Polska literatura postkolonialna. Od sarmatyzmu do migracji poakcesyjnej

Tytuł Polska literatura postkolonialna niesie za sobą trzy znaczenia. Po pierwsze, odzwierciedla podjętą w historycznych rozdziałach tomu próbę odczytania literatury polskiej od czasu rozbiorów w XVIII wieku do migracji poakcesyjnej w XXI stuleciu za pomocą heurystyki postkolonialnej. Po drugie, poddaje krytycznej rewizji polską literaturę badawczą zainspirowaną przez anglojęzyczną naukę postkolonialną. Po trzecie, głosi, że literaturę polską po 1795 roku cechują znamiona kolonialne i postkolonialne nie bardziej metaforyczne niż w wypadku literatury krajów z tradycjami kolonii zamorskich.

O autorze

Dirk Uffelmann studiował slawistykę i germanistykę na uniwersytetach w Tybindze, Wiedniu, Konstancji i Warszawie. Pracował w katedrach slawistyki i religioznawstwa w Erfurcie, Bremie, Edynburgu i Pasawie. Obecnie jest profesorem literatur słowiańskich na Uniwersytecie im. Justusa Liebiga w Gießen i prezesem Niemieckiego Stowarzyszenia Slawistów. Jest autorem książek Die russische Kulturosophie (1999), Der erniedrigte Christus – Metaphern und Metonymien in der russischen Kultur und Literatur (2010), Vladimir Sorokin’s Discourses (2020) oraz współwydawcą czasopisma „Zeitschrift für Slavische Philologie” i serii książkowych Postcolonial Perspectives on Eastern Europe i Polonistik im Kontext.

Spis treści:

Polska literatura postkolonialnie. Wstęp

I. Po rozbiorach

Przedmioty z importu i tożsamość wyobrażona. Osmańskie „sarmatica” w Polsce epoki oświecenia

II. W stronę kompensacji

„Ja bym mój naród jak pieśń żywą stworzył”. Literatura romantyczna w obliczu badań postkolonialnych

Litwo! Wschodzie mój!

Hermetyzm, polityka, analogia. O hermeneutyce widzeń w Dziadach drezdeńskich Adama Mickiewicza

Nadkompensacja wymuszonej emigracji. Księgi Adama Mickiewicza, czyli jeszcze raz o resentymencie antykolonialnym

III. Wobec kolonializmu

Indianin w cyrku, czyli historia niemieckiej klaunady. Sachem Henryka Sienkiewicza jako świadectwo polskiej literatury kolonialnej

Burowie i Polacy. O retoryce relacji międzykulturowych u Henryka Sienkiewicza

Henryk Sienkiewicz brnie przez metonimie i metaforę afrykańskiej pustyni i puszczy

„Biały uled wie więcej od nich wszystkich”. Kolonialna/skolonizowana wiedza i niewiedza o Afryce

IV. Spory międzywojenne

Wojna i krytyka literacka. Od wojny polsko-radzieckiej do polskiej teoretycznoliterackiej debaty o oryginalności (1919–1922)

Postimperialna „europeizacja” w zachodniosłowiańskiej krytyce literackiej po 1918 roku (František Xaver Šalda, Štefan Krčméry i Karol Irzykowski)

„Nie spolszczono ich”. Łagodzenie rygorów w kulturze polskiej XX wieku (futuryzm na tle literatury rosyjskiej, czeskiej i słowackiej)

V. Wobec komunizmu

Niemiecko-polski transfer ludności w latach 1944–1950jako przedmiot literaturoznawstwa transnarodowego. Dezyderaty heurystyki postkolonialnej

Literackie i kulturalne przestrzenie podwójnej emigracji. Andrzej Bobkowski i Gustav Regler (we współautorstwie z Mieczysławem Dąbrowskim)

Zbigniewa Herberta antyk postkolonialny

„Czy takie jest pytanie? Kiedy wycofam swoje czołgi?” Kontrowersje wokół pojęcia „Europa Centralna” na konferencji w Lizbonie w 1988 roku

VI. W obliczu migracji

Autoidentyfikacja ze Wschodem w narracjach polskich migrantów

Czy polski migrant potrafi przemówić? Londyn w brytyjskim i polskim filmie, literaturze i muzyce

(we współautorstwie z Joanną Rostek)

Wrong Sex and the City. Polska migracja zarobkowa i męskość podrzędna

Autoproletaryzacja w prozie Polaków migrujących do Niemiec, Irlandii i Wielkiej Brytanii w XXI wieku

VII. W stronę teorii

Problem pamięci o kresach w polskich studiach postkolonialnych

Teoria postkolonialna jako praktyka pamięci. Debata o dwóch wektorach postkolonialności Polski

Teoria postkolonialna jako post-kolonialny nacjonalizm

Polonistyka w napięciu. Posłowie (Dariusz Skórczewski)

Nota wydawnicza

Indeks osób