uwagę poświęca każdemu z etapów edukacyjnych – od szkoły podstawowej po szkołę ponadgimnazjalną. Zastanawia się, jak można współcześnie zweryfikować i pozbawić schematyzmu Katechizm polskiego dziecka: nie chodzi jej jednak o rewizję wiersza Bełzy czy form jego lektury, raczej o stworzenie nowoczesnego Katechizmu…, nie tyle jako tekstu, ile jako metody dydaktycznej. Agnieszka Kania przedstawia propozycje niezwykle interesujących, twórczych, nowoczesnych rozwiązań dydaktycznych. Sięga do własnego doświadczenia nauczycielskiego, ale odwołuje się też do rozmaitych dobrych praktyk, znanych jej badań i obserwacji.

z recenzji dr. hab. Krzysztofa Biedrzyckiego

Agnieszka Kania – polonistka, absolwentka studiów podyplomowych wiedza o kulturze, współautorka cyklu podręczników Czarowanie słowem. Pracowała w LO, obecnie doktorantka na Wydziale Polonistyki UJ. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół interdyscyplinarnych aspektów dydaktyki literatury i języka polskiego oraz roli edukacji polonistycznej w kształtowaniu poczucia tożsamości narodowej i kulturowej młodych ludzi. Autorka kilkunastu artykułów naukowych. Brała udział w realizacji projektów badawczych: „Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej” (IBE) oraz „Akademickie Centrum Kreatywności” (MNiSW). Wiceprzewodnicząca Stowarzyszenie Polonistów, organizatorka eliminacji i jurorka w Ogólnopolskim Konkursie Krasomówczym im. W. Korfantego w Katowicach.

SPIS TREŚCI

Wstęp. Młode pokolenie „gorszych Polaków”?

[Anna Janus-Sitarz]

Dlaczego rozważania o tożsamości narodowej i „Polaku młodym”?

DEFINICJE, DIAGNOZY, DYLEMATY

Meandry tożsamości w perspektywie edukacyjnej

[Tożsamość w polskim systemie edukacji; Pojęcie tożsamości i jej rola w rozwoju człowieka]

Różne drogi w stronę budowania tożsamości narodowej

[Kłopoty terminologiczne; Tożsamość narodowa – próba definicji; Znaczenie tożsamości narodowej i kulturowej]

Patriotyzm – ale jaki? Konteksty dla edukacji polonistycznej

[Konteksty dla edukacji patriotycznej na lekcjach języka polskiego; Nauczyciele poloniści o patriotyzmie; Opinia społeczna; Patriotyzm – co to takiego? Dylematy edukacji polonistycznej; Między twarzą a gębą patriotyzmu; Suplement metodyczny – autorefleksja]

Kim jesteś? Młodym Polakiem? O współczesnym uczniu i jego relacji z ojczyzną

Kanon patriotyczny? Literatura i inne teksty kultury

[Potrzeba weryfikacji kanonu; Kanon Polaka po maturze; Najważniejsza polska pieśń, czyli „Mazurek Dąbrowskiego” na każdym etapie kształcenia]

Zadania edukacji polonistycznej dziś i jutro

W STRONĘ PRAKTYKI

„Polak mały”? Lekcje o Polsce i Polakach w szkole podstawowej

[Kanon; Jak patriotyzmu uczy się dzieci?; „Katechizm polskiego dziecka”, czyli patriotyzm martyrologiczny; O patriotyzmie bez przesady; Co i jak można zmienić?; Suplement metodyczny; Mali Polacy a opowieści o wielkich Polakach; Tożsamość i inność]

„Żywy obywatel” czy „martwy bohater”? Lekcje o polskości i ojczyźnie w gimnazjum

[Kanon; Integracja międzyprzedmiotowa i nowe media; „Patriotyczne” lekcje polskiego –w stronę teraźniejszości, kultury popularnej i dziennikarstwa; „Galop’44” Moniki Kowaleczko-Szumowskiej; Dlaczego nadal „Kamienie na szaniec”?; Dzień Pamięci o Holokauście]

Jestem tutaj? Lekcje o Polsce, Polakach i patriotyzmie w szkole ponadgimnazjalnej

[Dlaczego i jak „Dziadów część III”?; Romantyczna nostalgia a emigracja współczesna; „Polaków portret własny” jako cykl lekcji i projekt; Projekt „Maski i twarze patriotyzmu” w klasie II; Przywracanie pamięci szczepionką przeciw złu. Czasy II wojny światowej]

Działania pozalekcyjne

[Wycieczki tematyczne; Projekty i programy interdyscyplinarne; Aneks – dwa projekty]

Podziękowania

Bibliografia

Indeks nazwisk