Polityka pamięci i kształtowanie tożsamości politycznej w czasie tranzycji postautorytarnej. Analiza porównawcza. Tom 2

Przeszłość ma znaczenie. Przeszłość czyni nas tym, kim jesteśmy. Historia uczy nas, które działania prowadzą do sukcesu, a które skutkują porażką. Opowiada, co było wielkim triumfem, a co tragiczną klęską. Przeszłość porządkuje naszą rzeczywistość. Bez jej interpretacji bylibyśmy zagubieni w złożonym świecie. Politycy już dawno dostrzegli potęgę przeszłości jako narzędzia w walce o władzę. Zauważyli, że pozwala ona kontrolować zachowania obywateli i kształtować ich decyzje. Panowanie nad interpretacjami przeszłości czyni możliwym decydowanie o kształcie tożsamości społeczeństwa. Opowieści pamięci mogą mobilizować obywateli do buntu i oporu, lecz mogą też czynić ich pokornymi trybami państwowej maszyny. Mogą podważać istniejący porządek, lecz mogą też go legitymizować i wyjaśniać, jak historia wykorzystywana jest w czasie demokratyzacji, gdy przeszłość oddzielana jest od teraźniejszości grubą kreską.

Znaczenie przeszłości jako zasobu politycznego stało się motywacją dla naszych badań. Ich rezultatem jest książka „Polityka pamięci…”, która opowiada, w jaki sposób historia staje się narzędziem budowania nowego porządku demokratycznego. Rozbudowana analiza porównaw- cza sześciu odmiennych przypadków – Chile, Estonii, Gruzji, Hiszpanii, Polski i Południowej Afryki – pozwoliła stworzyć interesujący wykład o roli opowieści pamięci w czasie transformacji politycznej. Monografia porządkuje wiedzę o polityce historycznej oraz wyjaśnia jej cechy, zadania i funkcje. Doskonale napisane rozdziały prezentują związki między opowieściami pamięci, tożsamością społeczeństwa i wyzwaniami tranzycji. Książka precyzyjnie omawia liczne relacje między interpretacjami przeszłości a wizją nowego obywatela promowaną przez demokratyczne elity. Jest ona doskonałą lekturą dla każdego Czytelnika, który chciałby lepiej zrozumieć politykę historyczną, demokratyzację i rolę pamięci w życiu współczesnych społeczeństw.

Publikacja jest rezultatem trwających trzy lata badań, realizowanych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, przy wsparciu Narodowego Centrum Nauki. W efekcie specjalistyczna wiedza i dane zgromadzone w czasie wizyt roboczych w badanych państwach wykorzystane zostały do napisania przystępnej lektury, która wyjaśnia związki polityki historycznej ze skutecznością demokratyzacji.