Polityka kierunków neoawangardy węgierskiej (1966-80)

Politykę kierunków neoawangardy węgierskiej generowały zatem dwa czynniki. Z jednej strony był to kształt tworzonego w tym czasie dyskursu historii sztuki ukierunkowanego na zachodnie kategorie pojęciowe, z drugiej – język sztuki ukierunkowany na politykę, którego polem twórczym było semantyczne pole minowe. Zaabsorbowanie artystów językiem politycznym – pojęciami muru, klatki, kostki brukowej, a także zaangażowanie intelektualne w takie wydarzenia jak interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji – powoduje, iż analizy dzieł odsłaniają niezwykle świadomy język oraz kategorie, którym język historii sztuki – oparty na prymacie kategorii kierunków artystycznych – nie jest w stanie sprostać. To właśnie „semantyczne pole minowe” było przedmiotem zainteresowania artystów, jednakże dla badacza jawi się ono jako podwójnie zaminowane – nie tylko za pomocą kategorii ideologii marksistowskiej, ale także zachodnich kategorii pojęciowych. Pisanie o sztuce neoawangardy węgierskiej możliwe jest tylko w oparciu o podwójnie zaminowane pole semantyczne. Piszący zmuszony jest zatem uważać na każdy krok. Praca jego jest pracą sapera – polega nie na unikaniu min, lecz umiejętnym ich wysadzaniu, mistrzostwo – na niepozostawianiu nowych.

Dr Magdalena Radomska – adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, postmarksistowska historyczka sztuki i historyczka filozofii, doktorantka w Instytucie Filozofii UAM. Specjalizuje się w sztuce w czasach komunizmu oraz w postkomunistycznej Europie. Zainteresowania badaczki obejmują także marksizm oraz krytykę kapitalizmu w sztuce i filozofii. Radomska otrzymała stypendia w Courtauld Institute of Art w Londynie, w Universytecie Loránda Eötvösa w Budapeszcie oraz w Węgierskiej Akademii Nauk. Dyrektorka i wykładowczyni kursu „Writing in Humanities after the Fall of Communism” w Central European University w Budapeszcie. Autorka publikacji przetłumaczonych na sześć języków obcych. Członkini AICI węgierskiej i polskiej. Obecnie Magdalena Radomska pracuje nad doktoratem z filozofii (postmarksizm), publikacją dotyczącą sztuki i kryzysu oraz sztuki w postkomunistycznej Europie.

Spis treści

Wstęp  

I.  W KIERUNKU USTALENIA JĘZYKA – DYSKUSJE

  1.  Spór, którego nie było, i spór o desygnaty

  2.  Sumus

  3.  Czy wasza historia sztuki jest historią waszej sztuki?

II.  CIAŁO Z/DEZ/ORIENTOWANE POLITYCZNIE

    1.  „Autystyczny” komunikat

    2.  Projekcja i przezroczystość, czyli ciało zbyt nagie 

      i niewystarczająco nagie

    3.  Nieznacznie uszkodzona dialektyka

    4.  Nagość jako brak munduru

    5.  Lektura Marksa w deszczu

    6.  László Lakner: Milczenie artysty jest niedoceniane

        Ciało niemożliwe do rozebrania

    7.  Warsztat Peczeński – w kierunku ciała

        Metamorfoza malarza

        Bodyartowe muzeum przyszłości

        Ciało spętane

        Maska przyrośnięta do twarzy

        Wolny czas Ferenca Ficzka

    8.  Aseksowny pop-art

    9.  Brakujący element

      Erotyczne szachy

  10.  Red-y made

      Niepogrzebane zwłoki

      Dwie barwy czerwieni

      Opresyjna fi gura Maurer

      Red-y made

  11.  Niepolitycznie polityczne ciało

III. SEMANTYCZNE POLE MINOWE

  1.  Mur i klatka

      Mur berliński jako de Sausurre’owska kartka papieru

      Przed i za murem

      Telegram wysłany przez granicę cenzury

      Mur/krata zamiast ciała

      Klatka jako butelka Kleina

    2.  Komunistyczna zamrażarka

    3.  Kostka brukowa 

    4.  Emigracje

      Cicha jakość

      Raz wyjechaliśmy

      Emigracja z dyskursu metropolii

    5.  Coca-Cola z wódką

      Zakonserwowany komunizm

      Zdradliwa czerwień coca-coli

      Sierp w barwach narodowych

    6.  Pogoda

      Budapeszteński deszcz

    7.  Pomylone pojęcia

    8.  Polityczny egzystencjalizm – małe i wielkie narracje

      W obliczu wielkich narracji 

      Odwrócenie od świata zewnętrznego

    9.  Czeski błąd

      Tłumaczone i nietłumaczone słowa

      Rezygnacja z roszczeń własnego języka

      Knedle śliwkowe

      Lusterko do golenia za 6.80 Ft

      Przenośny okop dla trzech osób

      Czechosłowackie radio

      Zraniony nóż 

      Czeski błąd

  10.  Podwójnie zaminowane semantyczne pole minowe –  

    nowe kierunki neoawangardy węgierskiej

      Pseudo

      Play art

      Sztuka apelacji 

      Od gyagyaizmu do rakos-izmu

      Kontekstualizm

      Amiről one can not speak, darüber muss se taire – 

      w kierunku tłumaczenia

IV.  KIERUNKI ABSTRAKCJI 

    1.  Koń umiera, ptaki odlatują

    2.  Przemilczanie kierunku abstrakcji

    3.  W kierunku pogoni 

    4.  Ku syntezie gestu. Od gestu niepowtarzalnego przez powtarzalny 

      do powtarzalnie niepowtarzalnego

      Ku informelowi

      Od informelu

      Gest wałka

      Repetycja 

      Quasi-gest

    5.  Zimnowojenna schizofrenia

    6.  W kierunku historii sztuki węgierskiej 

      Niezastany Zachód

      W kierunku folkloru

      Abstrakcja Baka ku konceptualizmowi

      Miasto

      Postmodernizm

    7.  W kierunku struktury

      Polityka permutacji  

      W kierunku płótna

      Analiza struktury

      Polityczność Maurer

    8.  Rzemieślnicy języka

      Próby znakowe

      Podziemny land art

    9.  Ptasia noga

V.  W KIERUNKU CENZURY

    1.  Tolerowani przez tolerujących / tolerowani przez tolerancyjnych

    2.  Niezrealizowane prace, zaciemnione obrazy

      Ocenzurowana wiadomość wysłana za pośrednictwem 

      ZEROPOST

      Akcje robienia niczego

      Subradości

    3.  Niezrealizowane wystawy

      Sztuka fair play

      Cenzura jako opakowanie

    4.  Bądź zakazany!

      Sztuka jako opozycja

      Ideologiczna wspólnota głosu

      Już podpisane

    5.  W kierunku słownika cenzury

      Trzy kwiaTy

      Lewa sztuka

      W kierunku cenzury języka oficjalnej polityki

      Przyspieszenie/prędkość 

      Stempel 

      (Pozorna) równowaga

      Socrealizm (Paizsa). Pleksiglas – kapsuła czasu 

      w obliczu cenzury

      Wobec tradycji impresjonizmu 

      Strach

      Czwarte i piąte T

      Podziemie 

      Spalone obrazy. Sztuka lewa – sztuka prawa

    6.  Cenzura jako byt językowy

    7.  Zamiast autocenzury 

      W poszukiwaniu kuratora. Semantyczne unerwienie 

      przestrzeni a „fatamorgana oazy”

      Krzesło wstawione w kontekst polityki państwa i Kościoła

      Bűn/tett

      Sztuka jako „czyn, który nic nie zmienia”. Siła bezsilnych. 

      Bezsilność silnych

      W trosce o kata

      Węzeł psychomasochistyczny. Niewiedza jako postawa 

      aktywna. Spór o desygnaty

      Nieoczekiwana uprzejmość Majora

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

SPIS ILUSTRACJI

INDEKS NAZWISK